حامد دهخدا

• آنتونی گیدنز در كتاب فوق‌العاده مهم «فراسوی چپ و راست»، می‌كوشد تا به نوعی جمع‌بندی از شكست سیاست آرمان‌گرا و چپ در اروپا دست یابد؛ آنچه كاوش او را مهم می‌سازد، واقع‌بینی تحسین‌برانگیز و موشكافانۀ وی به هدف دستیبابی به سیاستی است كه در جهت ترسیم یك آرمان انسانی‌تر برای زندگی موفق شود، نه احیای چپ یا رادیكالیسم اروپایی. از این بابت از خوانندگان دعوت می‌شود كه این خلاصه را از این دید بنگرند؛ یعنی از این دید كه چه چیزهایی را می‌توان از گیدنز برای احیاء سیاست آرمان‌گرا اقتباس كرد؛
• گیدنز در طول كتاب مفصلاً مسائل زندگی امروز را بررسی می‌كند كه از نظر او مهمترین این مسائل شامل عدم‌قطعیت‌های مصنوع حاصل از بحران هویت دوران مدرنیت رادیكال، جهانی‌شدن، سنت‌زدایی و بنیادگرایی به مثابۀ «دفاع سنتی از سنت»، مسألۀ خشونت، مسألۀ بی‌محتوا شدن دموكراسی و بالاخره بحران‌های فراروی دولت رفاهی به دلیل تحول در ماهیت مخاطرات تهدید كنندۀ زندگی انسان است.
• دست آخر، گیدنز می‌كوشد راه‌حل‌هایی را برای این دشواری‌ها و مآلاً دستور كارهای تازه‌ای را برای سیاست ترسیم كند كه از قضا اگر به دید دقیقی به این مسائل بنگریم، می‌توانند الهام‌های مناسبی برای یافتن راه‌حل‌های بن‌بست سیاسی در ایران نیز باشد؛
• از جهت مهمی، راه‌حل‌هایی كه گیدنز برای خارج كردن سیاست از بن بست ارائه می‌دهد، می‌تواند برای ما نیز مهم باشد؛ راه‌حل‌های گیدنز معطوف بر به رسمیت‌شناسی وضعیت دشوار زندگی اجتماعی در فازهای بحرانی مدرنیت است. ویژگی اساسی این فازهای گستردۀ مدرنیت، سطح وسیعی از تكنولوژی پیشرفته، امكانات اقتصادی و وفور كالایی نیست؛ بلكه بیشتر با مؤلفه‌های فرهنگی و عقلانی خاصی سنجیده می‌شود كه به یك اندازه می‌تواند در نیویورك، لندن، فرانكفورت، رم كمتر توسعه‌یافته، توكیو، پكن و كوالالامپور مشاهده شود. در واقع از این بابت توجه به اینكه یك كشور در سطح ملی تا چه اندازه توسعه‌یافته است تا آن كشور و كلیۀ شهرها و روستاهای آن را یك‌كاسه به عنوان مدرن، پیشامدرن، پسامدرن، یا در فازهای بحرانی مدرنیت تلقی كنیم غلط است. این مسأله نسبت به امریكا و مالزی می‌تواند به یك اندازه نادرست باشد؛ در واقع در امریكا می‌توان روستاها و شهرهای كوچكی یافت كه بی‌اندازه با معیارهای فرهنگی پیشامدرن سازگار از آب درآیند، و به همان میزان ممكن است در پایتخت مالزی با رویه‌های فرهنگی مهمی مواجه شویم كه با ویژگی‌های اصلی رویه‌های فرهنگی بنیادی كه در نیویورك در جریان است منطبق گردد (این آموزۀ خود گیدنز در كتاب «پیامدهای مدرنیت» است كه باید این رویۀ آغازین جامعه‌شناسی كه واحدهای ملی را به عنوان واحد تحلیل خود در نظر بگیرد، كنار بگذاریم و دقیق‌تر به واحدهای تحلیل بسیار خردتر و مشخص‌‌تر توجه كنیم). از همین نكته می‌توان به این نتیجه هم رسید كه وضعیت مدرنیت بحرانی، مانند بسیاری از وضعیت‌های اجتماعی، بیشتر به صورت یك «طیف» است كه هر مقیاس اجتماعی تا اندازه‌ای در این طیف پیش رفته است. پس باید از هر نوع تلقی تمام‌طلبانه در زمینۀ ارزیابی شاخص‌های مربوط به این وضعیت اجتماعی احتراز كرد.
• بر این قیاس، می‌توان این دعوی را قابل اعتنا دانست كه برخی رویه‌های بنیادین فرهنگی كه در شهرهای بزرگ ایران مانند تهران یا اصفهان جریان دارد، از پارامترهای اساسی وضعیت‌های بحرانی مدرنیت هستند كه خصوصاً در مورد طبقۀ متوسط شهری در این شهرها مجموعۀ نسبتاً كاملی را می‌سازد؛ دانش نظری مدرن، اقتصاد مصرفی، سیاست رفاه‌طلب و فردگرایی خویش‌محورانۀ حاصل از آنها. جملۀ اینها در طبقۀ متوسط شهری ایرانی در حد بالایی رؤیت می‌شود.
• طرح این مقدمات از این جهت مهم است، كه دغدغۀ آنتونی گیدنز در طراحی «سیاست رادیكال» در كتاب «فراسوی چپ و راست»، به وجه قاطعی معطوف به حل دشواری‌های كلیدی وضعیت دشوار مدرنیت بحرانی است كه شاخص‌های پیش‌گفتۀ آن در طبقۀ متوسط شهری شهرهای بزرگ ایران رؤیت می‌شود. این طرح او می‌تواند به ویژه فرضیاتی در مورد شكل‌بندی كلی موضوع «توسعۀ فرهنگی» كه قبلاً مطرح شده‌است را به دست دهد. من در اینجا نمی‌خواهم راه‌حل‌های گیدنز را به عنوان راه‌حل‌های نهایی ابراز كنم، اما حداقل مطمئنم كه این راه‌حل‌ها می‌تواند طرح مسأله‌ها و دستوركارهای مناسبی را برای امروز بگشاید.

حامد دهخدا

• دولت‌هایی كه با شعار «این راه ادامه دارد!»، یا «بعد از ما هر كه بیاید باید این راه را ادامه دهد»، شانزده سال، مدتی بسیار طولانی حكومت كردند، و سال‌ها، هر نوع تحول و دگرگونی در جامعۀ ایران را نادیده گرفتند. آن‌ها باری بس سنگین به دوش كشور ما گذاشتند که هنوز هم سبک نشده است.
• تراكم پروژه‌هایی كه از طریق روش «كنترل از راه دور» و بدون توجه به شرایط و موقعیت‌های خاص زندگی انسان ایرانی وضع گردیدند، در سیاست ایران و در بسیاری از نهادهای اجتماعی، فوق‌العاده سنگین و لزوم ایجاد دگرگونی در آن‌ها شدیداً محسوس بود.
• كارآمدی مادام‌العمر دولت، بتدریج، به وعده‌های پوچ و توخالی و مجموعه‌ای از «افتتاح»ها تبدیل شد، و سیاست توسعه از هر گونه محتوای اجتماعی واقعی تهی گردید.
• سیاست ایران، سال‌ها و سال‌ها، چشم خود را بر آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی كه پروژه‌های توسعه به بار آوردند بست، و صرفاً به ارائۀ آمار و ارقام در مورد توسعه بسنده نمود. این سیاست به نتایج واقعی كه این پروژه‌ها بر عمق زندگی روزمره می‌گذاشتند، توجهی نداشت و صرفاً شاخص‌های كلی حركت چرخ بزرگ اقتصاد را رصد می‌كرد.
• این سیاست، مایل نبود تحولات وسیع روی داده در زمینۀ گسترش ناهنجاری‌های اجتماعی، جرم و جنایت، روابط جنسی بی‌مهار و… را ببیند و تلاش می‌كرد كه همه را به ملاحظۀ آمار و ارقام كلان و متعارف معطوف دارد.
• طرح‌های عاقلانه و عملی برای اصلاح فرهنگ و اقتصاد، در گیر و دار نبرد سنگر به سنگر برای دفاع از وضعیت موجود توسعۀ مدرنیستی به دست فراموشی سپرده شدند. سیاست حاكم، آن‌ها را تكه تكه كرد، و طی جلسات پایان‌ناپذیر بحث و فحص، آن‌ها را به باد فراموشی سپرد.
• تشخیص بیماری جامعۀ ما در آن شرایط این بود: ما در یك جامعۀ بسته شده در فرهنگ مدرنیستی و توسعه‌ای به سر می‌بریم؛ اثری از شهروند مسؤولیت‌شناس كه انگیزشی برای جریان دادن به اصلاحات داشته باشد، وجود نداشت.
• ما در عمق فرهنگی اقتصاد و سیاست مجبور به بن‌بست‌گشایی بودیم.
• مدتی بس طولانی، تقریباً هیچ دولتمرد مؤثری كه به جای پرداختن به شاخص‌های كلان و «كنترل از راه دور سیاست»، به مردم از زاویه‌ای نزدیك روی آورد وجود نداشت.
• این شیوۀ سیاست‌ورزی، گمان می‌كرد كه «آمار سخن می‌گویند» و شواهد خُرد مرتبط با زندگی روزمرۀ مردم، اهمیت اندكی در مقایسه با این آمارهای كلان متعارف و عمدتاً مبتنی بر تخصیص بودجه دارند.
• از بدترین عواقب چنین سیاستی آن بود كه جامعه‌ای چند چهره پدید آورد. نه تنها قطعیت‌های ملموسی كه مظهر نظام اجتماعی و برای همه قابل درك بود شكننده شد، بلكه وفاق اجتماعی فروپاشید، چرا كه هر واقعیتی، هر چند عینی، چنان مورد تفسیر مطول مردان سازندگی و عصر اصلاحات قرار می‌گرفت كه عملاً دست بقیۀ مردم و حتی سایر «كارشناسان» را نیز از فهم «معنا» قطع می‌كرد.
• بحث بر سر علل و نتایج مسائل، بدون ادای واژه‌ای روشن و اثربخش ادامه می‌یافت، و هی ادامه می‌یافت، و تنها دو نتیجه را به بار می‌آورد: یكی آن‌كه عاقبت، جناح مقتدرتر توسعه‌طلب، نظر خود را در عمل پیش می‌برد، بدون آن‌كه لزوماً توانایی اقناع سایر «كارشناسان» را داشته باشد، و در ثانی، و از همه مهمتر، دست مردم را از «معنا»ی سیاسی كه در هزار لفافۀ «شاخص‌های كنترل از راه دور» فرو رفته بود، كوتاه می‌كرد.
• عملاً، مردم به این جمع‌بندی رسیدند كه «سیاست را نمی‌فهمند»؛ چون ظاهراً «كارشناسان» مدام از بهبود خبر می‌دادند، اما خودشان احساس می‌كرد كه «كار از جایی عیب دارد».
• یك مشكل دیگر آن بود كه برای مردم عادی، هنوز تضاد روشنی بین «مباحثات علمی كه در آن با رمز و راز سخن گفته می‌شد، نیمی از حقایق ابراز می‌گشت، به تخیلات بدون تأمل میدان داده می‌شد، و در واقع، نوعی كوشش ریطوریقایی و زبان‌بازانه برای اثبات ”هر چیزی“ و دقیقاً ”هر چیزی“ جریان داشت» از یك سو، و «بحث‌های خصوصی اتوبوسی كه در آن‌ها خطاها صریحاً به زبان می‌آمد و حقایق با آه و ناله بیان می‌گشت» از سوی دیگر، برقرار نمی‌شد.
• آن‌ها، بیشتر به خود، و آه و ناله‌ها شك می‌كردند تا بحث‌های روشنفكرانه و تخصصی، و اساساً این دو را هم‌وزن نمی‌پنداشتند.
• و این‌چنین بود كه معرفت‌شناسی‌های سروشی و شبه سروشی، سكه رایج بازار شدند.
• به لحاظ فلسفی، «نیروی ایجاد كنندۀ درك مفاهیم»، در نهادها و روش‌های اجرایی ما به هدر می‌رفت، زیرا اعتماد مردم نسبت به این امر كه می‌توانند در وانفسای عدم اطمینان به اظهار نظرهای شخصی در مقابل اظهار نظرهای كارشناسی، اعتماد به نفس بیشتری به وجود آورند، دایماً كمتر می‌شد.
• در همین ارتباط، نهادهایی مثل احزاب و مطبوعات، به زحمت با مردم رابطه برقرار می‌كردند، و عموماً یا به رأی‌دهندگان ثابت و سنتی خود بسنده می‌كردند، یا می‌كوشیدند مردم را «تهییج» و نه «متقاعد» كنند؛ زیرا دیگر كسی از آن‌ها نمی‌پذیرفت كه بتوانند با ساختارهای متعارف و روش‌های تكراری، از پس دگرگونی‌های بس سریعی كه خود هر روز شاهد آن بودند، برآیند.
• این‌چنین، نوعی بی‌تفاوتی پدید آمد.
• شاید مردم فكر می‌كردند كه شرایط، بهتر از این نمی‌شود. این امر، علاوه بر احزاب و مطبوعات در مورد نهادهای دولتی نیز صدق می‌كرد.
• سازمان‌دهی انعطاف‌پذیر نیازها، قدرت ابداع ایده‌ها و صلاحیت عمل غیرمتمركز، و با این وجود، ایجاد اتفاق نظر در صحنۀ مركزی، و تقویت سازمان‌های محلی مسؤول، یعنی تأكید به مسؤولیت فردی، ضرورت‌هایی بودند كه باید كلیۀ نخبگان و نهادهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را به خود مشغول می‌داشتند، ولی توجهی به آن‌ها نبود.
• گفتمان پرشور «كنترل از راه دور»، دربارۀ جامعۀ فلك‌زده، طرح‌های عاقلانه و قابل اجرای بسیاری را قربانی این عقیده كرده بود كه هر گونه فكر نوآوری به منزلۀ حمله به «توسعه»، «دوری از اعتدال» و «تندروی» بود.
• پیشنهادهایی كه به طرز معناداری تفاوتی با فرمول‌های قبلی داشتند، و حاوی طرح مسأله‌های واقعی زندگی روزمره بودند، به جنگ تن به تنی كه برای دفاع از وضعیت موجود به راه می‌افتاد، گرفتار می‌شدند.
• سیاست، تمام بحث‌های پر ثمر بر سر مسائلی كه ما هر روز با آن‌ها مواجه بودیم را بی‌رحمانه می‌بلعید. آن‌ها را به نحوی «سروش»ی بی‌اثر می‌كرد، و سپس، به دست فراموشی می‌سپرد.
• شاید، مهمتر از هر چیز، آن بود كه به «سیاست كنترل از راه دور» خاتمه داده می‌شد تا از این طریق، مجدداً از «كارشناسی‌»های مبهم دور می‌شدیم و به رقابت خلاق و جذاب و تقسیم مطلوب صلاحیت‌ها دست می‌یافتیم.
• باید این کار را انجام می‌دادیم تا به تعادل مناسبی از تكالیف، حقوق، صلاحیت‌ها و مسؤولیت‌ها دست می‌یافتیم. سیاست، باید به طرز قابل تجمیع و هضمی محلی و واقعی می‌شد و با مسائل واقعی زندگی روزمره ارتباط پیدا می‌کرد؛ به عبارت دیگر، سیاست، باید مجدداً انسانی می‌شد و از پی‌گیری هدف‌های مبهم مدرنیستی كه ربطی به بهزیستی اخلاقی انسان‌ها در زندگی واقعی نداشت، منصرف می‌شد و تعریفی اخلاقی، دقیق و واقعی از زندگی انسان‌ها می‌داشت.
• تنها در سایۀ چنین سیاستی می‌شد علی‌گونه، نگران دختر و پسر و زن و مرد و پیر و جوانی بود كه در یك محله با مشكل خاصی مواجه بودند كه ربط سرراستی با «آمارهایی كه سخن می‌گویند» نداشتند.
• باید بار دیگر سیاست را فعال می‌کردیم. خصوصاً دولت، باید دروازه‌های خود را به روی كسانی می‌گشود كه به نتایج سیاست‌ها بر عمق زندگی روزمره توجه داشتند و سیاست‌ها را در فرمول‌های كلی بانك جهانی خلاصه نمی‌كردند. چنین افرادی، بر اساس «یك عمل كوچك بهتر است از گفتار بزرگ و پرطمطراق» زندگی می‌كردند و معیار عملكرد سیاسی را از آن‌چه در واقع، نتیجه داده است، اخذ می‌كردند.
• در آن شرایط، فقط «نیت خیر برای اعتلای نام ایران اسلامی» زیانبار بود، و تنها «عمل خیر برای حل و فصل دشواری‌های واقعی انسان‌های ایران اسلامی»، اساس قضاوت در سیاست بود. هنوز هم هست.
• من مخالفت شدید خود را با تغییر آن ایده اصولی که در هزار و سیصد و هشتاد و چهار آغاز شد، و هر نوع «دفاع از وضع موجود» بیان می‌دارم: زمانی كه فشار دشواری‌ها در عمق فرهنگی زندگی روزمره افزایش می‌یابد، باید از هر نوآوری اصولی كه بتواند با مشكلات واقعی دست و پنجه نرم كند، هر اندازه كوچك هم كه باشد حمایت كرد.

برداشت آزاد

• اقتصاد مدرن، بازاری را با تکیه بر استثمار نیازهای انسانی و انگیختن بی‌قراری و یأس بی‌پایان در او ایجاد می‌کند.
• نیازها، برانگیخته می‌شوند، اما برآورده نمی‌گردند. امیال و شهوات، صرفاً وابستگی روان‌شناختی به بار می‌آورند، جاه‌طلبی ول و رها شده است، و رقابت و بی‌عقلی بازار تقویت می‌شود.
• زندگی، خشن‌تر و دردناک‌تر می‌گردد.
• در همان زمان، زندگی، تهی و بی‌ارزش، و بدون اتصال به گذشته و آینده می‌گردد.
• نتیجه‌ی نهایی، سرخوردگی و پوچی است.
• این، یقیناً جنبه جامعه‌شناختی جهان پر درد و رنج شوپنهاوری است.
• دورکیم، ریشه بحران هستی‌شناختی شوپنهاور را در بحران اجتماعی مدرنیت می‌بیند.
• در اقتصاد بازار، هدف یا غایتی، جز ناخرسندی ابدی وجود ندارد.
• شاخص این جامعه، بی‌قانونی، بی‌نظمی و گسیختگی هنجارهای اجتماعی و نومیدی عمیق و بی‌پایان است.
• مع‌الوصف، این درست که زندگی اقتصادی امروزه این ویژگی‌ها را دارد، ولی دورکیم معتقد است که این وضع، نمی‌تواند تا ابد ادامه یابد. کارکردهای اجتماعی، بدون رویه‌های اخلاقی میسر نمی‌شوند.
• از سوی دیگر، چیزی جز رغبت و میل فردی باقی نمی‌ماند، و از آن‌جایی که امیال بی‌انتها، با ماهیت بی‌حد و حصر و ناپایدارشان وجود دارند، اگر چیزی آن‌ها را کنترل نکند، آن‌ها نمی‌توانند خودشان را مهار نمایند.
• سرمایه‌داری مدرن، یک اقتصاد بازاریِ رقابتی را در قالب خواسته‌های رو به فزونی، امیال بی‌پایان، و بحران‌های اقتصادی بی‌رحم ایجاد می‌کند. سرمایه‌داری، جهانی متخاصم، بدگمان و مملو از رنج انسان می‌سازد.
• جامعه‌شناسی، علمی است که در سنت ارسطویی، از آن با عنوان حکمت عملی یاد می‌شد، و می‌کوشد زمینه‌ای برای فهم اصول غایی اخلاق، مسؤولیت جمعی، و سعادت مشترک در ساحت‌های عمومی نظیر قانون، حکومت، تعلیم و تربیت و سازمان‌های حرفه‌ای کار فراهم آورد.
• دورکیم، به عنوان یک درمان اجتماعی، به این باور ارسطویی باز می‌گردد که نیازها، بایستی تحت کنترل علم و نظم اخلاقی تعدیل شده قرار گیرند؛ مقتضیست که با ایجاد یک آرمان اقتصادی جدید، محدودیت‌های تازه‌ای شکل بگیرند.
• محدودیت‌ها و آرمان‌های جدید، به آرامی و از طریق تسهیل تعلیم و تربیت تکامل می‌یابند. صورت‌های جدیدی از سازمان اجتماعی شکل می‌گیرند که معنایی تجدید یافته از مسؤولیت اجتماعی، فضیلت مدنی و مشارکت دموکراتیک را می‌پرورند.
• این مسأله، در آثار متأخر دورکیم در باب تعلیم و تربیت و سیاست شرح داده شده است که در ادامه این مطالب به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.
مأخذ:...

کرایج کالهون

یکی از بارزترین مشخصه‌های تیپ‌ایده‌آل‌های «جنبش‌های اجتماعی نوین»، اصرار آن‌ها بر این نکته بوده است که اشکال سازمانی و شیوه‌های عملکرد جنبش، باید نمونه بارز ارزش‌هایی باشند که جنبش، در صدد گسترش آن‌هاست. در عین حال، این بدان معناست که جنبش‌ها، فی‌نفسه هدفند. بسیاری از «جنبش‌های اجتماعی نوین»، به دموکراسی بی‌واسطه و ساختار غیر سلسله مراتبی پایبندند، اساساً از تمایز نقشی بی‌بهره‌اند، و مخالف برخورداری جنبش از اعضای حرفه‌ای می‌باشند.
             بنا بر این، بسیاری از تقریرها از جنبش نوین زنان، از این‌که آن را جنبشی کاملاً معطوف به اهداف و منافع (تغییر قوانین، دستیابی به فرصت‌های برابر شغلی و دیگر مسائل) بدانند، پرهیز می‌کنند. جنبش‌های نوین زنان، برای نفس جنبش موضوعیت قایلند، زیرا این جنبش‌ها، عرصه‌ای امن و شکوفاکننده‌ای برای زنان فراهم می‌کنند. تأکید بر خودبنیاد بودن و عدم استفاده ابزاری از جنبش‌های نوین، جهت این جنبش‌ها را با بخش عمده تاریخ جنبش کارگری مغایر می‌داند؛ بسیاری از احزاب سوسیالیست، و بالاخص کمونیست، سلسله مراتب درونی و ساختارهای تصمیم‌گیری‌ای را نهادینه کرده‌اند که با ادعای در پیش گرفتن ترتیبات اجتماعی غیر سلسله مراتبی و غیر ظالمانه کاملاً در تضاد است. اما بررسی‌های ملوچی در 1989، جنبش‌های محلی را طی دهۀ 1940 روایت می‌کنند که هدف‌شان تعیین «دستور کار»ها و اشکال سازمانی جنبش بود. در واقع، جنبش برای جنبش بود. هدف و وسیله دقیقاً یک چیز بودند. ... ولی، این جنبش‌های محلی و «جنبش‌ها برای جنبش»، جنبه مجزای جنبش‌های جدید نیستند؛ جریان‌های دینی غالب، فلسفه‌های عمده و جنبش طبقه کارگر در اوایل قرن نوزدهم، مشحون از این وجوه جنبشی و مشارکتی بودند، و حتی ایدئولوژی غیر سلسله‌مراتبی را به افراط و تفریط می‌کشاندند. ... خود مارکس، حامی حق استنطاق بی‌واسطه از قانونگذارانی بود که علیه خواسته‌های موکلانشان رأی می‌دادند (این اقدام مارکس، در رابطۀ انجمن‌های سیاسی پاریس درگیر در 1848 با مجلس، نقش حیاتی داشت، و شرایط و ابزاری فراهم آورد تا امکان برآمدن رهبرانی که بیش از حد مستقل از توده‌ها باشند منتفی گردد).

آخرین رویه دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

• انطباق با طرح مصوب
                                                                      □ خوب              □ متوسط              □ ضعیف              □ مردود
• چهارچوب نظری مورد استفاده
                                                                      □ خوب              □ متوسط              □ ضعیف              □ مردود
• شیوه‌های تحقیق به کار برده شده
                                                                      □ خوب              □ متوسط              □ ضعیف              □ مردود
• استفاده از نظریه‌های جدید و مناسب موضوع
                                                                      □ خوب              □ متوسط              □ ضعیف              □ مردود
• چگونگی استفاده از منابع و مآخذ معتبر
                                                                      □ خوب              □ متوسط              □ ضعیف              □ مردود
• صحت عملیات آماری و تحلیل‌های مربوط
                                                                      □ خوب              □ متوسط              □ ضعیف              □ مردود
• مراجعه به کتب، مقالات و پایان‌نامه‌های موجود
                                                                      □ خوب              □ متوسط              □ ضعیف              □ مردود
• دست‌یابی پایان‌نامه به موضوع یا مطلبی تازه
                                                                      □ خوب              □ متوسط              □ ضعیف              □ مردود

دکتر حامد حاجی‌حیدری

صفحه عنوان
صفحه بسمله
قدردانی
فهرست مطالب
فهرست جداول
فهرست تصاویر
░▒▓ چکیده(100کلمه)
      کلیدواژگان(15 12کلمه)
░▒▓ 1کلیات: توجیه طرح تحقیق
░▒▓ 2بررسی تحقیقات پیشین
░▒▓ 3مبانی نظری تحقیق
░▒▓ 4روش تحقیق
░▒▓ 5توصیف یافته‌های تحقیق
░▒▓ 6تفسیر یافته‌های تحقیق
░▒▓ 7بحث، نتیجه‌گیری و توصیه‌ها به مطالعات بعدی
پیوست‌ها: اسناد/ نقشه‌ها/ پرسشنامه‌ها/ جداول مقولات استخراج اطلاعات/ سایر جداول استخراج اطلاعات
منابع و مستندات
ستایش خداوند متعال.

دکتر حامد حاجی‌حیدری

صفحه عنوان
صفحه بسمله
چکیده(100کلمه)
کلیدواژگان(15 12کلمه)
1مقدمه: شامل مفاهیم+مفروضات+روش تحقیق
2متن(5500 کلمه): شامل توصیف و سازمان‌دهی اطلاعات خام+تفسیر اطلاعات(سعی کنید از جداول و نمودارها برای تفهیم و شبکه‌بندی مفاهیم استفاده کنید)
3بحث، نتیجه‌گیری و توصیه‌ها به مطالعات بعدی(1800 کلمه)
منابع و مستندات
ستایش خداوند متعال.

دکتر حامد حاجی‌حیدری

░▒▓ ارجاع به دائره المعارف:
نویسنده (در صورتی که ذکر شده بود/ ابتدا نام خانوادگی) (سال)، ”عنوان مقاله“، در سرویراستار دائره‌المعارف (ویراستار)، عنوان دایره‌المعارف(ایتالیک)، ویرایش چندم(در صورتی که در منبع ذکر شده بود)، محل انتشار:ناشر، تاریخ انتشار.
░▒▓ ارجاع به کتاب:
نویسنده (ابتدا نام خانوادگی) (سال)، عنوان کتاب(بولد+ایتالیک)، ترجمه [نام مترجم/ابتدا نام]، محل انتشار:ناشر.
░▒▓ ارجاع به مقاله در مجله:
نویسنده (ابتدا نام خانوادگی) (سال)، ”عنوان مقاله“، [ترجمه] نام مترجم(ابتدا نام)، [در] عنوان مجله(ایتالیک)، روز، ماه، سال: شماره صفحات مقاله در مجله.
░▒▓ ارجاع به روزنامه:
نویسنده (در صورتی که ذکر شده بود/ ابتدا نام خانوادگی) (سال)، ”عنوان“، [ترجمه] نام مترجم(ابتدا نام)، [در] عنوان روزنامه(ایتالیک)، روز، ماه، سال: شماره صفحات مطلب در روزنامه.
░▒▓ ارجاع به اینترنت:
نویسنده (ابتدا نام خانوادگی) (سال)، ”عنوان مطلب“، [در] عنوان سایت(ایتالیک)، روز، ماه، سال قرار گرفتن مطلب روی سایت(در صورتی که ذکر شده بود)، تاریخ مشاهده مطلب توسط محقق. نام تأیید کننده صحت مطلب یا سایت، روز، ماه، سال (آدرس الکترونیک تأیید کننده).
░▒▓ ارجاع به فیلم، اسلاید، کاست ویدئو، دی وی دی و اموری از این دست:
عنوان(بولد+ایتالیک)، نوع منبع، ناشر، تاریخ انتشار.
░▒▓ ارجاع به لوح فشرده:
”عنوان مقاله“(بولد)، عنوان لوح فشرده، CD-ROM یا DVD-ROM، مکان انتشار: ناشر. تاریخ انتشار.
░▒▓ ارجاع به نامه یا رایانامه خطاب به نگارنده:
نویسنده (ابتدا نام خانوادگی) (سال)، ”عنوان نامه“، نوع نامه(نامه/رایانامه)، روز، ماه، سال.

دکتر حامد حاجی‌حیدری

صفحه بسمله
قدردانی
اعلام سرفصل‌های دفاع
░▒▓ 1تحدید تعهدات رساله به استناد طرح مصوب
░▒▓ 2ارائه چکیده نتایج رساله و اهم نوآوری‌ها
░▒▓ 3دفاع محتوایی
تأکید به اعتبار نوآوری‌های علمی رساله
اعتبار منابع تحقیق
کفایت منابع تحقیق
تأکید بر اعتبار ناظران و راهنمایان رساله
░▒▓ 4دفاع صوری و روشی از رساله
مستندسازی دقیق و کامل
ساختار و فصل‌بندی منطقی و تفصیلی
الحاق فهرست‌های مناسب
الحاق جداول و نمودارهای بجا و گویا
رعایت تقویم و مقررات تهیه رساله
ستایش خداوند متعال.

دکتر حامد حاجی‌حیدری

هر واحد، نشانگر نیم هفته است (در مجموع ، شامل چهل و هشت واحد).
اصل مدل، به صورت گرافیکی و جدول است که بر وفق قالب اینجا، به تکست تبدیل شده است. از این بابت، قدری درک آن به دقت بیشتری احتیاج دارد.
مثبت 20 درصد پرت، به برنامه قابل افزایش است، در طول پروژه، حداکثر سه بار امکان تجدید نظر در برنامه پیش بینی شود.
ادامه... روی آیکون کلیک کنید