فیلوجامعه‌شناسی

نمایش ادامه مقاله...

سلام و احترام؛

• تصحیح اوراق، به شیوه جستجوی کلیدواژه‌ها انجام ننننشد، و برای برداشت‌ها و تفاسیر معتبر یا نزدیک به اعتبار، نمره متناسب تعلق گرفت.
• هر پاسخ‌نامه، بدقت و با صرف وقت مناسب، بررسی شد.
• بدخطی، یا نگارش پس و پیش سؤالات، لطمه‌ای به تخصیص نمرات وارد نیاورده است.
• جمع‌بندی نمرات، مکرراً مورد وارسی قرار گرفت.
• پاسخ‌نامه افراد حایز نمره آستانه ”دوازده“، مجدداً بررسی، و در مورد دقت نمره، اطمینان حاصل شد.
• کلیه گزارش‌ها و دست‌نوشته‌ها، با وسواس، طبقه‌بندی و بررسی گردید، و بیشترین نمرۀ ممکن برای آن‌ها در نظر گرفته شد. بویژه از بصیرت‌ها و دانش مندرج در بخش اظهارنظرهای پایانی گزارش‌ها سپاسگزارم.
• توجه شما را به ریز نمرات جلب می‌کنم.
• در پایان، امیدوارم که مجموعه آموزشی تدارک دیده شده این درس، انگیزه‌ها، اطلاعات و نیروی لازم برای ادامه بررسی‌های شما در این قلمرو مهم را فراهم آورده باشد.
• تغییر برنامه درس را از طریق همین وب‌گاه پی‌گیری فرمایید.
• در پناه ولیعصر(عج) پاینده باشید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ


برهانی خشت مسجدی محمدجواد    ←    ۲۰
رضائی سحر    ←    ۲۰
نیل فروشان در دشتی محمد امین    ←    ۲۰
کریمی زاده دانا    ←    ۲۰
حاجی عبدالوهاب محمدعلی    ←    ۱۹.۵
رنجبرعصری محمد    ←    ۱۸.۵
۳۱۰۲۹۹۰۲۲    ←    ۱۲
۳۱۰۲۹۹۰۳۲    ←    ۷.۵


░▒▓░▒▓░▒▓░▒▓
█░▒▓ ریزنمرات
░▒▓░▒▓░▒▓░▒▓
شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۴۸░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░17░
گزارشات طول ترم:                           ░1░
گزارش تحقیق:                                  ░3░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۲۸░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░12.75░
گزارشات طول ترم:                           ░0.75░
گزارش تحقیق:                                  ░3░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░18.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۹۰۳۲░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░7.25░
گزارشات طول ترم:                           ░0░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░7.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۲۶░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░18.5░
گزارشات طول ترم:                           ░0░
گزارش تحقیق:                                  ░3░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۹۰۶۷░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░14.25░
گزارشات طول ترم:                           ░0.75░
گزارش تحقیق:                                  ░3░
گزارش فوق‌العاده:                                ░3░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۹۰۲۶░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░17░
گزارشات طول ترم:                           ░0.5░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░19.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۹۰۵۰░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░14.25░
گزارشات طول ترم:                           ░2░
گزارش تحقیق:                                  ░3░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۴۵░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░░
گزارشات طول ترم:                           ░0░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۹۰۲۲░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░11.5░
گزارشات طول ترم:                           ░0░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░12

 

نمایش ادامه مقاله...

سلام و احترام؛

• تصحیح اوراق، به شیوه جستجوی کلیدواژه‌ها انجام ننننشد، و برای برداشت‌ها و تفاسیر معتبر یا نزدیک به اعتبار، نمره متناسب تعلق گرفت.
• هر پاسخ‌نامه، بدقت و با صرف وقت مناسب، بررسی شد.
• بدخطی، یا نگارش پس و پیش سؤالات، لطمه‌ای به تخصیص نمرات وارد نیاورده است.
• جمع‌بندی نمرات، مکرراً مورد وارسی قرار گرفت.
• پاسخ‌نامه افراد حایز نمره آستانه ”دوازده“، مجدداً بررسی، و در مورد دقت نمره، اطمینان حاصل شد.
• کلیه گزارش‌ها و دست‌نوشته‌ها، با وسواس، طبقه‌بندی و بررسی گردید، و بیشترین نمرۀ ممکن برای آن‌ها در نظر گرفته شد. بویژه از بصیرت‌ها و دانش مندرج در بخش اظهارنظرهای پایانی گزارش‌ها سپاسگزارم.
• توجه شما را به ریز نمرات جلب می‌کنم.
• در پایان، امیدوارم که مجموعه آموزشی تدارک دیده شده این درس، انگیزه‌ها، اطلاعات و نیروی لازم برای ادامه بررسی‌های شما در این قلمرو مهم را فراهم آورده باشد.
• تغییر برنامه درس را از طریق همین وب‌گاه پی‌گیری فرمایید.
• در پناه ولیعصر(عج) پاینده باشید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ


جمال زاده محمدحسین    ←    ۲۰
ایرانپور حسین    ←    ۲۰
متانی محمدعلی    ←    ۲۰
محمدی مرادابادی اردشیر    ←    ۲۰
یزدانی مهدی    ←    ۲۰
لطیفی هادی    ←    ۱۹.۵
موسوی مطهر فاطمه سادات    ←    ۱۹
۳۱۰۷۹۸۰۲۱    ←    ۱۴.۲۵
۳۱۰۷۹۹۰۰۴    ←    ۱۴
۳۱۰۷۹۹۰۱۳    ←    ۱۲.۲۵



░▒▓░▒▓░▒▓░▒▓
█░▒▓ ریزنمرات
░▒▓░▒▓░▒▓░▒▓
شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۷۹۹۰۰۷░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░20░
گزارشات طول ترم:                           ░2.5░
گزارش تحقیق:                                  ░3░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۷۹۹۰۰۶░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░14.25░
گزارشات طول ترم:                           ░2░
گزارش تحقیق:                                  ░3░
گزارش فوق‌العاده:                                ░4.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۷۹۹۰۱۹░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░17░
گزارشات طول ترم:                           ░1.5░
گزارش تحقیق:                                  ░3░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۷۹۹۰۲۰░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░20░
گزارشات طول ترم:                           ░1░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۷۹۹۰۲۲░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░15.75░
گزارشات طول ترم:                           ░1.5░
گزارش تحقیق:                                  ░1.5░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۷۹۹۰۱۸░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░15.75░
گزارشات طول ترم:                           ░2.5░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░19.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۷۹۹۰۲۳░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░17░
گزارشات طول ترم:                           ░1.25░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.75░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░19





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۷۹۹۰۰۴░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░11.5░
گزارشات طول ترم:                           ░1░
گزارش تحقیق:                                  ░1.5░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░14





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۷۹۹۰۱۳░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░8.5░
گزارشات طول ترم:                           ░2░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░12.25





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۷۹۸۰۲۱░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░10░
گزارشات طول ترم:                           ░0.5░
گزارش تحقیق:                                  ░ 2░
گزارش فوق‌العاده:                                ░0.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░14.25

 

نمایش ادامه مقاله...

سلام و احترام؛

• تصحیح اوراق، به شیوه جستجوی کلیدواژه‌ها انجام ننننشد، و برای برداشت‌ها و تفاسیر معتبر یا نزدیک به اعتبار، نمره متناسب تعلق گرفت.
• هر پاسخ‌نامه، بدقت و با صرف وقت مناسب، بررسی شد.
• بدخطی، یا نگارش پس و پیش سؤالات، لطمه‌ای به تخصیص نمرات وارد نیاورده است.
• جمع‌بندی نمرات، مکرراً مورد وارسی قرار گرفت.
• پاسخ‌نامه افراد حایز نمره آستانه ”ده“، مجدداً بررسی، و در مورد دقت نمره، اطمینان حاصل شد.
• کلیه گزارش‌ها و دست‌نوشته‌ها، با وسواس، طبقه‌بندی و بررسی گردید، و بیشترین نمرۀ ممکن برای آن‌ها در نظر گرفته شد. بویژه از بصیرت‌ها و دانش مندرج در بخش اظهارنظرهای پایانی گزارش‌ها سپاسگزارم.
• توجه شما را به ریز نمرات جلب می‌کنم.
• در پایان، امیدوارم که مجموعه آموزشی تدارک دیده شده این درس، انگیزه‌ها، اطلاعات و نیروی لازم برای ادامه بررسی‌های شما در این قلمرو مهم را فراهم آورده باشد.
• تغییر برنامه درس را از طریق همین وب‌گاه پی‌گیری فرمایید.
• در پناه ولیعصر(عج) پاینده باشید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ


عاشقان مارال    ←    ۲۰
عباسی دهنوی محمد    ←    ۲۰
عدالت فر زهرا    ←    ۲۰
یزدی مهسا    ←    ۲۰
عبدی زهرا    ←    ۱۹.۷۵
شهسواری گوغری زهرا    ←    ۱۹.۵
ایلات زاده حسن    ←    ۱۹
۳۱۰۲۹۶۰۸۸    ←    ۱۶.۵
۳۱۰۲۹۶۰۶۰    ←    ۱۶
۳۱۰۴۹۷۰۵۱    ←    ۷.۵


░▒▓░▒▓░▒▓░▒▓
█░▒▓ ریزنمرات
░▒▓░▒▓░▒▓░▒▓
شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۰۸۶░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░16░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                           ░3░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۶۹░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░18.25░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                           ░1.75░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۸۴░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░20░
گزارش تحقیق:                                  ░3░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1.5░
گزارشات طول ترم:                           ░3░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۱۰۱░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░16░
گزارش تحقیق:                                  ░1.5░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                           ░1.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۷۱░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░12.75░
گزارش تحقیق:                                  ░1.5░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1░
گزارشات طول ترم:                           ░2.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░19.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۹۱۰۹░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░18.25░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                           ░1░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░19.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۵۸░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░14░
گزارش تحقیق:                                  ░3░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                           ░1.25░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.75░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░19





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۶۰۸۸░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░16░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                           ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░16.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۶۰۶۰░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░16░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                           ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░16





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۷۰۵۱░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░7.5░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                           ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░7.5

 

نمایش ادامه مقاله...

سلام و احترام؛

• تصحیح اوراق، به شیوه جستجوی کلیدواژه‌ها انجام ننننشد، و برای برداشت‌ها و تفاسیر معتبر یا نزدیک به اعتبار، نمره متناسب تعلق گرفت.
• هر پاسخ‌نامه، بدقت و با صرف وقت مناسب، بررسی شد.
• بدخطی، یا نگارش پس و پیش سؤالات، لطمه‌ای به تخصیص نمرات وارد نیاورده است.
• جمع‌بندی نمرات، مکرراً مورد وارسی قرار گرفت.
• پاسخ‌نامه افراد حایز نمره آستانه ”ده“، مجدداً بررسی، و در مورد دقت نمره، اطمینان حاصل شد.
• کلیه گزارش‌ها و دست‌نوشته‌ها، با وسواس، طبقه‌بندی و بررسی گردید، و بیشترین نمرۀ ممکن برای آن‌ها در نظر گرفته شد. بویژه از بصیرت‌ها و دانش مندرج در بخش اظهارنظرهای پایانی گزارش‌ها سپاسگزارم.
• توجه شما را به ریز نمرات جلب می‌کنم.
• در پایان، امیدوارم که مجموعه آموزشی تدارک دیده شده این درس، انگیزه‌ها، اطلاعات و نیروی لازم برای ادامه بررسی‌های شما در این قلمرو مهم را فراهم آورده باشد.
• تغییر برنامه درس را از طریق همین وب‌گاه پی‌گیری فرمایید.
• در پناه ولیعصر(عج) پاینده باشید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ


پورکاویان رضا    ←    ۲۰
سلطانی فاطمه    ←    ۲۰
موسوی سیده فاطمه    ←    ۲۰
نادری بنی مریم    ←    ۲۰
یوسف پورایردموسی مریم    ←    ۲۰
کورشی حضرت کیانوش    ←    ۱۹.۵
سیدنور سیده زهرا    ←    ۱۹
وزیری مقدم امین    ←    ۱۹
دال پسندی فرشته    ←    ۱۸.۵
بهدادمعین شهرزاد    ←    ۱۶.۲۵
حسینی تودشکی زهرا    ←    ۱۶.۲۵
ناصری زینب    ←    ۱۶.۲۵
جعفری آوا    ←    ۱۶
نایبی فاطمه    ←    ۱۵.۷۵
۳۱۰۴۹۹۰۴۰    ←    ۱۵
۳۱۰۴۹۹۰۲۶    ←    ۱۴
۳۱۰۴۹۹۰۳۶    ←    ۱۴
۳۱۰۴۹۹۰۴۷    ←    ۱۴
۳۱۰۴۹۹۰۴۲    ←    ۱۳.۷۵
۳۱۰۴۹۹۰۳۱    ←    ۱۳.۲۵
۳۱۰۴۹۹۰۵۴    ←    ۱۳
۳۱۰۴۹۹۰۲۹    ←    ۱۲.۷۵
۳۱۰۴۹۹۰۴۶    ←    ۱۰
۳۱۰۴۹۹۰۳۹    ←    ۱۰
۳۱۰۴۹۹۰۴۱    ←    ۸.۵
۳۱۰۴۹۹۰۵۳    ←    ۸.۲۵
۳۱۰۴۹۸۰۳۵    ←    ۷.۷۵
۳۱۰۴۹۹۰۳۸    ←    ۶.۵
۳۱۰۴۹۹۰۵۶    ←    ۱


░▒▓░▒▓░▒▓░▒▓
█░▒▓ ریزنمرات
░▒▓░▒▓░▒▓░▒▓
شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۲۸░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░20░
گزارش تحقیق:                                  ░2░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۳۵░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░18.75░
گزارش تحقیق:                                  ░2░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۴۸░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░19.25░
گزارش تحقیق:                                  ░1░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۵۰░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░19.25░
گزارش تحقیق:                                  ░1.5░
گزارش فوق‌العاده:                                ░2.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۵۵░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░19.25░
گزارش تحقیق:                                  ░1░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۴۳░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░17░
گزارش تحقیق:                                  ░1.5░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░19.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۸۰۵۳░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░17░
گزارش تحقیق:                                  ░░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░19





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۳۳░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░14░
گزارش تحقیق:                                  ░2░
گزارش فوق‌العاده:                                ░2.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░18.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۲۷░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░14░
گزارش تحقیق:                                  ░2░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░16.25





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۳۲░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░14░
گزارش تحقیق:                                  ░2░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░16.25





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۵۱░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░14░
گزارش تحقیق:                                  ░1░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░16.25





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۸۰۳۰░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░16░
گزارش تحقیق:                                  ░░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░16





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۵۲░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░12.75░
گزارش تحقیق:                                  ░1.5░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░15.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۵۸░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░15.25░
گزارش تحقیق:                                  ░2░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░15.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۴۰░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░14░
گزارش تحقیق:                                  ░1░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░15





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۲۶░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░14░
گزارش تحقیق:                                  ░░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░14





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۳۶░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░14░
گزارش تحقیق:                                  ░░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░14





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۴۷░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░11.75░
گزارش تحقیق:                                  ░1.5░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.75░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░14





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۴۲░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░11.75░
گزارش تحقیق:                                  ░2░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░13.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۳۱░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░12.75░
گزارش تحقیق:                                  ░░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░13.25





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۵۴░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░12.75░
گزارش تحقیق:                                  ░░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░13





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۲۹░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░12.75░
گزارش تحقیق:                                  ░░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░12.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۳۹░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░9.75░
گزارش تحقیق:                                  ░░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░10





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۴۶░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░7.5░
گزارش تحقیق:                                  ░1.5░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░10





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۴۱░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░8.5░
گزارش تحقیق:                                  ░░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░8.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۵۳░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░تقلب به اشتراک تصویری مسجل شد░
گزارش تحقیق:                                  ░1░+3.25 (پاسخ به سؤال توأم تحقیق که جدا از پاسخنامه تقلبی محاسبه می‌گردد)
گزارش فوق‌العاده:                                ░2░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░8.25





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۸۰۳۵░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░7.5░
گزارش تحقیق:                                  ░░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░7.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۳۸░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░6.5░
گزارش تحقیق:                                  ░░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░6.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۹۰۵۶░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░تقلب به اشتراک تصویری مسجل شد░
گزارش تحقیق:                                  ░1░
گزارش فوق‌العاده:                                ░░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░1

 

نمایش ادامه مقاله...

سلام و احترام؛

• تصحیح اوراق، به شیوه جستجوی کلیدواژه‌ها انجام ننننشد، و برای برداشت‌ها و تفاسیر معتبر یا نزدیک به اعتبار، نمره متناسب تعلق گرفت.
• هر پاسخ‌نامه، بدقت و با صرف وقت مناسب، بررسی شد.
• بدخطی، یا نگارش پس و پیش سؤالات، لطمه‌ای به تخصیص نمرات وارد نیاورده است.
• جمع‌بندی نمرات، مکرراً مورد وارسی قرار گرفت.
• پاسخ‌نامه افراد حایز نمره آستانه ”ده“، مجدداً بررسی، و در مورد دقت نمره، اطمینان حاصل شد.
• کلیه گزارش‌ها و دست‌نوشته‌ها، با وسواس، طبقه‌بندی و بررسی گردید، و بیشترین نمرۀ ممکن برای آن‌ها در نظر گرفته شد. بویژه از بصیرت‌ها و دانش مندرج در بخش اظهارنظرهای پایانی گزارش‌ها سپاسگزارم.
• توجه شما را به ریز نمرات جلب می‌کنم.
• در پایان، امیدوارم که مجموعه آموزشی تدارک دیده شده این درس، انگیزه‌ها، اطلاعات و نیروی لازم برای ادامه بررسی‌های شما در این قلمرو مهم را فراهم آورده باشد.
• تغییر برنامه درس را از طریق همین وب‌گاه پی‌گیری فرمایید.
• در پناه ولیعصر(عج) پاینده باشید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ


عدالت فر زهرا    ←    ۲۰
سلطانی میرزائی علی    ←    ۲۰
رستمی زهرا    ←    ۲۰
نجابت محمدحسین    ←    ۲۰
موسوی سیدمحمدحسین    ←    ۱۶.۲۵
فلاح سلطان اباد فاطمه    ←    ۱۵.۲۵
۳۱۰۲۹۷۰۷۲    ←    ۱۴.۵
۳۱۰۲۹۷۰۹۴    ←    ۱۳.۵
۳۱۰۲۹۸۰۵۹    ←    ۱۳
۳۱۰۲۹۸۰۶۹    ←    ۱۲.۷۵
۳۱۰۲۹۷۰۹۳    ←    ۱۲.۲۵
۳۱۰۲۹۷۰۹۲    ←    ۱۱.۲۵
۳۱۰۴۹۶۰۵۲    ←    ۱۰.۷۵
۳۱۰۲۹۷۰۸۶    ←    ۱۰
۳۱۰۲۹۷۱۰۱    ←    ۷
۳۱۰۲۹۶۰۶۰    ←    ۵.۷۵
۳۱۰۴۹۷۰۵۵    ←    ۴.۵
۳۱۰۴۹۸۰۲۲    ←    ۳.۷۵
۳۱۰۴۹۷۰۳۴    ←    ۲.۷۵
۳۱۰۴۹۷۰۵۸    ←    ۲.۷۵
۳۱۰۴۹۷۰۳۲    ←    ۲


░▒▓░▒▓░▒▓░▒▓
█░▒▓ ریزنمرات
░▒▓░▒▓░▒▓░▒▓
شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۸۴░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░20░
گزارش تحقیق:                                  ░2░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1.5░
گزارشات طول ترم:                                  ░0.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۶۵░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░20░
گزارش تحقیق:                                  ░2░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1.75░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۶۴░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░17.75░
گزارش تحقیق:                                  ░2░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۸۰░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░20░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1.75░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۷۸░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░16░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░16.25





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۰۸۹░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░15░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░15.25





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۰۷۲░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░14.5░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░14.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۰۹۴░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░13.5░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░13.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۵۹░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░11░
گزارش تحقیق:                                  ░2░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░13





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۶۹░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░11░
گزارش تحقیق:                                  ░1░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.75░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░12.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۰۹۳░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░11.75░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░12.25





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۰۹۲░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░11░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░11.25





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۶۰۵۲░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░10.5░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░10.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۰۸۶░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░8.25░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1.75░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░10





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۱۰۱░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░5.5░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░1░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░7





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۶۰۶۰░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░5.5░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░5.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۷۰۵۵░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░4.5░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░4.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۸۰۲۲░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░3.75░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░3.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۷۰۳۴░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░2.75░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░2.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۷۰۵۸░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░2.75░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░2.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۴۹۷۰۳۲░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░2░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░2

 

نمایش ادامه مقاله...

سلام و احترام؛

• تصحیح اوراق، به شیوه جستجوی کلیدواژه‌ها انجام ننننشد، و برای برداشت‌ها و تفاسیر معتبر یا نزدیک به اعتبار، نمره متناسب تعلق گرفت.
• هر پاسخ‌نامه، بدقت و با صرف وقت مناسب، بررسی شد.
• بدخطی، یا نگارش پس و پیش سؤالات، لطمه‌ای به تخصیص نمرات وارد نیاورده است.
• جمع‌بندی نمرات، مکرراً مورد وارسی قرار گرفت.
• پاسخ‌نامه افراد حایز نمره آستانه ”ده“، مجدداً بررسی، و در مورد دقت نمره، اطمینان حاصل شد.
• کلیه گزارش‌ها و دست‌نوشته‌ها، با وسواس، طبقه‌بندی و بررسی گردید، و بیشترین نمرۀ ممکن برای آن‌ها در نظر گرفته شد. بویژه از بصیرت‌ها و دانش مندرج در بخش اظهارنظرهای پایانی گزارش‌ها سپاسگزارم.
• توجه شما را به ریز نمرات جلب می‌کنم.
• در پایان، امیدوارم که مجموعه آموزشی تدارک دیده شده این درس، انگیزه‌ها، اطلاعات و نیروی لازم برای ادامه بررسی‌های شما در این قلمرو مهم را فراهم آورده باشد.
• تغییر برنامه درس را از طریق همین وب‌گاه پی‌گیری فرمایید.
• در پناه ولیعصر(عج) پاینده باشید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ


عدالت فر زهرا    ←    ۲۰
سیدمحسنی سیدمحمد    ←    ۱۹
ایقانی قجلو حسن    ←    ۱۸.۷۵
رحمتی یونس    ←    ۱۷
فلاح سلطان اباد فاطمه    ←    ۱۶.۷۵
شوق الشعرا یگانه    ←    ۱۶.۲۵
عباسی دهنوی محمد    ←    ۱۵.۵
عبدی زهرا    ←    ۱۵.۵
نورمحمد مهران    ←    ۱۵.۲۵
۳۱۰۲۹۷۰۸۶    ←    ۱۴.۷۵
۳۱۰۲۹۷۰۷۲    ←    ۱۲.۷۵
۳۱۰۲۹۵۰۵۹    ←    ۱۲.۷۵
۳۱۰۲۹۷۱۰۱    ←    ۱۰.۲۵
۳۱۰۲۹۶۰۵۷    ←    ۹
۳۱۰۲۹۹۰۷۳    ←    ۱.۷۵


░▒▓░▒▓░▒▓░▒▓
█░▒▓ ریزنمرات
░▒▓░▒▓░▒▓░▒▓
شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۸۴░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░19.75░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░2░
گزارشات طول ترم:                                  ░3.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░20





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۶۰۶۷░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░18.75░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░19





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۶۰۵۲░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░18.75░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░18.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۶۰۶۱░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░14.5░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░1░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░17





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۰۸۹░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░16.25░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░16.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۶۰۷۰░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░12░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░3.25░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░16.25





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۶۹░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░13.75░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1.75░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░15.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۸۰۷۱░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░9.5░
گزارش تحقیق:                                  ░1.5░
گزارش فوق‌العاده:                                ░1░
گزارشات طول ترم:                                  ░1.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░15.5





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۱۰۸░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░13.75░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░1.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░15.25





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۰۸۶░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░12░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░0.75░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░2░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░14.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۰۷۲░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░12.75░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░12.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۵۰۵۹░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░12.75░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░12.75





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۷۱۰۱░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░9.5░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░0.5░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.25░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░10.25





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۶۰۵۷░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░8.5░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░0.5░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░9





شماره دانشجویی:                                     ░۳۱۰۲۹۹۰۷۳░
جمع نمره پاسخ‌نامه:                                  ░1.75░
گزارش تحقیق:                                  ░ ░
گزارش فوق‌العاده:                                ░ ░
گزارشات طول ترم:                                  ░ ░
مشارکت مؤثر در روند کلاس:                           ░ ░
░▒▓ نمره نهایی:                                  ░1.75

 

نمایش ادامه مقاله...

▬    آمریکایی‌ها، نسبت به همتایانشان در کشورهای هم‌سطح، از جمله فرانسه و آلمان، ساعت‌های کاری بیشتری دارند و بسیاری از آن‌ها بیش از پنجاه ساعت در هفته کار می‌کنند. در دههٔ ۱۹۷۰، دستمزد واقعی کارگران و کارکنانِ رده‌پایین سازمان‌ها کاهش یافت. در همین دوره، درصد آمریکایی‌هایی که عضو اتحادیه‌ها بودند نیز سیر نزولی به خود گرفت و شاید بتوان این دو روند را با هم مرتبط دانست. شاید بتوان ادعا کرد که این روندهای پساصنعتی نشانه‌ای از بازگشت به شرایط پیشاصنعتی هستند. اقتصادِ گیگی گونه‌ای از نظام ارباب‌رعیّتی است و امروزه حتی کارکنانی که برای شرکت‌های گیگی، ازقبیل اوبر و تَسک‌رَبیت، کار نمی‌کنند هم درواقع دارند کارِ گیگی انجام می‌دهند. اغلب فرصت‌های شغلی‌ای که مابین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ ایجاد شده شغل‌های موقت بوده است. از هر پنج نفری که در آمریکا به‌صورت ساعتی در خرده‌فروشی‌ها کار می‌کنند، چهار نفرشان برنامهٔ کاری مشخصی ندارند و شیفت‌های کاری‌شان هفته به هفته تغییر می‌کند. درعوض، برنامهٔ کاری آن‌ها توسط الگوریتم‌هایی تنظیم می‌شود که هدفشان بیشینه‌کردن سودِ سرمایه‌گذاران از طریق به‌حداقل‌رساندن مکث و وقفه در ارائهٔ خدمات است. رفتاری که در این روش با نیروی کار می‌شود مشابه رفتاری است که در روش تولیدِ بهنگامبا کالاها می‌شود، روشی که در دههٔ ۱۹۷۰ در ژاپن به وجود آمد. ژاپن همان کشوری است که اصطلاح «مرگ بر اثرِ کارِ زیاد» متعلق به آن‌هاست، اما امروز یک کارمندِ متوسط در آن کشور ساعتِ کاری کمتری نسبت به همتای آمریکایی‌اش دارد. همان‌طور که جِیمی کِی مک‌کالومِ جامعه‌شناس در کتاب کارزده: چطور کار شبانه‌روزی رؤیای آمریکایی را بر باد می‌دهد می‌گوید، آمریکایی‌ها، در مقایسه با کارگران دیگر کشورها، از مرخصیِ باحقوق کمتری برخوردارند و ایالات‌متحده شاید تنها کشوری باشد که در آن تضمینی برای مرخصی زایمان و حق مرخصی استعلاجی و حق تعطیلات وجود ندارد. تازه در این شرایط به ما می‌گویند که باید به کارمان عشق بورزیم و معنای زندگی‌مان را در آن جست‌وجو کنیم، به کارمان به‌مثابهٔ یک پیکرهٔ دانش بنگریم و خیال کنیم که کارْ خانواده یا مذهبمان است.
▬    مک‌کالوم می‌گوید «کارِ معنادار» اصطلاحی است که به‌سختی می‌توانید قبل از دههٔ ۱۹۷۰ ردی از آن در زبان انگلیسی پیدا کنید. سارا جافی، در کتاب کار عشقتان را بی‌پاسخ خواهد گذاشت: وقف‌کردن خودمان در یک کار چگونه ما را استثمارشده، خسته و تنها رها خواهد کرد، می‌نویسد: «بی‌پرده بگویم، روزگاری چنین تصور می‌شد که کارکردن افتضاح است». مک‌کالوم و جافی، هر دو معتقدند که این نگاه از دههٔ ۱۹۷۰ شروع به عوض‌شدن کرد. در آن زمان بود که مدیران بیانشان را تغییر دادند و به کارگران فهماندند که انتظار می‌رود آن‌ها هدفِ زندگی را در کارشان جست‌وجو کنند. به گفتهٔ رئیس بورس اوراق بهادار نیویورک، «در شرایطی که دیگر جبران خدماتِ دلاری مهم‌ترین عامل انگیزش شغلی نیست، مدیریت باید درک بهتری از عواملی را گسترش دهد که غیرملموس‌تر و دست‌نیافتنی‌تر از پول باشند، تا بتوان آن‌ها را به مفهوم ’رضایت شغلی‘ اضافه کرد». بنابراین انتظار می‌رفت که پس از مدتی همه به کاری که می‌کنند عشق بورزند. در دههٔ ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، این جمله در همه‌جا دیده می‌شد: «اگر کاری را انجام دهی که به آن علاقه داری، دیگر در زندگی‌ات هیچ روزی روزِ کاری نخواهد بود». همزمان با آن، سروکلهٔ دوره‌های کارآموزیِ بدون حقوق پیدا شد، اتحادیه‌های کارگری به نابودی کشیده شدند و پویش‌هایی به راه افتاد برای کاهش مالیات بر سودِ حاصل از سرمایه. سیلیکون‌وَلی و وال‌استریت هم خیلی زود این جمله را سرلوحهٔ کار خود قرار دادند. استیو جابز در سال ۲۰۰۵ در مراسم فارغ‌التحصیلی دانشجویان استنفورد گفته بود: «تنها راه انجام کارهای بزرگ این است که به کاری که می‌کنید عشق بورزید». دیوید اِم روبنستاین، مدیرعامل گروه کارلایل، در سال ۲۰۱۴ در شبکهٔ سی‌اِن‌بی‌سی گفت: «اگر به کاری که می‌کنید عشق بورزید، دیگر اسمش ’کار‘ نخواهد بود». یکی از مهندس‌های سرخوردهٔ گوگل به مک‌کالوم گفته بود: «هر طرف سر می‌چرخانی آدم‌هایی را می‌بینی که دارند دربارهٔ معنا صحبت می‌کنند. حالا اگر طرف فیلسوف یا روان‌شناس بود یک چیزی. اما طرف کارش فروش بنرهای تبلیغاتی در اینترنت است». هرچند کاری که آن آدم انجام می‌دهد هم بی‌فایده نیست، اما بالاخره کارش مثل سرودن شعر هم نیست. اما چه کسی گفته همه قرار است شاعر باشند؟
▬    در دههٔ ۱۸۲۰ و ۱۸۳۰، ریاضی‌دان فرانسوی، گاسپار-گوستاو دو کوریولیس، به مطالعهٔ تأثیری پرداخت که مثلاً از برخورد یک توپ بیلیارد به یک توپ دیگر ایجاد می‌شود و برای توصیف این تأثیر از واژهٔ «مشقّت» استفاده کرد. اندکی بعد، آزمایشگران برای توصیف عملی که مثلاً ماشین بخار انجام می‌دهد تا فشارِ بخار را به حرکتِ ماشین تبدیل کند، از معادل انگلیسی این واژه، یعنی «کار»، استفاده کردند. در پایان قرن نوزدهم، که قرن صنعتی‌شدن بود، واژهٔ «کار» به زمان و تلاشی اشاره می‌کرد که آدم‌ها در شغلشان صرف می‌کردند تا بتوانند مایجتاج خود را تأمین کنند. با گذشت زمان، به‌طور روزافزون از کلمهٔ «کار» برای اشاره به تلاش مردها استفاده می‌شد، برای اشاره به کاری که مردها در قبال دریافت پول انجام می‌دادند تا بتوانند نیازهای خانواده‌شان را تأمین کنند. این تعریفِ نوظهور از کلمهٔ کار بخشی از داستانی است که طی آن به کارهای بدون مُزد و اغلب نادیدنی‌ای که زن‌ها در خانه انجام می‌دادند به چشم چیزی به‌جز «کار» نگریسته شد. همچنین نوع دیگری از شکاف تحلیلی که بین «کار» و پدیده‌ای موسوم به «پیشه‌وری» ایجاد شد نیز ریشه در همین موضوع دارد.
▬    جیمز سوزمان، انسان‌شناس اهل آفریقای جنوبی و متخصص اقوام خویسان، در کتاب کار: یک تاریخچهٔ عمیق، از عصر حجر تا عصر روبات‌ها، با تعریفی که در اقتصاد از «کار» می‌شود مخالفت می‌کند. چیزی که در یک فرهنگ خاص کار است ممکن است در فرهنگ دیگری اوقات فراغت محسوب شود؛ آنچه برای یک گروه از مردم نیاز محسوب می‌شود ممکن است، برای گروه دیگری از مردم، صرفاً یک خواستهٔ ساده تلقی شود. سوزمان درعوض پیشنهاد می‌کند که «کار» را می‌توان این‌طور تعریف کرد: «صرف‌کردن هدفمند انرژی یا تلاش بر روی یک وظیفهٔ خاص برای دستیابی به یک هدف یا نتیجه». تلاش بیش‌ازحد این تعریف برای جهان‌شمول‌بودن، آن را در خطر بی‌معنی‌شدن قرار داده است. او تأکید می‌کند که کلیدواژهٔ مهم در این تعریف کلمهٔ «هدفمند» است: هدفمند عمل‌کردن یعنی فهمیدن رابطهٔ علت و معلولی. به اعتقاد سوزمان، این قابلیت یکی از صفاتی است که انسانِ خردمند را از بقیهٔ نخستی‌سانان متمایز می‌کند؛ قابلیتی که این امکان را فراهم می‌کند تا رابطهٔ انسان با موضوعِ تأمین مایجتاج متفاوت از دیگر گونه‌ها باشد، مثلاً اینکه انسان توانایی به‌خدمت‌گرفتن آتش را دارد. این بحث اگرچه قدیمی است ولی هنوز هم داغ است: اغلبِ گوریل‌ها بیش از پنجاه ساعت در هفته را صرف جمع‌آوری و خوردن غذا می‌کنند؛ درحالی که حتی انسان‌های شکارچی-گردآورنده، چون هدفمند عمل می‌کنند، به‌طور معمول تنها ۱۵ الی ۱۷ ساعت در هفته را صرف یافتن غذا می‌کنند و این باعث می‌شود که زمان زیادی برای انجام سایر کارها برایشان باقی بماند. مارشال سالینزِ انسان‌شناس دربارهٔ یکی از قبایل شکارچی در آفریقا به‌طعنه گفته است: «به نظر می‌رسد مردان قبیلهٔ هادزا بیشتر درگیر بازی‌های شانسی هستند تا شانسِ بازی‌کردن». او این قبیله را «جامعهٔ مرفهِ اصلی» می‌دانست.
▬    حالا اگر گونهٔ انسان قادر است، نسبت به سایر نخستی‌سانان، زمان کمتری را صرف کارکردن کند، پس چرا امروزه بسیاری از آدم‌ها به شدتِ یک گوریل از خودشان کار می‌کشند؟ پاسخ سوزمان به این سؤال هم جنبهٔ انسان‌شناختی دارد و هم جنبهٔ تاریخی و هم به کشاورزی ربط دارد. سوزمان می‌نویسد: «در ۹۵ درصد از طول تاریخِ گونهٔ ما، قرار نبوده است که، مثل الآن، کارْ جای خالیِ یک چیزِ مقدس را در زندگی انسان‌ها پُر کند». به گفتهٔ سوزمان: «تا پیش از انقلاب صنعتی، هر نوع افزایش بهره‌وری توسط کشاورزان، خواه از طریق بیشتر کارکردن به دست می‌آمد یا از طریق به‌کارگیری فناوری‌های جدید، روش‌های جدید، محصولات جدید یا زیرِکشت‌بردن زمین‌های جدید، همیشه به‌سرعت منجر می‌شد به افزایش جمعیت، جمعیتی که در چشم‌برهم‌زدنی محصول اضافه را می‌بلعیدند و تعدادشان چنان زیاد می‌شد که ادامهٔ وضع موجود را ناممکن می‌ساخت». به‌این‌ترتیب، شدیدتر کارکردنِ کشاورزان به معنای این بود که در آینده مجبور می‌شدند باز هم شدیدتر کار کنند.
▬    در بخش عمده‌ای از تاریخ بشر، اغلب کسانی که روی زمین‌ها کار می‌کردند را کشاورزانِ بی‌زمین و برده‌ها تشکیل می‌دادند. اگر رخدادهای فاجعه‌باری مثل طاعون یا خشکسالی را کنار بگذاریم، هرچه این افراد شدیدتر کار می‌کردند و تولیدشان بالاتر می‌رفت، این سفرهٔ صاحب‌زمین و خانواده‌اش بود که رنگین‌تر می‌شد. پس طرزِفکری که کارکردنِ بیشتر را فضیلت می‌دانست فقط درمورد کشاورزانِ خُرده‌مالکی مصداق داشت که زمینِ کوچکی از خودشان داشتند و، طبق نسخهٔ بنجامین فرانکلین، سخت‌کوشی برایشان به‌منزلهٔ «راهی برای رسیدن به ثروت» تلقی می‌شد. سپس سروکلهٔ کارخانه‌ها پیدا شد. اینجا بود که، طبق گفتهٔ کارل مارکس، انقلاب صنعتی آدم‌ها را با محصولِ کارِ خودشان بیگانه کرد. یا به قول گلن آدامسن در کتاب پیشه‌وری: یک تاریخ آمریکایی، آن‌ها را با گذشتهٔ خودشان بیگانه کرد. آدامسن می‌نویسد: «ایالات‌متحده، با گذشتهٔ آنچه به دست خودش ساخته قطع ارتباط کرده است». آمریکا نوآ وبستر را دارد که در سال ۱۷۸۵ گفته بود «همهٔ مردها کم‌وبیش هنرمند محسوب می‌شوند». این موضوع درمورد زن‌ها هم صدق می‌کرد. در زمان تأسیس کشور آمریکا، خانواده‌های آمریکایی به طرق مختلف به بازارها، حتی بازارهای بسیار دور، دسترسی داشتند، بااین‌حال لباس و خانه و مبلمانشان را خودشان می‌ساختند؛ همین‌طور تختخواب و نان و نوشیدنی‌شان را؛ آن‌ها حتی موسیقی مخصوص به خودشان را هم ساختند. اگر نگوییم همه همه‌چیز می‌ساختند -چون بالاخره مردم تجارت و مبادله و خرید و فروش هم می‌کردند- می‌توان گفت که تقریباً هر شخصی حداقل بعضی از چیزهایش را خودش می‌ساخت.
▬    رالف والدو امرسون در سال ۱۸۳۷ و چند سال پیش از اینکه دوستش، هِنری دیوید ثورو، شروع کند به ساخت کلبه‌ای در والدن پاند گفته بود: «مردی که بلد باشد چطور یک میخ را جوری تا ته روی یک تخته بکوبد که تخته شکاف برندارد لااقل از یک دانشمند علوم ماوراءالطبیعه مفیدتر است». در قرن نوزدهم، نویسندگان آمریکایی عملِ ساختن را تحسین می‌کردند. سرآمد آن‌ها ویتمن بود:
▬    خانه‌سازی، مترکردن، اره‌کردن الوارها،
▬    آهنگری، شیشه‌گری، میخ‌سازی، بشکه‌سازی، سقف‌سازی، تخته‌کوبی،
▬    چوب‌کاریِ کشتی، اسکله‌سازی، دودی‌کردنِ ماهی، سنگ‌فرش‌کردن پیاده‌روها به دست پرچم‌داران،
▬    آن پمپ، آن ماشین تیرکوب، آن جرثقیل بزرگ، آن کورهٔ زغال‌سنگ و آن کورهٔ آجرپزی،
▬    معادن زغال‌سنگ و هرآنچه در آن است، آن چراغ‌های در دل تاریکی، پژواک‌ها، آوازها، چه اندیشه‌ها و چه افکار طبیعی پهناوری که از چهره‌های غبارگرفته‌شان می‌توان خواند ...
▬    کار با آرد، آسیاب‌کردن گندم، چاودار، ذرت، برنج، آن بشکه‌ها و نیم‌بشکه‌ها و ربع‌بشکه‌ها، لنج‌های بارگیری‌شده، ستون‌های رفیع در باراندازها و لنگرگاه‌ها،
▬    مردان و کارکردنِ مردان در معابر، خطوط آهن، کشتی‌ها، قایق‌های ماهی‌گیری و کاریزها؛
▬    روال ساعت‌به‌ساعت زندگی خودتان یا هر مرد دیگری، آن مغازه، میدان، فروشگاه یا کارخانه،
▬    همهٔ این‌ها روز و شب در برابر چشمان توست. ای مرد کارگر! هرکه هستی، این زندگی روزانهٔ توست!
▬    در خلال همان دهه‌هایی که امرسون، ثورو و ویتمن مشغول نوشتن بودند، انواع کارها از خانه‌ها و دکّان‌های پیشه‌وران به کارخانه‌ها منتقل می‌شد و، به‌واسطهٔ تقسیم کاری که در کارخانه اتفاق می‌افتد، فرایند ساخت هر محصول به ده‌ها گامِ کوچک شکسته می‌شد. گام‌هایی که هرکدامشان به‌وسیلهٔ یک شخص یا ماشینِ متفاوت انجام می‌گرفت. کارِ کارگاهی‌ای که کفاش در مغازه‌اش انجام می‌داد حالا تبدیل شده بود به کارِ ماشینی‌ای که کارگرِ کارخانه انجامش می‌داد.
▬    ازآن‌پس، هم پیشه‌وران و هم کارگران کارخانه، هر دو برای ساعت‌های کاریِ کمتر و دستمزد بیشتر جنگیدند. امتیازهایی که توانستند از دولت بگیرند، بسیار صعب‌الوصول و محدود بود. در سال ۱۸۱۹، مجلس بریتانیا قانونی را تصویب کرد موسوم به قانون کارخانه، که به‌موجب آن به‌کارگیری کودکان کمتر از ۹ سال در کارخانه‌های نخ‌ریسی ممنوع شد. قانون دیگری در سال ۱۸۳۳ ساعات کار کودکان ۱۳ تا ۱۸ ساله در کارخانه‌های نخ‌ریسی را به ۱۲ ساعت در روز محدود کرد.
▬    سرانجام در نیمهٔ دوم قرن بیستم، بخشی از پاداش‌های اقتصادی این سیستم به خود کارگران رسید؛ اتفاقی که افتاد این بود که کالاها بسیار ارزان‌تر شدند. اما هنوز هم آدم‌های صنعتی آدم‌هایی بودند که به‌واسطهٔ طبقهٔ اجتماعی‌شان از بقیه جدا افتاده بودند، ازخودبیگانگی آزارشان می‌داد و نگران بی‌معناشدن کارشان بودند. اما، در همان زمان، «پیشه‌وری» تبدیل شد به پدیده‌ای سرشار از معنا، عاشقانه، نوستالژیک، جنسیتی و نژادی. گوستاو استیکلی، در اوج جنبش هنر و صنایع‌دستی در آمریکا، در مقاله‌ای با عنوان «پیشه‌ور» نوشت: «این کشور تنها یک صنایع‌دستی واقعی سراغ دارد، آن هم متعلق به هندوستان است». امیل دورکیم معتقد بود که بی‌هدفی یکی از اثرات زودگذرِ فرایند صنعتی‌شدن است، اما سوزمان درعوض مدعی شد که بی‌هدفی یکی از ویژگی‌های زندگی مدرن است: «با افزایش میزان تولید انرژی، ظهور فناوری‌های جدید و توسعهٔ مداوم شهرها، تغییراتِ پیوسته و غیرقابلِ‌پیش‌بینی تبدیل شده است به هنجارِ جدیدی که در همه‌جا می‌شود سراغش را گرفت و بی‌هنجاری هر روز بیشتر از روز قبل به وضعِ ثابتِ عصر جدید تبدیل می‌شود».
▬    بی‌هنجاری یک چیز است و فقر یک چیز دیگر. جنبش کارگری در ایالات‌متحده و بریتانیا قوت گرفت و به موفقیت‌های شگرفی دست یافت. در سال ۱۸۷۷، کارگران راه‌آهن در سرتاسر آمریکا دست به اعتصاب زدند. در سال ۱۸۸۲، آمریکایی‌ها در نیویورک برای اولین بار راهپیمایی روز کارگر برگزار کردند. در زمانه‌ای که اسم رمزش «مدیریت علمی» و «کارایی» بود، جنبش کارگری به‌دنبالِ کم‌کردن ساعتِ کاری کارگران بود. این جنبش موفقیت اصلی‌اش را در دههٔ ۱۹۱۰ و ۱۹۲۰ و به‌واسطهٔ چیزی به دست آورد که بعدها به «معاملهٔ فوردگرا» معروف شد. در آن زمان، هنری فورد شروع کرده بود به پیاده‌سازی روزهای کاری هشت‌ساعته و هفته‌های کاری پنج‌روزه و درعوض با افزایش بهره‌وری و کاهش جابه‌جایی کارکنان مواجه شده بود. بر اساس برخی تخمین‌ها، هم در بریتانیا و هم آمریکا، میانگین ساعت کاری در هفته از شصت ساعت در سال ۱۸۸۰ به کمتر از پنجاه ساعت در سال ۱۹۳۰ کاهش پیدا کرد. جان مینارد کینز در آن زمان پیش‌بینی کرده بود که صد سال بعد مشکل کارگران احتمالاً اوقات فراغت زیادشان خواهد بود چراکه قرار نیست کسی بیشتر از ۱۵ ساعت در هفته کار کند و همه از فرط ملال به رنج و عذاب خواهند افتاد. به نوشتهٔ کینز، «از دید من، هیچ کشور و هیچ شخصی نخواهد بود که به آینده و به عصر فراغت و فراوانی نگاه کند و دچار وحشت نشود. مشکل ترسناکی است که یک فرد معمولی، که استعداد خاصی هم ندارد، چطور می‌خواهد سر خودش را گرم کند».
▬    احتمالاً با بازدید از آثار باستانی و یا در صنعت سرگرمی. در عصر تولید انبوهِ کالاهای مصرفی، کالاهای دست‌ساز ارزش کلکسیونی پیدا کردند و کلکسیون‌داران شروع کردند به جمع‌آوری صنایع دستیِ آمریکانا، ابزارهای آهنیِ دست‌ساز و جامه‌های دست‌دوز. در دورهٔ احیای استعماری، خودِ کارخانه‌دارها موزه‌هایی را برای محافظت از بقایای عصر پیشه‌وری بنا کردند. در دههٔ ۱۹۳۰، در موزهٔ هنرهای مدرن، نمایشگاهی برگزار شد با عنوان «هنر مردمی آمریکا: هنر مردمان عادی در آمریکا: ۱۷۵۰-۱۹۰۰»؛ موزهٔ استعماری ویلیامزبرگ در ویلیامزبرگِ ویرجینیا با سرمایه‌گذاری جان دی. راکفلر بازسازی شد؛ هنری فورد، موزهٔ گرین‌فیلد ویلج را در شهر دیبورن ایالت میشیگان افتتاح کرد. یکی از خبرنگارهای نیویورک تایمز، که همراه با خودِ هنری فورد از گرین‌فیلد بازدید کرده بود، نوشت: «احساس غریبی است که از کنار ارابه‌های قدیمی عبور کنی درحالی‌که کسی که با او قدم می‌زنی باعث‌وبانی ازرده‌خارج‌شدن این ارابه‌ها باشد». یکی از نویسندگان تایمز هم گفته بود: «مجموعهٔ بی‌نظیری که در شهر دیبورن از چرخ‌های نخ‌ریسی، اجاق‌های هلندی، پل‌های سرپوشیده و سایر یادگارهای آمریکای قدیم گردآوری شده ساختهٔ مردی است که مأموریتش در تمام زندگی این بوده است که ما را با نهایت سرعت از آن گذشته جدا کند».
▬    در دههٔ ۱۹۵۰ جنبشی به راه افتاد به نام «خودت-انجامش-بده» که به‌دنبال باب‌کردن دوبارهٔ کارهای دستی بود. در حومه‌های جدید شهرها که پس از جنگ ساخته شده بودند، مردان سفیدپوستِ حاشیه‌نشینی از طبقهٔ متوسط، کارگاه‌هایی را راه انداختند که می‌توانستند، بعد از گذراندن یک روز طولانی در اداره یا کارخانه، در آنجا چیزهایی با دست بسازند. یکی از مفسرین دراین‌باره می‌نویسد: «میلیون‌ها نفر ثورو را الگوی خودشان قرار داده بودند و، با خزیدن به کارگاه‌هایی که در زیرزمین یا گاراژ خانه‌شان ساخته بودند، والدنِ موقتِ خودشان را جست‌وجو می‌کردند». سی رایت میلز، نویسندهٔ مشهوری که در سال ۱۹۵۱ اثر کلاسیک یقه‌سفید را، درباب ازخودبیگانگی و ملالِ کارکنان دفتری، نوشته بود، یک دستگاه نجاری چندکاره و یک دستگاه چوب‌تراشی برای کارگاهش خرید. در همان دوران، تئودور آدورنو افتخار می‌کرد به اینکه هیچ سرگرمی‌ای برای خودش ندارد و با ابراز تأسف می‌گفت که «ایدئولوژی سرگرمی» حربهٔ دیگری است که نظام سرمایه‌داری با توسل به آن هرگونه امکانی برای داشتن وقت آزاد را از افراد سلب می‌کند.
▬    اوقات فراغتی که کینز انتظارش را می‌کشید، هرگز از راه نرسید. هرچند که میانگین ساعات کاری برای کارگران مزدبگیر از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۷۰ کاهش یافت، بااین‌حال، در دهه‌های اخیر، بسیاری از کارگران برای داشتن ساعت‌های کاری بیشتر دست‌وپا می‌زنند. می‌پرسید چرا؟ اجازه دهید این سؤال را به‌شکلی ساده‌تر بپرسم: چه‌کسی ماریا فرناندز را کشت؟
▬    ادعایی وجود دارد که می‌گوید احمقانه است اگر در کارمان به‌دنبال معنا بگردیم -اینکه یافتن هدف در کار از مصادیق آگاهی کاذب است- و اینکه به‌ندرت اتفاق می‌افتد که کسی عاشق کاری باشد که می‌کند. مشکل این ادعاها این است که همگی از اساس غلط هستند. اقشار مختلف مردم که به انواع و اقسام کارها اشتغال دارند همنشینی با دیگران در محیط کارشان را دوست دارند، خوشحال‌اند که کاری دارند که به‌خاطرش می‌توانند از خانه بزنند بیرون و خوشحال‌اند از اینکه احساس می‌کنند دارند کار مثبتی انجام می‌دهند و حسِ به‌نتیجه‌رساندن کارها برایشان خوشایند است. در سال ۱۹۷۴، اِستادز ترکل مجموعه‌ای را منتشر کرد به نام «کارکردن» که شامل بیش از ۱۳۰ مصاحبه بود که در آن‌ها از آمریکایی‌ها پرسیده بود در طول روز چه کاری انجام می‌دهند و نظرشان دربارهٔ کاری که می‌کنند چیست. به گفتهٔ او، این کار مطالعه‌ای بود دربارهٔ جست‌وجوی آمریکایی‌ها «برای یافتن معنای روزانه و درعین‌حال یافتن نانِ روزانه، جست‌وجو برای به‌رسمیت‌شناخته‌شدن و درعین‌حال پول‌درآوردن، برای رسیدن به شگفتی به‌جای خمودگی؛ به‌طور خلاصه، برای رسیدن به گونه‌ای از زندگی‌کردن به‌جای گونه‌ای از مُردگی‌کردن از دوشنبه تا جمعه».
▬    ترکل، به‌عنوان یک گویندهٔ رادیو، عاشق شغلش بود. او خودش را یک پیشه‌ور می‌دانست. او می‌نویسد: «نتیجهٔ کارم هرچه باشد، خوب یا بد، به دست خودم رقم می‌خورَد. دوست دارم تصور کنم که یک کفاش قدیمی هستم که صفرتاصدِ ساختن کفش را خودش انجام می‌دهد». او با همه‌جور آدمی مصاحبه کرد، از متصدی‌های تلفن گرفته تا کسانی که کارشان خال‌جوش‌زدن بود. آدم‌های زیادی را دید که از کارشان متنفر بودند. یکی از جوشکارهای خط مونتاژ در کارخانهٔ فورد به او گفته بود: «بی‌انصاف تمامی ندارد، همین‌طور از مقابلم رد می‌شود و رد می‌شود و رد می‌شود. حاضرم شرط ببندم که آدم‌هایی عمرشان را پای همین خط مونتاژ سپری کرده و همین‌جا مرده‌اند و هیچ‌وقت پایان این خط را ندیده‌اند. نمی‌توانستند هم ببینند، چون اصلاً پایانی ندارد. مثل ماری می‌ماند که همه‌اش تنه است و هیچ‌وقت به دُمش نمی‌رسد». بااین‌وجود، بسیاری از کسانی که ترکل با آن‌ها صحبت کرده بود، درعین‌حال، به‌شدت به کارشان افتخار می‌کردند. یک سنگ‌کار ساختمان به او گفته بود: «قدمت سنگ‌تراشی از نجاری هم بیشتر است و مشخصاً برمی‌گردد به زمان کتاب مقدس. سنگ قدیمی‌ترین و از همان اولش بهترین مصالح ساختمانی بوده است». یک متصدی تلفن‌خانه در یکی از هتل‌ها به او گفته بود: «شما نمی‌توانی یک کسب‌وکار راه بیندازی و یک متصدی تلفن‌خانهٔ نابلد داشته باشی. ما متصدیان تلفن‌خانه قطب مرکزی هتل محسوب می‌شویم». یک مهماندار ۲۶ ساله هم گفته بود: «تنها دو ماه بعد از شروع پروازهایم، هم لندن را دیده بودم، هم پاریس را و هم رم را. آن‌هم منی که اهل بروکن بوی نبراسکا بودم».
▬    هنوز هم بسیاری از افراد چنین حسی نسبت به کارشان دارند. اما مصاحبه‌های ترکل، که در اوایل دههٔ ۱۹۷۰ انجام شد، درواقع ثبت‌وضبطی بود از پایان یک عصر. پس از آن دوران، دستاوردهای کلیدی جنبش کارگری -روزهای کاری هشت‌ساعته که اغلب با بیمهٔ درمانی و بازنشستگی همراه بودند- از هم فرو پاشید. همان‌طور که کریستن سوینت، در کتاب نبرد فراموش‌شدهٔ فمنیسم: مبارزهٔ ناتمام بر سر کار و خانواده، می‌گوید، ایدهٔ دستمزدِ خانوادگی رفته‌رفته نابود شد و نابرابری درآمدی هم افزایش یافت. در جاهایی مثل ایالات‌متحده و بریتانیا، تولید و به تبع آن اتحادیه‌های کارگری رو به نابودی گذاشتند. هنگامی که ریچارد دانکین در سال ۱۹۸۷ نوشتن در فایننشال تایمز را شروع کرد، شش خبرنگار به‌طور اختصاصی در بخشی از روزنامه کار می‌کردند که وظیفه‌اش بررسی رویدادهای جنبش کارگری بود: اعتصاب‌ها، ممانعت‌ها، مذاکره‌های صنفی، توافقاتی که بر سر دستمزد انجام می‌شد و قانون‌گذاری‌های مرتبط با کار. در سال ۲۰۰۱، وقتی دانکین تاریخچهٔ کاری‌اش را در کتاب خون، عرق و اشک منتشر کرد، دیگر در آن روزنامه خبری از صفحات مربوط به کار نبود. او می‌نویسد «چون دیگر کار، آن‌طور که ما می‌شناسیمش، وجود خارجی ندارد». دانکین، که متولد ۱۹۵۷ است، با چشمانی که تحلیل‌رفتنِ قدرت اتحادیه‌های کارگری را دیده بود، بر پایان جدایی کار از خانه گریست. او می‌نویسد: «روزگاری قادر بودیم کارمان را بگذاریم پشت در خانه. اما امروز کار همه‌جا همراهمان است ... زندگیِ کاری در تاروپود خانه‌وزندگی‌مان بافته شده است».
▬    البته این همهٔ داستان نیست. مرزی که در عصر صنعتی بین خانه و کار ایجاد شده بود نیز همواره یک امر ساختگی بوده است؛ موضوعی که جنبش حمایت از حقوق زنان سعی در افشای آن داشت. در سال ۱۹۶۸، فمینیست افراطی، پاتریشیا مِیناردی، در مقالهٔ «سیاستِ خانه‌داری» اتهام کوبنده‌ای را حوالهٔ مردانی کرد که خانه‌وزندگی را دست زن‌هایشان سپرده بودند. در بخشی از مقاله می‌خوانیم: «حداقل زمانی که یک نفر در روز لازم دارد تا خودش را ’ضبط‌وربط‘ کند یک ساعت است. حالا یک مرد با انداختن این وظیفهٔ شخصی بر دوش یک نفر دیگر دستِ‌کم هفت ساعت در هفته برای خودش وقت خالی می‌کند. یعنی آن مرد در هفته، به اندازهٔ یک روزِ کاری، بیشتر وقت دارد تا به‌جای رسیدگی به نیازهای انسانی‌اش در خواب و خیال زندگی کند». در آن دوران، خانم‌های بیشتری به جمع نیروی کار مزدبگیر می‌پیوستند. اما در نقطهٔ مقابل، مردها حاضر نبودند به خیلِ نیروهای بی‌مزدِ شاغل در خانه ملحق شوند. به قول یکی از فمنیست‌های بوستون: «مردها جوری رفتار می‌کردند که انگار هفته‌ای شصت تا هشتاد ساعت کارکردنِ زنشان در خانه ... توهم بوده است». زنان تصمیم گرفتند، در اعتراض به این وضعیت، یک کنشِ کارگری به راه بیندازند. یکی از نشانه‌های آن را در سال ۱۹۷۰ در اعتصاب زنان برای حقوق برابر می‌خوانیم: «ای زنان مظلوم: امشب کسی شام نمی‌پزد! زنان خانه‌دار بردگانی بی‌جیره‌ومواجب‌اند! امشب به آن شوهرت یاد بده جارو به چه کار می‌آید!». به‌عنوان مثال، خانمی یک استعفانامهٔ نمونه را به شکل زیر پیشنهاد داده بود:
▬    بدین‌وسیله اعلام می‌دارد که از امروز ادارهٔ این خانه ارتباطی به اینجانب نخواهد داشت. گنجه‌ها، ضدعفونی‌کننده‌های لایسول، مشمعِ کفِ خانه، ماشین رخت‌شویی، خشک‌کن و آگهی‌های تبلیغاتی، همه‌اش ارزانی خودتان. من بدین‌وسیله استعفای خودم را اعلام می‌کنم ...
▬     خودتان از پس خودتان برمی‌آیید. با آرزوی موفقیت.
▬     از طرف مامان
▬    فمنیست‌ها اقتصاددان‌ها را وادار کردند تا کارهای خانه را هم جزء «کار» محسوب کنند. آن‌ها در سال ۱۹۷۶ محاسبه کردند که کارهای خانه ۴۴ درصد از تولید ناخالص ملی فمنیست‌ها اقتصاددان‌ها را وادار کردند تا کارهای خانه را هم جزء «کار» محسوب کنند. آن‌ها در سال ۱۹۷۶ محاسبه کردند که کارهای خانه ۴۴ درصد از تولید ناخالص ملی
▬    را تشکیل می‌دهد. تعدادی از گروه‌ها پویشی را به نام «دستمزد برای کارهای خانه» به راه انداختند و بهره‌کشی از کارِ زنان در خانه را یک جنایت بین‌المللی اعلام کردند. از جملهٔ این گروه‌ها می‌توان به کمیتهٔ دستمزد برای کارهای خانه از نیویورک، گروه زنان سیاه‌پوستِ خواستار تعیین دستمزد برای کارهای خانه و گروه دستمزد زنانِ دگرباش اشاره کرد.
▬    این گروه از زنان با فعالانِ حقوقِ رفاه متحد شدند، چراکه بالاخره آن‌ها نیز به‌دنبالِ تعیین دستمزد برای مادران بودند. فعالانِ حقوقِ رفاه، در سال ۱۹۶۷، کارشان را به‌عنوان سازمان ملی حقوقِ رفاه آغاز کردند و، علاوه‌بر دستمزدِ مادران، پویشی را هم با هدف برقراری نوعی درآمدِ پایه برای مردم به راه انداختند. رئیس سازمان حقوقِ رفاه شهرستان میلواکی در سال ۱۹۷۲ گفته بود: «بزرگ‌ترین کاری که یک زن می‌تواند انجام دهد این است که فرزندان خودش را تربیت کند و جامعهٔ ما باید این کار را به‌عنوان یک شغل به رسمیت بشناسد. باید به کسی که این کار را انجام می‌دهد حقوق مکفی پرداخت شود». با وجود همهٔ این اقدامات، آن‌ها از «طرح کمک به خانواده» که توسط دولت نیکسون مطرح شد حمایت نکردند، زیرا مزایای حاصل از این طرح را ناکافی می‌دانستند و پیش‌نیازهایی هم که برای کار مطرح کرده بود از نظر آن‌ها مردود بود. آن طرح هیچ‌گاه به قانون تبدیل نشد. بااین‌حال، پویش تعیین دستمزد برای کارهای خانه، که از دل فعالیت‌های فمنیست‌های افراطی بر آمده بود، تا سال ۱۹۷۶، توانست حمایت یک‌چهارم مردم آمریکا را به دست آورد.
▬    در همان زمان، پیشه‌وری و کار با دست به یک پدیدهٔ عظیم تجاری تبدیل شده بود، به‌خصوص سرگرمی‌های مربوط به زنان یا همان کُنجِ زنانه، که معادل زنانهٔ همان کارگاه‌هایی بود که مردان برای خودشان در گاراژها درست می‌کردند. فروشگاه‌های بزرگ وسایل صنایع دستی، از قبیل مایکلز و هابی‌لابی، به‌همراه کتاب‌های مارتا استوارت و فروش ابزارهای سوزن‌دوزی، بافندگی و شیرینی‌پزی در دههٔ ۱۹۸۰ به‌شدت رونق گرفتند. به‌این‌ترتیب، گروهی از زنان شروع کردند به پول‌دادن برای انجام سرگرمی‌هایی که، پیش‌ازآن، گروه دیگری از زنان، بابت اینکه کسی برای انجام این کارها پولی به زنان نمی‌پرداخت، دست به اعتراض زده بودند.
▬    راه دیگری برای درک نقطهٔ عطف این موضوع در دههٔ ۱۹۷۰ این است که بدانیم فعالانِ این حوزه تازه زمانی به‌دنبال مذاکره و چانه‌زنیِ گروهی جهت تعیین دستمزد برای کارهای خانه رفتند که میزان عضویت در اتحادیه‌های کارگری به‌شدت در حال سقوط بود. در دههٔ ۱۹۵۰، در تمام بخش‌ها به‌جز بخش کشاورزی، بیشتر از یک‌سوم نیروی کار آمریکایی عضو یکی از اتحادیه‌های کارگری بودند. این عدد در سال ۱۹۸۳ به یک‌پنجم کاهش یافته بود؛ و در سال ۲۰۱۹ این عدد به کمتر از یک‌دهم رسید. در این سال‌ها، عضویت در اتحادیه‌های کارگری کاهش یافت و نابرابری درآمدی بیشتر شد. سوزمان، در توجیه این امر، به موضوعی در دههٔ ۱۹۸۰ اشاره می‌کند به نام «انفصال بزرگ»: در گذشته، همیشه نرخ دستمزد و نرخ رشد اقتصادی از یکدیگر تبعیت می‌کردند. اما از حدود دههٔ ۱۹۸۰، تولید ناخالص داخلی ایالات‌متحده مرتباً رشد کرد درحالی‌که میزان دستمزد واقعی ثابت ماند. بنابراین، بسیاری از آمریکایی‌ها، برای جبران این شکاف، ساعت کاری‌شان را افزایش دادند و سراغ شغل دوم، به‌خصوص در بخش خدمات، رفتند (در حال حاضر، بیش از هشتاد درصد از اشتغال آمریکا مربوط به بخش خدمات است).
▬    در اوایل دههٔ ۱۹۸۰، دانکن دوناتس، یکی از شاخص‌ترین پویش‌های تبلیغات تلویزیونی در تاریخ آمریکا را به راه انداخت. یک مرد ژولیده به نام فردِ نانو، نیمه‌های شب خودش را به‌زور از تختخواب بیرون می‌کشید، غرولندکنان یونیفرم دانکن دوناتسش را می‌پوشید و درحالی‌که هنوز چشمانش کامل باز نشده بود، خواب‌وبیدار، بیرون درِ خانه نصفه‌ونیمه با همسرِ بیگودی‌به‌سرش خداحافظی می‌کرد و درهمان‌حال می‌گفت: «وقت درست‌کردن دونات است». در یکی از قسمت‌های این تبلیغ، او وسط یک مهمانیِ شام از فرط خستگی خوابش می‌برد و با سر توی دیس پورهٔ سیب‌زمینی می‌رود. در یک قسمت دیگر، او از درِ خانه‌اش خارج می‌شود و سپس می‌بینیم که از همان در وارد می‌شود، روزها می‌آیند و می‌روند و او، عصبانی و خسته و غرولندکنان، «دونات درست می‌کند و برمی‌گردد» تا اینکه در آخر تبلیغ ناگهان با خودش رودررو می‌شود به‌گونه‌ای که درآنِ‌واحد هم دارد به خانه برمی‌گردد و هم دارد سرِ کار می‌رود. در اثبات محبوبیت این تبلیغ همین بس که دانکن دوناتس بیش از صد نسخهٔ مختلف از آن را ساخت؛ این سری تبلیغ، از سال تولد ماریا فرناندز تا ۱۵ سالگی او، شب‌وروز از تلویزیون پخش می‌شد. در سال ۱۹۹۷، زمانی که بازیگر نقش فردِ نانوا بالاخره کارش با این نقش تمام شد، برنامهٔ «سَتِردِی نایت لایو» در یکی از قسمت‌هایش، با هنرنمایی جان لاویتس، سال‌های طولانی پخش این تبلیغ را دستمایهٔ طنز خود قرار داد. به گفتهٔ جان لاویتس در آن برنامه، «شخصیت محبوب من، فردِ نانوا، به‌طور حتم دوران سختی از تاریخ آمریکا را به چشم دیده است. او جنگ خلیج‌فارس را دید و گفت حالا باید دونات درست کنم. ماجرای کتک‌خوردن رادنی کینگ از پلیس را دید و با خودش گفت الان وقت دونات درست‌کردن است».
▬    گفتیم که در طول آن سال‌ها، تولید ناخالص داخلی افزایش پیدا کرد و درعین‌حال دستمزد بسیاری از آمریکایی‌ها ثابت ماند یا حتی کمتر شد. سؤال اینجاست که پس آن‌همه ثروت کجا رفت؟ بیشترش رفت در جیب مدیرعامل‌ها: در سال ۱۹۶۵، دریافتیِ مدیرعامل‌ها بیست‌برابر متوسط دستمزد یک کارگر بود؛ تا سال ۲۰۱۵، این نسبت به بیش از دویست‌برابر رسید. در آن سال، نایجل تراویس، مدیرعامل دانکین برندز، ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار حقوق گرفته بود (تازه این عدد سال قبلش ۱۰ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار بود). همین آقا در واکنش به عددِ پیشنهادی پنجاه دلار در ساعت برای حداقل دستمزد گفته بود که این عدد «بیش‌ازحد بالاست».
▬    البته این مدیرعامل‌ها بدون چراغ سبز دولت فدرال نمی‌توانند این‌همه پول را بالا بکشند. پویش انتخاباتی بایدن-هریس، یک‌عالمه قانون تصویب کرده است که هدفش پایان‌دادن به چیزی است که دموکرات‌ها اسمش را گذاشته‌اند «جنگ علیه اتحادیه‌های کارگری». حتی اگر این خزعبلات در مجلس تصویب شود، که نمی‌شود، باز هم نیروهای دیگری در کارند تا موجبات نابرابری درآمدی را فراهم کنند. چند روز بعد از مرگ فرناندز، رئیس فدراسیون کارکنان دولت مرکزی، دولت محلی و شهرداری‌های آمریکا، مقاله‌ای نوشت با عنوان «مرگ ماریا فرناندز فراخوانی است برای یک اقدام عملی». شنیده‌ها حاکی از این است که ماریا فرناندز بیش از هشتاد ساعت در هفته کار می‌کرده و دریافتی سالانه‌اش کمتر از چهل‌هزار دلار بوده است (وقتی از دانکن دوناتس خواسته شد تا دراین‌باره توضیح دهد، سخنگویشان مدعی شد که آن‌ها «امکان رسیدن به جایگاه‌های شغلی بالاتر و مسئولیت بیشتر» را برای کارکنانشان فراهم کرده‌اند که در این صورت حقوقشان هم افزایش پیدا می‌کند. اما او اظهار داشت که ماریا «علاقه‌ای برای گرفتن ارتقای شغلی از خودش نشان نداده بود»). شاید او واقعاً به فروشندگی دونات علاقه داشته است. بااین‌حال، مسئلهٔ ما این نیست.
▬    ماریا فرناندز، دختری از یک خانوادهٔ مهاجر پرتغالی، بابت اجارهٔ زیرزمینی در شهر نیوآرک ماهانه مبلغ ۵۵۰ دلار پرداخت می‌کرد. خودش متولد فال ریور در ماساچوست بود. طبق گزارش آسوشیتد پرس، وقتی ماریا ۱۱ سالش بود به‌همراه خانواده‌اش برگشتند پرتغال اما او بعد از اینکه ۱۸ سالش شد دوباره به آمریکا بازگشت. زمانی دلش می‌خواست بازیگر شود، زمانی یک افسر پلیس، مهماندار هواپیما یا شاید هم یک آرایشگر. او می‌توانست به چهار زبان انگلیسی، پرتغالی، فرانسوی و اسپانیایی صحبت کند. زیاد حرف می‌زد؛ رفقایش او را صدا می‌زدند رادیو. زمانی با پسری دوست بوده و قبض‌های آن پسر را هم پرداخت می‌کرده. او معمولاً از ساعت دو تا ۹ بعدازظهر در دکهٔ دانکن دوناتس در ایستگاه پِن در نیوآرک کار می‌کرده و سپس از آنجا با ماشین به شهر لیندن می‌رفته و از ساعت ۱۰ شب تا شش صبح آنجا کار می‌کرده است. آخرهفته‌ها هم در شعبهٔ هریسون شیفت صبح بوده است. دوست‌پسرش به او گفته بود که یکی از آن سه شغل را رها کند اما او جواب داده بود: «نه، حالا دیگر به آن عادت کرده‌ام».
مأخذ:ترجمان
هو العلیم

نمایش ادامه مقاله...

▬    در ادامه پرونده نظریات عدالت در قرن بیستم، با دکتر نیلوفر چینی‌چیان، مدرس و پژوهشگر حوزه عدالت در اسلام و اجتماع‌گرایی، پیرامون سندل و آرا او در خصوص عدالت به گفتگو نشستیم. در این گفتگو دکتر چینی‌چیان ضمن تشریح مهم‌ترین نقد سندل به شالوده نظری عدالت جان رالز یعنی تقدم حق بر خیر، نفع‌گرایی را نیز از منظر سندل بررسی انتقادی کردند. سندل بعد از نقد این دو جریان اصلی در نظریات عدالت در غرب به بیان مبانی مطلوب خود در خصوص عدالت در جامعه که طرح‌واره‌ای است مدرن از الگوی شهروندی ارسطویی، می‌پردازد. بر همین اساس سندل اعتقاد دارد که جوامع امروز بیش از هر چیزی نیاز به اعمال سیاست «خیر جمعی» دارند. سیاست خیر جمعی مشتمل بر چهار رکن شهروندی، ایثارگری، خدمتگذاری در درجه اول سپس در نظر داشتن مرزهای اخلاقی بازار، در مرتبه سوم فضیلت، نابرابری و هم‌بستگی و نهایتاً در رکن چهارم سیاست خیر جمعی از نظر سندل سیاست درگیری اخلاقی است.
▬    در مسیر بررسی آرا سندل دکتر چینی‌چیان هم‌چنین در خصوص امکان انطباق وضعیت عدالت در ایران با آرا سندل و هم‌چنین روایت سندل از وضعیت ایران در دسترسی به وضعیت به‌سامان‌تری در خصوص عدالت با توجه به پیشینه سنت و فرهنگ خود نکات ارزنده‌ای داشتند. در ادامه این گفتگو را باهم می‌خوانیم.



▀▄█▌ اساساً جایگاه مایکل سندل در میان اجتماع‌گرایان کجاست؟ بدین معنا که اگر قائل به وجود چند گروه‌بندی در میان اجتماع‌گرایان باشیم، سندل در کدام دسته‌بندی قرار می‌گیرد. اگر به رغم مخالفت او با اجتماع‌گرا نامیده شدن، سندل را اجتماع‌گرا بدانیم، نقاط اشتراک و اختلاف او با دیگر اجتماع‌گرایان در چیست؟
▬    اجتماع‌گرایی در واقع یک جنبش و جریان فکری و مکتب مهم است که از دهه ۱۹۸۰ در غرب مطرح شد و طیف گسترده‌ای از اندیشمندان از جمله مکین‌تایر، چارلز تیلور، مایکل سندل و مایکل والزر را در بر می‌گیرد. در واقع شاید بتوان گفت شاه‌کلید و کانون محوری و مبانی معرفتی اجتماع‌گرایی، نقد مولفه‌های اصلی لیبرالیسم است.
▬    اندیشمندان اجتماع‌گرا طیف گسترده‌ای هستند که در بسیاری از موضوعات کمابیش با هم اختلاف دارند و یا حتی در نقد آموزه‌های لیبرالیسم هر کدام بر موضوع خاصی تأکید دارند. اما قطعاً مجموعه متفکران اجتماع­گرا در دو موضوع بنیادین با هم اتفاق‌نظر دارند: اول اینکه بر مفهوم اجتماع تاکید دارند و دوم اینکه ناقد لیبرالیسم هستند، از این رو ما آنها را در یک طیف تحت عنوان اجتماع‌گرایی مطرح می­کنیم. هر چند سندل خودش را اجتماع‌گرا نمی­داند ولی جایگاه و نگاه فکری او را بهتر است از زبان خودش بشناسیم.
▬    او {سندل} می‌گوید دغدغه من این است که یک جمهوری‌خواهی واقعی را که بر اساس اجتماع اخلاقی است بنیانگذاری کنم. یعنی [سندل] نمی‌گوید که من اجتماع‌گرا هستم. درواقع سندل خودش را به گونه‌ای بیشتر متعلق به [سنت] جمهوری‌گرایی می‌داند؛ البته نه جمهوری‌گرایی لیبرالیستی. شاید تنها تفاوتش [با دیگر باورمندان به جمهوری‌خواهی] در همین نکته است. اجتماع‌گراها در واقع دو طیف هستند. یک طیف از اجتماع‌گرایان برای دهه ۱۹۹۰ هستند، یعنی زمانی که ریگان و تاچر را در میانه مباحث مربوط به اقتصاد، سیاست و دولت رفاه داریم. یک طیف هم اجتماع‌گرایان سیاسی یا نواجتماع‌گرایان هستند. در واقع نقد مایکل سندل به رالز در موج اول قرار می‌گیرد و افرادی مثل اتزیونی نیز در موج دوم قرار دارند. اما از سوی دیگر از آنجایی که سندل عقیده دارد نمی‌شود جامعه را بر اساس یک آموزه اخلاقی جهانشمول بنا کرد، به یک طریقی می‌توان گفت که در طیف دوم اجتماع‌گرایی هم می‌تواند قرار گیرد. به هر حال این استاد پرشور عدالتِ هاروارد می‌گوید من بیشتر جمهوری‌خواه هستم تا اجتماع‌گرا؛ اما از آن‌جایی که سندل هم به هر چهار آموزه اصلی اجتماع‌گرایان در نقد لیبرالیسم معتقد است، یک اجتماع‌گرا محسوب می‌شود. یعنی بر اساس دو مؤلفه اصلی «تأکید بر مفهوم اجتماع» و «نقد لیبرالیسم» بر مبنای چهار محور «تقدم حق بر خیر»، «فردگرایی افراطی»، «ادعای بی‌طرفی» و «ادعای جهان‌شمولی ارزش‌های لیبرال»، سندل یک اجتماع‌گرا است.



▀▄█▌ شاید مهم‌ترین کتاب سندل را بتوان «لیبرالیسم و محدودیت‌های عدالت» دانست. اگر این کتاب را محور قرار دهیم، مهم‌ترین انتقادات سندل به لیبرالیسم وظیفه‌گرا و البته انتقادات او به رالز و کانت در این کتاب چگونه صورتبندی می‌شود؟
▬    من صورت‌بندی رالز و کانت را با هم جلو می‌برم چون این دو در واقع در امتداد هم هستند. اجتماع‌گرایان هر کدام به گونه‌ای ناقد لیبرالیسم بودند. ولی همه در مورد این مسئله اتفاق نظر دارند که اگر کسی از میان اجتماع‌گرایان توانسته باشد در عرصه آکادمیک نقدهای اصولی به لیبرالیسم و نظریه عدالتِ جان رالز وارد کرده باشد، او مایکل سندل با کتابش «لیبرالیسم و محدودیت‌های عدالت» است. مایکل سندل در آثارِ بعد مباحث کتاب «لیبرالیسم و محدیت­های عدالت» را پایه و مرکز اصلی بحث قرار داده است. وی در لیبرالیسم و محدودیت‌های عدالت، نقد فلسفی به موضوع دارد؛ ولی نقد فلسفی آغاز کار او برای تبیین آموزه­های کاربردی در دنیای امروز است. از این­رو هنگامی که کتاب «عدالت، کار درست کدام است؟» یا «آنچه با پول نمی‌توان خرید»، «انسان بی‌نقص» و «اخلاق در سیاست» را مطالعه می‌کنید، می‌بینید که در واقع اساسأ نقد نظرات و مباحث کانت و رالز است.
▬    شاید اغراق نباشد که بگوییم سندل مبحث عدالت و نقد به رالز و کانت را در گفتمان اجتماع‌گرایی نهادینه کرد؛ اما اگر بخواهیم به صورت کلیدواژه و به صورت مختصر چهارچوبی را مطرح کنیم، باید بگوییم به نظر می­رسد قبل از اینکه سندل رابطه فرد در جامعه یا نقد فردگرایی افراطی در جامعه لیبرال را مطرح کند، آغاز کار خودش را بر نقد این مؤلفه لیبرالیسم یعنی «تقدم حق بر خیر» گذاشت و تا به امروز هم همین [زاویه] را دنبال می‌کند.
▬    نقد مایکل سندل به کانت نقد [تقدم حق بر خیر] است. وقتی سندل می‌خواهد مبحث عدالت را صورت‌بندی و مطرح کند می‌گوید کانت گفته است «حق بر خیر مقدم است؛ نه از آن جهت که مدعیات یا اصول آن تقدم دارد بلکه به این خاطر که اصول آن باید مستقل از هنجارهای انسانی باشد و برخلاف موضوعات و احکام دیگر، هیچ استنباطی از خیر نمی‌تواند بر حق مقدم باشد.» درواقع کانت براستقلال حق بر خیر قید می‌زند؛ چون خیر به گونه‌ای استقلال ندارد. درصورتی که ممکن است خیر با فرهنگ، تاریخ یا دین ارتباط پیدا کند و به هر صورت یک حد و مرزی دارد. از این منظر است که اجتماع‌گرایان و ما مسلمانان معتقد هستیم که نمی‌شود خیر جهانشمول تعریف کرد. طرح"اعلامیه حقوق بشر اسلامی" نیز در همین راستا است. چون به واقع جوامع در یک سری اصول پایه و خیرهای کلی اتفاق نظر دارند، ولی هر فرهنگ و ارزشی برای خودش خیری را رقم زده است.
▬    اما [کانت] می‌گوید حق اینگونه نیست و استقلال دارد. در واقع مفهوم خیر و شر از نظر کانت، پس از حق و به کمک قانون اخلاقی تعریف می‌شود و در این‌صورت اولویت عدالت، یعنی فضیلت این قانون اخلاقی، در آن نیست که خیر هست یا نیست بلکه خود عدالت هدف است. در همین نقطه اگر ما کل آثار سندل را مطالعه کنیم، در می‌یابیم که نقد او به کانت همین است که چگونه می‌تواند سوژه‌ای بر اهدافش مقدم باشد؟ به نظر من سندل یک روش سقراطی دارد. سؤال مطرح می‌کند و با همان سؤال می‌خواهد که ضمن طرح دیدگاهش، فکر را نیز به چالش بکشد. از این رو می‌گوید چگونه سوژه می‌تواند بر غایتش مقدم باشد؟



▀▄█▌ در واقع سندل با پرسیدن این سؤال که خود چگونه می‌تواند بر غایاتش مقدم باشد، خودآیینی سوژه کانتی را به صورت سقراطی به چالش می‌کشد.
▬    بله! آیا خود می‌تواند مقدم بر اهدافی باشد که خودش دارد و آنها را تصدیق می‌کند؟ من وقتی به این‌جای صحبت می‌رسم، همواره یاد حضرت ابراهیم (ع) می‌افتم که بت‌ها را شکست و گفت ساخته خودتان چگونه می‌تواند بر شما خدایی کند؟ خودی که بر اهداف و غایت من مقدم است، چگونه می‌تواند توسط من تصدیق شود؟ از همین‌جا سندل بحث عدالت را مطرح می­کند و مسیری که عناصر و تعریف کامل و جامع از عدالت داشته باشد را ترسیم می‌کند. سندل از نقد کانت شروع می‌کند و این [انتقادات] را به رالز بسط می‌دهد چرا که در واقع جان رالز می‌خواهد خلاهای گفتمانی کانت را پر کند. رالز می‌آید و بار دیگر لیبرالیسم را در قرن بیستم احیا می‌کند. به همین منظور «وضع اولیه» را به تصویر می‌کشد. درواقع این برداشت خود من است؛ به نظر می‌رسد آغاز کار مایکل سندل در رابطه با تعریف عدالت، نقد گزاره «تقدم حق بر خیر» کانت است و از اینجا به نقد «وضع اولیه»‌ رالز می‌رود و وضع اولیه را کانون [انتقادات خود] قرار داده است.



▀▄█▌ فرمودید که از همین مسیر و در واقع در امتداد همین مسیر ما به رالز می‌رسیم؛ رالزی که تلاش می‌کند لیبرالیسم را احیا کند و طی آن خلأهای کانت را پر کند. شاید یکی از اصلی‌ترین مواردی که باعث شده است سندل تا این میزان دیده شود هم در واقع نقدهایی است که او به رالز می‌کند. اساسی‌ترین نقدهایی که سندل به رالز وارد می‌کند به چه شکل قابلیت صورت‌بندی دارد؟
▬    بواسطه این که ما در قالب یک گفتگو قرار داریم من صرفاً به یک نکته محوری اشاره می‌کنم. به نظر من، خودِ مستقل از جهانِ اخلاقی نمی‌تواند یک جهانِ اخلاقی یعنی «وضع اولیه» را به تصویر بکشد. این نقد «وضع اولیه» رالز است. خودی که هیچ داستانی از خودش ندارد چگونه می‌تواند مفروضات عدالت را ترسیم کند؟ مگر رالز نگفته است که عدالت بالاترین فضیلت است؟ سندل می‌گوید ما نمی‌توانیم مثل خود رالز قبول کنیم شرایطی که سبب‌ساز فضیلت عدالت می‌شوند، تجربی هستند و اگر یک مقدماتی به اندازه کافی درست و عمومی باشد، کفایت می‌کند. سندل با این مورد مخالف است. می‌گوید آنگونه که رالز می‌گوید ما موجودی از یک نوع خاص نداریم. نظر رالز این است که وقتی می‌خواهیم عدالت را تعریف کنیم و وقتی می‌خواهیم تعریف جامعی از عدالت داشته باشیم، باید بتوانیم رابطه عدالت را با موقعیت انسانی برقرار کنیم و از موقعیت خودمان فاصله بگیریم. یعنی انسان به عنوان انسان در همه جا یک شکل، یک نوع و آن­هم از یک نوع خاص به عنوان انسان نه انسان بماهو، باید انسانی بدون هیچ تفکر و زمینه‌ای را درنظر بگیریم. سندل از این منظر وارد می‌شود و همین [انتقاد] را می‌گیرد و در آثار و سخنرانی‌های بعدی‌اش دنبال می­کند. سندل معتقد است ما اشخاص متفاوت با غایات متفاوت داریم، پس شرط لازم برای تعریف عدالت این است که بدانیم این غایات و اهداف چیستند؟ با باور سندل این انسان [که رالز تعریف می‌کند] از اخلاق فاصله گرفته است و او [از همین منظر برخی] سیاست‌های امریکا را هم نقد می‌کند.



▀▄█▌ منظورتان این است که آن موقعیت نخستین یا وضع اولیه و آن سوژه‌ای که رالز ترسیم می‌کند، آنقدر منتزع از فضای زمینه‌ای است که اساساً نمی‌تواند درکی از مسأله اخلاقی داشته باشد؟
▬    بله. همین طور است. به عقیده سندل، فردِ انسانی دارای وابستگی­های سازنده­ای چون دین، سنت، فرهنگ و امثالهم است. شخصی که از اینگونه وابستگی‌های سازنده محروم است، عامل خردمندی یا آزادی نیست. اجازه بدهید جمله خودش را بخوانم. در انتهای کتاب «لیبرالیسم و محدودیت‌های عدالت» این نتیجه‌گیری را می‌کند که «شخصی که اینگونه از وابستگی‌های سازنده محروم است، عامل خردمندی یا آزادی نیست. شخصی است کاملاً بدون سیرت و بدون عمق اخلاقی. زیرا من (من به عنوان انسان) برای اینکه سیرت داشته باشم، باید بدانم در چه تاریخی سیر می‌کنم.»
▬    در واقع من کجا هستم؟ من باید این شناسایی و خودشناسی را داشته باشم. بنابراین نظر من این است که در واقع که انسان جهانشمول، انسان بدون سیرت، انسان بدون داستان و روایت، نقطه محوری‌ای است که سندل آن را [به عنوان نقد] در مقابل رالز قرار می‌دهد. محبوبیت سندل هم به خاطر همین است. درست است که ما «در پی فضیلت» مک‌اینتایر یا نگاه چارلز تیلور به مسأله فرهنگ و هنر را وزنه‌هایی سنگین فضیلت او خلاق در حوزه عمومی می‌دانیم اما مایکل سندل خیلی بی‌محابا وارد می‌شود و می‌گوید اگر قرار است اینها را نداشته باشید، بدون سیرت و بدون اخلاق هستید و اصلاً در جایگاهی نیستید که بخواهید اصول عدالت را رسم کنید.



▀▄█▌ تقریباً می‌شود گفت سندل یکی از رادیکال‌ترین نقدها را انجام می‌دهد.
▬    دقیقاً همین طور است. شاید عده‌ای بگویند، سندل خیلی به صورت عامیانه صحبت می‌کند، ولی شاید دلیل کشش شخصی من در میان اجتماع‌گرایان به مایکل سندل این است که دغدغه خود من همواره این بوده است که این فلسفه و اندیشه سیاسی که ما آن را به عنوان حوزه مطالعاتی در نظر گرفتیم، در وهله اول می‌تواند چه کاربردی برای جهان واقع و در وهله دوم برای جامعه خودم به عنوان یک ایرانی مسلمان، داشته باشد.
▬    مثال‌هایی که مایکل سندل می‌زند، فقط مخصوص آدم‌های آن طرف نیست؛ مثال‌هایی از زندگی است که این زندگی را من هم البته به صورت دیگری دارم؛ شما هم آن را به شکل دیگری دارید. محبوبیت سندل هم به خاطر همان است. [چون] می‌آید و کانت را ملموس می‌کند. ببینید در حوزه [فلسفه سیاسی] یکسری اندیشمندانی هستند مانند کانت، هگل یا حتی رالز که گویی ورود به [نقد مباحث] آن‌ها ترسناک است. سندل می‌آید و بت‌شکنی می‌کند. چنانکه در انتهای کتاب «لیبرالیسم و محدودیت‌های عدالت» بعد از طرح خلاصه‌ای مجدد از آراء کانت، بنتام و رالز در نتیجه‌گیری خود می‌گوید: «کسی که از وابستگی‌های سازنده جداست، اصلاً عامل خردمند نیست و سیرت و اخلاقی ندارد که بخواهد اصول عدالت را رسم کند.»



▀▄█▌ وقتی سندل، جان رالز که نماینده برابری‌طلب‌ها هست را چنان به نقد می‌کشد، پس تکلیف نفع‌گرایان هم حتماً مشخص است اما برای روشن‌تر شدن تصویر نظام اندیشگی سندل بهتر است بپرسیم که مهم‌ترین انتقادات سندل به جریان نفع‌گرایی و نمایندگان آن چیست؟
▬    نقطه محوری نقد سندل به نفع‌گرایی یا سودگرایی در واقع این است که نفع‌گرایی جامعه را از اقتصاد-بازار به جامعه-بازار می‌برد. سندل می‌گوید ناراحت‌کننده نیست که شما همیشه به دنبال منفعت هستید. مشکلی نیست که شما می‌توانید خیلی چیزها را بخرید. مشکلی نیست که جامعه شما را به گونه‌ای تربیت می‌کند که فقط به فکر منفعت و لذت باشید. مشکل یک جای دیگر است. مشکل در آنجاست که همه چیز را دیگر آن‌گونه ببینید. یعنی همه چیز اعم از مادی ومعنوی را قابل خرید و فروش می‌بینید. یعنی در واقع نقد سندل به بنتام این است که [می‌پذیریم که] انسان تمایلاتی دارد که باید به دنبال منفعت و سود باشد؛ ولی آنجایی که امور معنوی و غیربازاری را هم در همین راستا قرار دهد، آنجا است که جامعه دچار مشکل می‌شود. خود سندل هم همین لفظ جامعه-بازار را می‌گوید.
▬    به نظر سندل اقتصاد-بازار هیچ ایرادی ندارد و خیلی هم خوب است و اصلاً مختص جوامع پیشرفته است. کار بنتام این است که تنها دارد فقط به سود نگاه می‌کند. سود را نمی‌شود از بازار جدا کرد و به نوعی سود نقطه اوج بازار است. وقتی که می‌خواهید سود را بشناسید، اصلاً در ذهن شما روابط شما روابط بازاری می‌شود و خودش را نشان می‌دهد. ما لذت‌های شخصی و روحی هم داریم اما نهایتاً سود به ذهن می‌آید و در آن روابط هم خودش را نشان می‌دهد. سندل مثال‌هایی می‌زند و می‌گوید برای مثال، شما می‌خواهید شاد باشید، این شادی به چه قیمتی می‌تواند باشد؟ شادی یا خوشحالی خیلی خوب است؛ اتفاقاً سندل با بنتام هم موافق است که انسان باید به دنبال شادی باشد. خوشحالی در واقع مزایایی هم برای فرد و جامعه دارد. ولی آنجایی که قرار است خوشحالی نسبت به ارزش‌های انسانی و خودِ عالی الویت درجه دوم باشد؛ [محل نقد است]
▬ حالا مقداری هم سمت سیاست بیاییم، خوشحالی مساله‌ای نیست که [برای درک آن] فوری برویم سراغ لذات انسانی؛ بلکه این که شما می‌آیید یک شهر را نابود می‌کنید، کشورگشایی می‌کنید یا اقدامات تروریستی صورت می‌دهید، درانتخابات لابی­گری می‌کنید و بسیار از این‌قبیل اتفاقاتی که دارد در اطراف ما می‌افتد، [نشان از این دارد که شما] در واقع دارید خودتان را ارضا می‌کنید. این هم یک نوع سودگرایی یا فایده‌گرایی است. می‌توانید این گونه نگاه کنید و جامعه را مثل بازار ببینید. نقد سندل به بنتام از همین جا شکل می‌گیرد.



▀▄█▌ شما اشاره داشتید که سندل مانند سقراط با پرسش‌های دقیق ذهن مخاطب را به چالش می‌کشد و از آن پرسش‌ها نتیجه می‌گیرد. سوالی که وجود دارد این است که سندل با این روش سقراطی علاوه بر کنار گذاشتن سودگرایی، برابری‌طلبی رالزی را هم کنار می‌گذارد. آیا این روش سقراطی سندل منتج به یک طرح کلی از نظام مطلوب او و بایستگی عدالت از نظر او می‌شود یا سندل تنها ما را متوجه خلاهای گفتمان‌های موجود می‌کند؟
▬    یک نقدی که بر سندل گرفته می‌شود این است که او در کتاب‌های گوناگون خود از «اخلاق در سیاست» تا «آنچه با پول نمی‌توان خرید» و «عدالت؛ کار درست کدام است؟»، همه ما را با چالش‌های زیادی روبرو می‌کند اما نهایتاً رهایمان می‌کند.
▬    حالا اگر ما قبلاً [در نظریات عدالت] به کانت تکیه می‌کردیم، و [بر اساس آراءِ کانت] اصول عدالت‌مان را ترسیم می‌کردیم یا مثلاً به نوزیک تکیه می‌کردیم، خب حالا چه کار کنیم؟ بر اساس ادبیات سندل دیگر آن را هم از دست دادیم؟ در واقع ما از سندل می‌خواهیم سؤال کنیم خب ما رها شدیم، نه کانت داریم، نه رالز، نه بنتام داریم، حالا می‌خواهیم چه کار کنیم؟! چون [زمانی که] ما به اینها (کانت و رالز) تکیه کردیم، مشخصاً از قبل تکیه و نگاه‌مان را از مارکس یا هگل دور کرده بودیم. پس ما در این وضعیت قرار داریم و شما [سندل] آمده‌اید و می‌گویید جامعه، یک جامعه اسکای‌باکسی شده است که همه چیز را می‌شود با پول خرید.
▬    سندل مثال‌های زیادی می‌زند که توضیح آنها وقت زیادی می‌برد. اتفاقاً چارچوب دارد و پاسخ می‌دهد. اگر تفکرات سندل را دور بزنیم و اول از همه بخواهیم آدرس هم بدهیم، زمانی که در کتاب «اخلاق در سیاست» در همان چند صفحه اول که از یک جمهوری اخلاقی بحث می‌کند، در واقع چارچوب را هم مشخص می‌کند. سندل می‌گوید مشکل اساسی لیبرالیسم در واقع این است که سیاستی که اخلاق و دین را کامل کنار بگذارد، جذابیتش را از دست می‌دهد و این اتفاق الان افتاده است. یعنی علت اتفاقی که برای ما افتاده است و می‌خواهیم از آن سؤال کنیم را بیان می‌کند. خیلی ساده می‌گوید علت [این مشکلات لیبرالیسم] این است که گفتمان سیاسی از جذابیت اخلاقی بی‌بهره شده است.
▬    من الان بعد از این تعریف از شما سؤال می‌کنم پس گفتمان سیاسی از نظر مایکل سندل چه نوع گفتمانی خواهد بود؟ [مشخصاً] گفتمانی که جذابیت اخلاقی داشته باشد. بعد سندل می‌آید و راهکار می‌دهد. این سیاستی که دارای جذابیت اخلاقی است، چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟ همین جذابیت اخلاقی کافی است؟ سندل ویژگی را تعریف می‌کند و می‌گوید من آن را ذیل یک تیتر بزرگ «سیاست خیر جمعی» قرار می‌دهم. بنابراین اولین راهکار سندل این است که گفتمان سیاسی نباید از جذابیت اخلاقی بی‌بهره باشد. سؤال دوم این است که این جذابیت اخلاقی چیست؟ پاسخ می‌دهد که سیاست خیر جمعی است. سؤال بعدی این است که سیاست خیر جمعی چیست؟ یعنی این سیاست خیر جمعی، چگونه تعریف می‌شود؟ ببینید من از این جهت می‌گویم سندل نوعی بت‌شکنی انجام می‌دهد که اول قبل از اینکه سیاست خیر جمعی را تعریف کند، می‌گوید بحث‌های سیاسی ما همه در مورد رفاه و آزادی است. حتی در جامعه خودمان، نگاه کنید بحث‌های ما در مورد چیست؟ کسانی که در خانواده مدیریت می‌کنند، می‌گویند کار و رفاه و یک مقدار که سمت روشنفکران و جوانان می‌آییم، می‌گویند [دغدغه ما] آزادی است.
▬    اما زمانی که از کسی سؤال شود که شما از سیاست چه می‌خواهید و الان چالش شما چیست، در مورد خیر جمعی و فضیلت صحبت نمی‌کند. نکات اخلاقی و معنوی ذیل سیاست خیر جمعی و مفهوم فضیلت تعریف می‌شود. در اینجا است که من می‌گویم سندل بت‌شکنی کرده است؛ سندل می‌گوید من در طول عمرم رساترین صدایی که در رابطه با خیر جمعی شنیدم، صدای رابرت کندی بود. رابرت کندی گفت در حالی که تولید ناخالص کشورمان بیش از ۸۰۰ میلیارد است همه آن را صرف مسائلی چون تبلیغ سیگار، آلودگی هوا، ساختن بزرگراه، بمب‌ها و کلاهک‌های هسته‌ای و سرکوب شورش‌ها کردیم. اصلاً چرا ما نیامدیم مقداری از این بودجه را در رابطه با کیفیت آموزش، زیبایی شعر، نیروی ازدواج و هوشمندی افراد خرج کنیم و حالا ما که اینجا ایستاده‌ایم، چطور می‌توانیم به خودمان ببالیم و بگوییم آمریکایی هستیم.؟! ببینید سیاست خیر جمعی یعنی صحبت از این مسائل. سیاست خیر جمعی یعنی از مسائل فضیلت‌مند بنیادی جامعه صحبت کنیم. سندل باز هم راهکار می‌دهد و می‌گوید شکل و شمایل سیاست خیر جمعی به نظر من اینها است: اول: «شهروندی، ایثارگری، خدمتگزاری» که این یعنی نه دولت بی‌طرف و نه شهروند بی‌طرف باشد. دولت پاسخگو و مسئول و مطالبه‌گر است. [اتفاقاً] دولت هم باید مطالبه‌گر باشد. من همواره می‌گویم چون فکر می‌کنیم ما [شهروندان صرفاً] باید مطالبه‌گر باشیم. دولت هم باید از ما سر انتخاب‌های عقلانی مطالبه‌گر باشد. شهروند هم باید فعال و پاسخگو و مسئولیت‌پذیر باشد. که این همان شهروند ارسطویی است. ذیل سیاست خیرجمعی، ماباید بتوانیم سیاستی را تصور کنیم که نکات معنوی و اخلاقی را جدی بگیرد. میدان عمل به مسائل محدود ختم نشود و نگرانی‌های اقتصادی و اجتماعی بزرگتری را در بر بگیرد.



▀▄█▌ سندل به گونه‌ای صحبت می‌کند که گویی می‌خواهد شهروندمحوریِ فضیلت‌مدارِ یونانی را در جهان مدرن احیا کند.
▬    درست است! اصلاً به همین خاطر است که به اینها نام «نوارسطوئیان» داده‌اند. بیش از همه سندل روی این موضوع تاکید داشته است. یعنی آنقدر روی خیر جمعی یا احراز مناصب و حضور فعال در جامعه تکیه می‌کند که من فکر می‌کنم بیش ازسایر اصحاب اجتماع‌گرا، لقب نوارسطویی را واقعاً می‌توان به سندل داد. سندل مثالی می­زند و زمانی باراک اوباما نیز به این موضوع اشاره کرد که بعد از اینکه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ حس میهن‌پرستی، مثل حس محبّت و غرور آمریکایی‌ها بیدار شد ولی جرج بوش آن را در کشور نهادینه نکرد؛ کشور آماده بود اما به جای این آمدیم و فقط مسائل مادی را نگاه کردیم و مثلاً مالیاتها را کاهش دادیم. جرج بوش می‌توانست مردم را به سمت نوعی ایثار جمعی هدایت کند. در واقع به جای اینکه بیاییم از این فرصت یک استفاده معنوی ببریم، در کنار آن مسائل مادی لازم که باید هم باشد، ما اصلاً مسائل معنوی‌تر را نادیده گرفتیم.
▬    یک مؤلفه اولیه سیاست خیر جمعی، «شهروندی، ایثارگری، خدمتگزاری» است که هم دولت، هم ملت حضور فعال در جامعه دارند. بیطرف نمی‌توانید باشید اما باید با روحیه ایثارگری و خدمتگزاری و نه روحیه بنتامی و بازاری [با جامعه تعامل داشته باشید]. مورد دوم [که سندل بیان می‌کند درباره] مرزهای اخلاقی بازار است. [ایده سندل آن است که] بازار را اخلاقی کنیم. جامعه به صورت همان جامعه اسکای‌باکسی نباشد که شما هر چقدر پول بیشتر بدهید حتی در اموری که نباید پولی باشد، از فرصت‌های بیشتری بهره‌مند می‌شوید. [با پول بیشتر] در امر سیاسی بهره‌مند [تر] می‌شوید. با پول بیشتر خدمات پزشکی بیشتر می‌گیرید و درآموزش و پرورش، آموزش بهتری را خواهید داشت. [به باور سندل] این‌ها برای بازار نیست و باید آنها را از بازار جدا کرد. «مرزهای اخلاقی بازار»، یعنی بدانید واقعاً چه چیزی برای خرید و فروش است. قرار نیست در ویترین مغازه آموزش و پرورش، بهداشت عمومی، مشارکت به مثابه امر سیاسی فضیلت‌مند هم جای بگیرد.
▬    در کتاب «انسان بی‌نقص»، سندل می‌گوید آن کسی که پولدار است، می‌رود چهره‌اش را زیبا می‌کند، عمل زیبایی انجام می‌دهد، داروهایی مصرف می‌کند و کارهایی انجام می‌دهد که قوی‌تر شود. آیا واقعاً مرزهای اخلاقی بازار در اینجا رعایت شده است؟ پس آن کسی که ندارد چگونه می‌خواهد زندگی کند؟ پس تا این‌جا بر اساس آرای سندل اولین مورد شد شهروندی، ایثارگری، خدمتگزاری، دوم: مرزهای اخلاقی بازار و سومین مؤلفه این است که در دنیای واقع شما نمی‌توانید نابرابری را در جامعه از بین ببرید. پس چه باید کرد؟ او می‌گوید همه این‌ها را گفتید، ولی یک عده پول دارند و می‌روند آن عمل زیبایی را انجام می‌دهند. یک عده پول دارند می‌روند پزشک بهتر و از خدمات پزشکی بهتری استفاده می‌کنند. جامعه همان حالت تبلیغاتی را خواهد داشت. شما هر کاری هم که انجام دهید یک‌سری با خالکوبی برندشان روی بدن انسان می‌خواهند کار و فعالیت‌شان را تبلیغ کنند. پس ما یکسری انسان‌های سرمایه‌دار و ثروتمند از یک سو و یکسری هم همواره افراد محتاجی داریم که سر پایین می‌آورند و هر کاری را انجام می‌دهند. حالا هر چقدر هم که این موارد را نقد کنید. سندل از ما می‌پرسد که خالکوبی روی بدن انسان، خالکوبی برند و تبلیغات واقعاً [از نظر اخلاقی] درست است؟ این کار انسان را تا چه مرتبه‌ای پایین می‌آورد؟ احتمالاً ما در پاسخ به سندل خواهیم گفت وقتی نیاز وجود دارد انسان هرکاری خواهد کرد. وقتی بچه شما گرسنه است، قبول می‌کنید که روی دست شما هم یک خالکوبی «کنتاکی» انجام بدهند.



▀▄█▌ ما نمونه داخلی همین اتفاق را هم داشتیم. مثلاً به شما پول می‌دهند که بیا و تبلیغات یک شرکت را به گردنت بیانداز و در خیابان به نمایش بگذار.
▬    احسنت! اتفاقاً وقتی من آن صحنه‌ها را دیدم به شدت غمگین شدم که اتفاقاً بسیاری از آن افراد جوان هم بودند. حال ما خطاب به سندل می‌گوییم باشد شما نقد می‌کنید و می‌گویید زندگی خانوادگی، رفاقت، فرزندآوری، سلامت، تربیت، هنر، و همه اینها رفته در خدمت بازار و معلوم نیست ارزش‌ها در کجا قرار دارد و کجا ایستاده‌اند. زندگی خوب دیگر بی‌معنی است. خب حالا چه کار کنیم؟ این نابرابری که خواهد بود و اصلاً نابرابری اساس تداوم نظام اقتصادی و اجتماعی یک جامعه است. سندل می‌گوید خوب شما بیایید یک فضیلت مدنی ایجاد کنید. فضیلت مدنی یعنی که خدمات به گونه‌ای ارائه شود که فرسایش حوزه عمومی، اتفاق نیفتد. این اتفاق چگونه است؟ مثلاً ما نیاز به باشگاه داریم. مشخصاً ما دو نوع باشگاه خواهیم داشت. یکی از آنها مخصوص کسانی است که کاملاً ثروتمند هستند. این‌ها از نظر مسائل بهداشتی، ضدعفونی و پذیرایی [کاملاً متمایزاند]. یک باشگاه دیگر هم دولتی است. می‌گوید هر دو باید باشد اما آن موردی که دولتی است نباید خیلی زیاد با آن بالایی تفاوت داشته باشد. شما مثلاً یک بار از استخری که در مجموعه شهید شیرودی هست استفاده می‌کنید، یک بار هم از یک استخری در زعفرانیه که یک استخر خصوصی است. [تفاوت نباید آن‌قدر باشد که] شما فکر کنید که این استخر و آن دیگری حوض بود. این را در خصوص مدارس و پزشک‌ها هم می‌گوید. دولت مالیات می‌گیرد پس می‌گوید این فاصله بین غنی و فقیر نباید به گونه‌ای باشد که فضیلت مدنی از بین برود.



▀▄█▌ از این جهت که اعتقاد دارد این نابرابری نباید به گونه‌ای باشد که به کرامت و سلامت روان افراد آسیب وارد کند شبیه به رالز نیست؟ یعنی نگاهی از دریچه فردی ندارد؟
▬    نه! چون نگاه سندل بیشتر یک نگاه اجتماعی است. ببینید رالز در رابطه میان فرد و جامعه، قائل به تقدم فرد است. درست برعکس در رابطه فرد و جامعه، نگاه سندل تقدم جامعه بر فرد است.



▀▄█▌ کیفیت این فضیلت مدنی چگونه است؟ این فضیلت یک کیفیت روانی است که آدم‌ها از اینکه دسترسی به امر بالاتر ندارند، عزت نفس‌شان مخدوش می‌شود؟
▬    طبیعتاً این خواهد بود. کیفیت روحی بر مبنای فطرت انسان. اتفاقأ این نکته از مواردی است که حوزه مطالعه و کار من برای تعامل جریان فکری اسلام و اجتماع‌گرایی است. ولی آنچه که مورد نقد یا ارائه راهکار اصلی سندل است، در واقع این است که می‌گوید این موضوع موجب می‌شود که فضاهای مشترک شهروندی دموکراتیک دیگر وجود نداشته باشد. ببینید این کیفیت روانی که شما فرمودید وجود دارد، ولی نگاه سندل بیشتر این است که اگر شما این کار را می‌کنید، بازخورد آن را در جامعه می‌بینید. مؤلفه مشترک، بین اسلام و اجتماع‌گراها یعنی همین نگاه به انسان به عنوان فردی که نباید کرامت آن از بین برود است، ولی نه آنقدر که جامعه را بخواهد فدای فرد کند. ببینید اگر به مبانی اسلامی مثلاً از نگاه شهید مطهری، علامه طباطبایی، امام خمینی و رهبری نگاه کنید، می‌بینید که به رغم این که اینقدر به پرورش و تربیت فرد اهمیت می‌دهند، ولی در نهایت نظرشان این است که اولویت با جامعه است.
▬    در واقع این سومین راهکار سندل یعنی نابرابری ذیل سیاست خیر جمعی بود که طبیعتاً [بر آن مسئله صیانت ازکرامت فردی] تأثیر دارد. بنابراین سندل در همان قسمت نابرابری و فضیلت مدنی می‌گوید که اگر دولت بتواند مدارس دولتی خوبی بسازد که فقیر و غنی به یک اندازه راغب به فرستادن بچه‌های خود به آنها باشند، یعنی در واقع، پولدارها هم بگویند که این مدرسه هم خوب است پس می‌روم؛ یا اینکه دولت وسایل نقلیه عمومی را به گونه‌ای تقویت کند که از مترو یا اتوبوس استفاده کنید و اصلاً با خودتان بگویید من چرا اتومبیل خودم را بیرون بیاورم وقتی این وسایل نقلیه مطلوب هست، در آن زمان شهروندتان را به وسط جامعه کشیده‌اید. چون فضاهای مشترک بین آنها به وجود آورده‌اید. این در سیاست­گذاری مهم است.
▬    چهارمین موضوعی که ذیل سیاست خیر جمعی مطرح می‌شود، سیاست درگیری اخلاقی است. من از زبان سندل بیان می‌کنم که رالز، کانت و کل لیبرالیسم از موضوعی وحشت داشتند. به باور آنان، به تعداد افراد روی زمین، هنجارها، ارزش‌ها و فرهنگ‌های متفاوت وجود دارد. اگر قرار باشد که همه اینها بخواهند [به جامعه] ورود کنند و ما [بخواهیم برای] همه اینها امر سیاسی یا اصول عدالت را تعریف کنیم، طبیعتاً جامعه دستخوش بی‌نظمی، تعارض و اختلاف می‌شود. در واقع وضعیت اولیه، پرده جهل و تقدم حق بر خیر به همین دلیل مطرح می‌شود.
▬    سندل با سیاست درگیری اخلاقی می‌گوید چنین نیست و اشتباه کردید. می‌گوید احترام گذاشتن به عقاید مذهبی و اخلاقی دیگران با نادیده گرفتن آنها به وجود نمی‌آید. [نمی‌شود که] شما [نسبت به من] پیشینه نداشته باشید و من هم [نسبت به شما] پیشینه‌ای نداشته باشم و بیاییم به همدیگر احترام بگذاریم! چه زمانی من و شما به هم احترام می‌گذاریم؟ [زمانی که] من شما را با تمام تفکر، تاریخ، مذهب و اخلاقتان قبول کنم و شما هم من را قبول کنید؛ قبول نه به این معنی که اصول را بپذیرید، بلکه متقابلاً شناخت داشته باشیم که مثلاً شما چنین عقایدی دارید و شما هم بدانید من چنین اخلاقی دارم. بعد اگر بتوانیم با همدیگر گفتگو کنیم آنجا است که ما به هم احترام گذاشته‌ایم و آنجا هست که ما شهروند اخلاقی هستیم.
▬    اگر قرار باشد همدیگر را نادیده بگیریم و مثلاً من بگویم اصلاً برای من مهم نیست ایشان چه دین یا چه گرایشی دارد و برای من هیچ کدام از این مواردی که ایشان به آن اعتقاد دارد اهمیتی ندارند این دیگر احترام نیست بلکه عین بی‌احترامی است! از همین منظر، سندل وارد می‌شود و معتقد است که اگر ما بخواهیم یک زندگی نیرومند مدنی داشته باشیم خیلی باید درگیرتر باشیم تا این میزان که در حال حاضر هستیم.
▬    سندل به ظاهر مشکل آمریکا را می‌گوید اما در واقع مشکل جهان همین است. برای مثال؛ این نکته درست است که ما در پشت سر گروه‌های افراطی مانند داعش و طالبان قدرت‌های بزرگ را می‌بینیم، اما اگر این‌ها در این حالت نادیده گرفته نمی‌شدند و در حاشیه نبودند، بعدها آیا کسی می‌توانست از آنها استفاده کند و آنها را روی صحنه بیاورد؟ ما باید نیرومندتر درگیر این موضوع شویم. زمانی که صحبت از نیرومندتر می‌شود، مسأله این نیست که بیاییم همه صحبت‌هایمان را بکنیم و همه همدیگر را قبول کنیم. نیرومند یعنی عقلانی، فعالانه و با مطالعه درگیر باشیم. این اتفاقات باعث می‌شود که اختلاف عقاید به سمت گفتمان اخلاقی بروند و یک لباس احترام را به تن کند. سندل پیشنهاد می‌کند که ما به جای چشم بستن بر عقاید مذهبی و اخلاقی، بیاییم همه را وارد عرصه عمومی کنیم. شجاعت سندل در این پیشنهادش نهفته است که می‌گوید باید مستقیم به آنها (نادیده‌گرفته شده‌ها) نگاه کنیم؛ حتی اگر انتقادی باشد. به چشم‌های آنها نگاه کنید، صحبت کنید، حتی آنها را به چالش بکشید اما گاهی اوقات هم به آنها گوش بسپارید و از آنها بیاموزید.
▬    سندل می‌گوید – ذیل سیاست خیر جمعی- در این سیاست درگیری اخلاقی، هیچ تضمینی نیست که ما به یک توافق برسیم اما خب حداقل ما [شاید] به یک درک مشترک برسیم. اما آیا ما تا به حال این کار را امتحان کردیم؟ لااقل می‌توانیم بگوییم اگر ما درگیر شویم و سیاست درگیری اخلاقی را داشته باشیم، اگر این سیاست هیچ فایده‌ای نداشته باشد، این فایده را دارد که می‌توانیم همدیگر را بشناسیم و بچه‌های ما هم همدیگر را بهتر می‌شناسند و در نتیجه جامعه‌مان اخلاقی‌تر می‌شود. بنابراین ختم کلام سیاست راهکار، سیاست خیر جمعی با ۴ زیرمجموعه است.



▀▄█▌ به نظر شما با توجه به آن‌چه سندل می‌گوید، چه میزان آرا او به درد شرایط امروز ما در ایران می‌خورد؟
▬    اول باید با یک نگاه کلی به اجتماع‌گرایی بگوییم که چه موضوعاتی بین اجتماع‌گرایان و جامعه ما [مشترک است] و جامعه ما چه نوع جامعه‌ای است؟ جامعه ما یک جامعه‌ای بر پایه فرهنگ ایرانی و مبانی اسلامی است. بنابراین هر چند که ما اعتقاد داریم که گفتمان اسلامی آنقدر غنی هست که اگر درست اجرا شود، نیازی [به طرح یک مکتب فکری دیگر] نیست اما اگر بخواهیم یک مکتب فکری‌ای را مطرح کنیم که بتواند برای جامعه ما هم مفید باشد باید بگوییم که نگاه اسلامی یا اسلام سیاسی یا فرهنگ اسلامی- ایرانی با اجتماع‌گرایان نقاط مشترکی با هم دارند.
▬    مثلاً از نمونه‌های تاریخی قبل از اسلام و بعد از اسلام، تاکید بر اجتماع جزو مبانی‌ای بوده است که به آن تکیه داشتیم. چنانکه امام حسین (ع) خودش، خانواده و یارانش را فدای اصلاح جامعه نمود. تاکید بر سنت و فرهنگ، پیشینی بودن خیر، پیشینی بودن فضیلت‌ها یا وحدت در عین کثرت همه [از مشترکات ما با اجتماع‌گرایان است] و نهایتاً آن چیزی که ما خیلی به آن معتقد هستیم، این است که ما نیامده‌ایم تا یک مدت زندگی کنیم و برویم. ما غایتی داریم. از این رو، مسیر زندگی ما باید به گونه‌ای باشد که به آن غایت برسیم. در واقع در زندگی یک حیات طیبه داشته باشیم. حالا این حیات طیبه‌ای که ما تعریف می‌کنیم همان نگاه فضیلت‌گرایی ارسطویی به زندگی است و هر کدام [این حیات طیبه] را به گونه‌ای تعریف می‌کنیم.
▬    بیاییم جزئی‌تر به موضوع ورود کنیم: تا چه حد چارچوب فکری سندل یاگفتمان سندل می‌تواند برای جامعه ما مفید باشد؟ من ذیل همان رسیدن به یک زندگی فضیلت‌مند در سایه شهروندی غایت‌مدار آن را تعریف می‌کنم. شما زمانی که زندگی فضیلت‌مند و حیات طیبه را تعریف می‌کنید، از انسانی سخن می­گویید که دارای تقوا است، از فضائل فردی بهره مند است، در جامعه ایفای نقش می‌کند و جامعه نیز در رشد و رسیدن به کمال و غایات انسانی برای او بسترمادی و معنوی را فراهم نموده است. آنچه که سندل مطرح می‌کند، درواقع یک شهروند غایت‌نگر است که نگاهش این است که حیات طیبه‌ای داشته باشد و در عین حال، حضور فعال هم داشته باشد. یعنی در انزوا نخواهد به آن غایت برسد و حضورش در جامعه باشد که این فضا کاملاً می‌تواند مفید باشد.
▬    فضایی که سندل ترسیم می‌کند، اولاً این است که ارزشها و مبانی و اصول را نمی‌توان بازاری کرد و نمی‌توان برای آن خرید و فروش انجام داد. جایگاه ارزش‌ها، جایگاه بالایی است و در رأس قرار دارد و ثانیاً شهروند باید شهروند مسئول باشد و نمی‌تواند بی‌طرف باشد. شما چگونه می‌توانید در انزوا یک زندگی مدنی خوبی را تصویر کنید؟ اگر در انزوا باشید اصلاً حق ندارید مطالبه کنید. پس یکی دیگر از نگاه‌های سندل این است که حتماً شهروند فضیلت‌مند، شهروند غایت‌نگر و اخلاق‌محور، کسی است که در جامعه حضور دارد. نگاه دیگری که سندل دارد و این‌جا با شما هم‌عقیده هستم این است که سندل از منظرکرامت انسانی به این مباحث نگاه می‌کند. کرامت انسانی احترام لازم دارد و احترام هم در سایه کنشگری یعنی فعالیت شهروندی به وجود می‌آید. دولت فعال و شهروند فعال؛ در چنین نظام فکری همه بایدمطالبه‌گر و در عین حال پاسخگو باشند.
▬    مهم این است که سندل در میان اجتماع‌گرایان روی مسأله دین خیلی تاکید می‌کند. چنانکه وقتی دکتر حقیقت از ایشان سؤال می‌کند که برای جامعه ما چه پیشنهادی دارید، می‌گوید من فکر می‌کنم [جامعه ایران] بر پایه فقه و سنتش می‌تواند به سامان برسد. سندل از زبان اوباما می‌گوید "ترس ما از اینکه لحن موعظه وار پیدا کنیم ممکن است باعث شود نقشی که ارزش­ها و فرهنگ ما در برخی از مسائل اجتماعی بازی می­کنند را دست کم بگیریم.... سکولارها اشتباه می‌کنند که از مذهبی‌ها می‌خواهند هنگام ورود به عرصه عمومی مذهبشان را پشت سر بگذارند. فردریک داگلاس، ابراهام لینکن، مارتین لوتر کینگ و.. در واقع اکثریت مصلحان بزرگ تاریخ آمریکا نه تنها از ایمانشان انگیزه می‌گرفتند بلکه مکرر از زبان مذهب‌شان برای دفاع از آرمان‌شان استفاده می­کردند.."
▬    سکولارها از ما شهروندان در جوامع دموکراتیک خواستند که از زمانی که خواستیم وارد عرصه عمومی شویم، باید باورهای اخلاقی و مذهبی خودمان را پشت سر بگذاریم. به ما گفتند اگر همین باورهای مذهبی و اخلاقی‌تان را کنار بگذارید، شاید بتوانیم به مدارا و احترام برسیم، ولی در عمل ممکن است واقعیت عکس این باشد. الان به ما هم [در جامعه ایران] همین را می‌گویند. جامعه ما با دین اسلام عجین است. بنابراین اگر مکتب فکری‌ای می‌خواهید که بتواند با ما تعامل داشته باشد، و شاید یک راهکاری ارائه بدهد و ما هم از آن استفاده کنیم نه در مبانی، بلکه در عملکردها و در اجرا، [اجتماع‌گرایی را می‌توان در نظر داشت].
▬    سندل می‌گوید از ما خواستند هنگام ورود به عرصه عمومی باورهای اخلاقی و مذهبی‌مان را کنار بگذاریم. به ما هم [در ایران] این را می‌گویند که همین راهی برای تضمین مدارا و احترام متقابل است. اما وقتی می‌خواهید این را عملیاتی کنید امکان ندارد و ممکن نیست. چرا؟ چون تصمیم‌گیری در رابطه با امر عمومی، مثل موضوع سیاسی، در رابطه با مسائل مهم اجتماعی، با تظاهر به بی‌طرفی امکان ندارد. [تظاهر به بی‌طرفی] نه تنها موجب تفاوت و مدارا و تساهل نمی‌شود بلکه تازه یک بستری را برای واکنش خیلی خشونت‌بار آماده می‌کند.
▬    در گام دوم سندل می‌گوید سیاستی که از تعهد اخلاقی تهی باشد، فقر مدنی به بار می‌آورد. دیگر گفتن ندارد که ما داریم می‌بینیم که چه می‌شود، وقتی که در سیاست ورزی، سیاستمداران ما اخلاق را کنار بگذارند ما کاملاً در جامعه مدنی خودمان بازخوردش را می‌بینیم. بنابراین به نظر اگر ما بخواهیم سؤال شما را پاسخ دهیم، اول از همه باید باید یک نگاه کلی داشته باشیم. یعنی تحقیق کنیم که اندیشه اجتماع‌گرایی برای ایران اسلامی می‌تواند چه کاربردی داشته باشد؟ اول بیاییم با مولفه‌هایی که دارد آشنا شویم؛ سنت و فرهنگ، پیشینی بودن خیر، احیای فضیلت‌گرایی ارسطویی، تاکید بر اجتماع، وحدت در عین کثرت، تعریف از زندگی فضیلت‌مند و همانی که ما به آن حیات طیبه می‌گوییم. این‌ها نقاط مشترک [ما با اجتماع‌گرایی] می‌شود؛ و بعد بیاییم و بگوییم که سندل برای جامعه ما می‌تواند چه گفتمانی داشته باشد. مثلأ نمودهای آن چه که سندل به عنوان بحران اخلاقی جامعه بازارمحور آمریکا مطرح می‌کند، را در جامعه خودمان به وضوح مشاهده می­کنیم. در ورود به چنین مباحثی باید در نظر داشت که نادیده گرفتن خرد عمومی، هزینه­های اخلاقی و اجتماعی بسیاری در جامعه دارد ولی تأمل در آن به مثابه تأمل در خیر عمومی است. مسیرِمفهوم زندگی خوب یا حیات طیبه انسان در گفتمان عمومی راجع به مفاهیمی چون عدالت ترسیم می‌شود. بنابرابن آنچه که سندل به عنوان راهکار مطرح کرده است طبیعتاً با کمی تسامح و جابه‌جایی قابلیت صورتبندی برای جامعه خودمان را نیز دارد.
مأخذ:تسنیم
هو العلیم

نمایش ادامه مقاله...

▬    اغلب می‌گویند برای مقابله با تهدید‌های اگزیستانسیالیستی‌ای که انسان‌ها با آن‌ها مواجه می‌شوند، باید تفاوت‌هایمان را کنار بگذاریم؛ اما وقتی همه با یکدیگر موافقیم، یا تظاهر می‌کنیم که موافقیم، پیشرفت‌‌کردن دشوارتر می‌شود. مخالفت‌ نوعی تفکر است، شاید بهترین شیوه‌ای است که در اختیار ماست و برای حفظ سلامتِ سرمایه‌گذاری‌های مشترک، از ازدواج گرفته تا تجارت و دموکراسی، حیاتی است. می‌توانیم از مخالفت‌کردن استفاده کنیم تا افکار مبهم را به اندیشه‌های عملیاتی، نقاط ضعف را به درون‌بینی، و بی‌اعتمادی را به همدلی تبدیل کنیم. به جای آنکه بر تفاوت‌هایمان چشم بببندیم، باید آن‌ها را در کار دخیل کنیم.
▬    برای انجام این کار باید بر احساس همه‌گیر شرم از مخالفت‌ غلبه کنیم. درست ‌مخالفت‌کردن دشوار است و برای بسیاری از ما اضطراب‌آور؛ اما اگر یاد بگیریم درست مخالفت‌کردن یک مهارت است و نه امری که به‌صورت طبیعی اتفاق می‌افتد، رفته‌رفته راحت‌تر مخالفت می‌کنیم. باور دارم باید از افرادی که برای امرار معاش موقعیت‌های اختلاف‌برانگیز و پرتعارض را مدیریت می‌کنند، چیزهای زیادی بیاموزیم؛ افرادی که شغلشان اقتضا می‌کند اطلاعات، بینش و ارتباطات انسانی را حتی از دل خصمانه‌ترین مواجهه‌ها بیرون بکشند.
▬    در بازی‌های المپیک ۱۹۷۲ در آلمان غربی، گروهی از مبارزان فلسطینی ۱۱ ورزشکار اسرائیلی را گروگان گرفتند. آ‌ن‌ها درخواستشان را مطرح کردند و مقامات با آن‌ مخالفت کردند. پلیس مونیخ به روی آن‌ها آتش گشود. ۲۲ نفر از جمله همۀ گروگان‌ها کشته شدند. به دنبال این واقعه که کشتارجمعی مونیخ نام گرفت، متولیان اجرای قانون در سراسر دنیا دریافتند با مسئله‌ای اضطراری رو‌به‌رو هستند: افسران پلیسی که با گروگان‌گیر‌ها مذاکره می‌کردند دستورالعملی نداشتند تا با تبعیت از آن خشونت را به حداقل برسانند یا از آن بپرهیزند. مراکز پلیس دریافتند باید مهارت‌های مذاکره را بیاموزند.
▬    امروزه در موقعیت‌های فراوانی از متخصصان مذاکره‌ با گروگان‌گیر‌ها استفاده می‌کنند. این افرادْ متخصصان و افسران آموزش‌دیده‎‌ای هستند که شاید مسئولیت‌های دیگری نیز بر عهده داشته باشند. بهترین مذاکره‌کنندگان آن‌هایی نیستند که فقط به روش‌های مذاکره تسلط دارند؛ آن‌ها به اهمیت پدیده‌ای واقف‌اند که اروین گافمنِ جامعه‌شناس «تلاش برای حفظ تصویر اجتماعی» می‌نامد. به تعبیر گافمن، «تصویر اجتماعی» تصویری است که فرد تمایل دارد در تعامل اجتماعی ایجاد کند. تلاش می‌کنیم در هر تعاملی تصویر مناسبی از خودمان نشان دهیم: تصویری که تمایل دارید در مصاحبۀ کاری به رئیس احتمالی‌تان نشان دهید، غیر از تصویری است که سعی می‌کنید در قراری عاشقانه از خودتان به نمایش بگذارید. این تلاش، تلاش برای حفظ تصویر اجتماعی است.
▬    در برخورد با افرادی که ‌به‌خوبی می‌شناسیم و به آن‌ها اعتماد داریم، چندان نگران تصویرمان نیستیم؛ اما در برخورد با آن‌ها که نمی‌شناسیم -به‌ویژه وقتی تا اندازه‌ای بر ما قدرت دارند- همۀ تلاشمان را می‌کنیم تا تصویر اجتماعی‌مان را حفظ کنیم. وقتی کسی تلاش می‌کند تصویر دلخواه خود را به نمایش بگذارد، اما تأثیر مورد نظر را به دست نمی‌آورد، احساس بدی خواهد داشت. اگر تلاش کنید مقتدر به نظر برسید و کسی احترام چندانی برایتان قائل نشود، شرمسار و خجالت‌زده می‌شوید و حتی احساس می‌کنید تحقیر شده‌اید. ممکن است در برخی موارد دست به خشونت بزنید تا حالتان خوش شود.
▬    آن‌ها که در هنر مخالفت‌کردن تبحر دارند، فقط به تصویری که از خود به نمایش می‌گذارند، فکر نمی‌کنند؛ آن‌ها به‌‌راحتی تصویری را تشخیص می‌دهند که فرد مقابل هم می‌خواهد از خود به نمایش بگذارد. یکی از قدرتمند‌ترین مهارت‌های اجتماعی اعتبار‌دادن به دیگران است؛ یعنی بتوانیم تصویری را تأیید کنیم که فرد دوست دارد در میان مردم از خود به نمایش بگذارد. در هر گفت‌و‌گویی، وقتی فرد مقابل احساس می‌کند تصویر اجتماعی مد‌نظرش را پذیرفته‌اید و تأیید کرده‌اید، بسیار راحت‌تر با شما ارتباط برقرار می‌‌کند و احتمالاً به آنچه باید بگویید بیشتر گوش می‌دهد.
▬    هیچ‌کس بهتر از کسانی که با گروگان‌گیرها مذاکره می‌کنند، به اهمیت این امر واقف نیستند. گروگان‌گیری‌ها را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد. در گروگان‌گیری‌های «ابزاری» تعاملات، به‌طور طبیعی، نسبتاً عقلانی‌اند. گروگان‌گیر درخواست‌های خود را صراحتاً بیان می‌کند و فرایند چانه‌زنی آغاز می‌شود. در گروگان‌گیری‌های «اِبرازی» گروگان‌گیر تمایل دارد به دنیا و به آن‌ها که در خانه‌هایشان هستند چیزی بگوید. این‌ها‌ عموماً افرادی هستند که تکانشی رفتار می‌کنند؛ برای مثال پدری که دخترش را می‌رباید چون حق سرپرستی‌اش را از او گرفته‌اند، یا مردی که شریک‌عاطفی‌اش را حبس کرده و به مرگ تهدید می‌کند. در اکثر موارد، مذاکره‌کنندگان با افرادی سروکار دارند که خودشان را گروگان می‌گیرند؛ مانند فردی که تهدید می‌کند از ساختمانی بلند پایین می‌پرد. گروگان‌گیرهای اِبرازی عموماً به‌لحاظ عاطفی در لبۀ پرتگاه قرار دارند؛ آن‌ها خشمگین و اندوهگین‌اند، عمیقاً احساس ناامنی می‌کنند و مستعد ارتکاب اعمال پیش‌بینی‌ناپذیرند.
▬    به مذاکره‌کنندگان آموزش می‌دهند قبل از شروع مذاکره، گروگان‌گیر را آرام کنند. ویلیام داناهیو، استاد ارتباطات دانشگاه میشیگان، چندین دهه را به مطالعۀ گفت‌‌وگو‌هایی سپری کرده است که سرشار از تعارض بودند؛ گفت‌و‌گوهایی موفق و گاهی هم ناموفق، گفت‌و‌گو با تروریست‌ها، دزدان دریایی و آن‌ها که در آستانۀ خودکشی بودند. با او که صحبت می‌کردم، جزء اصلی تصویر اجتماعی را این‌گونه تعریف می‌کرد: فرد چه‌قدر احساس قدرت می‌کند. گروگان‌گیرهای ابرازی دوست دارند دیگران به‌نوعی اهمیتشان را تأیید کنند، یعنی جایگاهشان را به رسمیت بشناسند.
▬    داناهیو و همکارش، پُل تیلور از دانشگاه لَنکَستر، از عبارت «در موضع ضعف» استفاده کردند تا فرد یا جناحی را توصیف کنند که در هر نوع مذاکره‌ای دربارۀ جایگاه تقریبی خود بیشترین احساس ناامنی را دارد. افراد یا جناح‌هایی که در موضع ضعف قرار دارند، به احتمال زیاد برای دست‌یافتن به فضای مشترک یا رسیدن به راه‌حل، بیش از دیگران پرخاشگرانه رفتار می‌کنند و رقابتی می‌شوند. در سال ۱۹۷۴، اسپانیا و ایالات متحده با یکدیگر وارد مذاکره شدند تا دربارۀ برخی پایگاه‌های ارتش آمریکا در خاک اسپانیا گفت‌و‌گو کنند. دانیل دِراکمن، دانشمند علوم سیاسی، بررسی کرد مذاکره‌کنندگان آمریکایی و اسپانیایی، در چه موقعیت‌هایی از دو تاکتیک «سخت» و «نرم» استفاده کرده‌اند. او متوجه شد هم مذاکره‌کنندگان اسپانیایی و هم مذاکره‌کنندگان آمریکایی سه بار از تهدید و اتهام‌زنی استفاده کرده‌اند. اسپانیایی‌ها، که در موضع ضعف قرار داشتند، پرخاشگرانه تلاش می‌کردند استقلال خود را اعلام کنند.
▬    وقتی گروگان‌گیر احساس می‌کند فرد مقابل بر او تسلط یافته است، به احتمال زیاد دست به خشونت می‌زند. به گفتۀ داناهیو «اینجا همانجایی است که کلمات شکست می‌خورند. گروگان‌گیر در عمل می‌گوید: ’برایم احترام قائل نشدی و من ناچارم با کنترل فیزیکیِ تو احترامم را دوباره به دست بیاورم‘». آدم‌ها هر چه در توان دارند انجام می‌دهند تا با مغلوب شدنشان مواجه نشوند، حتی اگر به قیمت آسیب‌زدن به خودشان تمام شود. جناح‌هایی که در موضع ضعف قرار دارند اغلب ناجوانمردانه بازی می‌کنند، آن‌ها از زوایایی به طرف مقابل حمله می‌کنند که انتظار آن نمی‌رود؛ زوایایی که به‌سختی می‌توان در دفاع از آن موفق شد. این افراد، به جای آنکه به دنبال راه‌حلی باشند که برای طرفین مذاکره مناسب است، هر نوعی مذاکره‌ای را یک بازی‌ برد-باخت می‌بینند که یکی از طرفین حتماً بازنده و دیگری در آن حتماً برنده است؛ آن‌ها به جای آنکه به محتوا توجه کنند، به فرد مقابل حمله می‌برند تا جایگاه خود را اثبات کنند.
▬    در مقابل، برخی با این ذهنیت وارد مذاکره می‌شوند که پیروزی از آنِ آن‌هاست، چون در موقعیت بالاتری قرار دارند یا خود را در چنین موقعیتی تصور می‌کنند. همین است که احتمالاً در مذاکره راحت‌ترند و به گزینه‌های بیشتری فکر می‌کنند، به محتوای مذاکره توجه دارند و به دنبال راه‌حل برد-برد هستند. این افراد بیشتر وجهۀ خود را به خطر می‌اندازند و دست به کارهایی می‌‌زنند که ممکن است در موقعیت‌های دیگر بزدلانه به نظر برسد. آن‌ها گفت‌گو را دوستانه و مسالمت‌آمیز پیش می‌برند و از آنجا که از مخدوش‌شدن تصویر اجتماعی‌شان نمی‌ترسند، می‌توانند به طرف مقابل کمک کنند.
▬    به همین دلیل است که تأیید و به‌رسمیت‌شناختن وجهه و اعتبار فرد مقابل تا این اندازه مهم است. به نفع مذاکره‌کننده است که فرد مقابل تا حد امکان، احساس امنیت کند. مذاکره‌کنندگان متبحر همواره تلاش می‌کنند فرد مقابل را در وضعیتی قرار دهند که خود می‌خواهند. آن‌ها می‌دانند وقتی خود در موضع قدرت قرار دارند، هوشمندانه‌ آن است که شکاف بین طرفین را کم‌ کنند.
▬    هرگاه در گفت‌و‌گویی تعادل قدرت برقرار نباشد، آنکه قدرتمند‌تر است به امور مهم‌تر -به محتوای گفت‌و‌گو و موضوع بحث- توجه دارد؛ در مقابل، فردی که در موضع ضعف قرار دارد، بیشتر به روابط توجه می‌کند. به این مثال‌ها توجه کنید:
▬    پدر می‌گوید: «چرا اینقدر دیر برگشتی؟» دختر نوجوان با خود فکر می‌کند «داری مثل یک بچه با من رفتار می‌کنی».
▬    پزشک می‌گوید: «مشکلی ندارید». بیمار با خود فکر می‌کند «به من اهمیت نمی‌دهی».
▬    سیاست‌مدار می‌گوید: «شرایط اقتصادی قدرتمند‌تر از همیشه در حال رشد است». کسانی که به او رأی‌ داده‌اند با خود فکر می‌کنند « بس کن. ما را احمق فرض کرده‌ای».
▬    گفت‌و‌گو‌ها اغلب بدین دلیل ناکارآمد شده و از موضوع اصلی منحرف می‌شوند که یکی از طرفین احساس می‌کند اعتباری را که شایستۀ آن است دریافت نمی‌کند. این امر به‌خوبی توضیح می‌دهد چرا در شبکه‌های اجتماعی بد‌خلقی به پدیده‌ای فراگیر تبدیل شده است؛ پدیده‌ای که گاه به رقابت برای به‌دست‌آوردن جایگاه شبیه می‌شود. آنچه در این رقابت رد و بدل می‌شود، توجه است. در مقام نظر، همه می‌توانند در توییتر، فیسبوک و اینستاگرام فالوئر‌های جدید داشته باشند و دیگران لایک و ریتوییتشان کنند؛ اما به جز سلبریتی‌ها افراد دیگر به‌ندرت می‌توانند به‌راحتی فالوئر جمع کنند؛ البته موارد استثنا نیز وجود دارد. کاربرانی که فریبِ به‌دست‌آوردن جایگاهی درخور ‌توجه را خورده‌اند، از اینکه نمی‌توانند چنین جایگاهی را به دست آورند، خشمگین می‌شوند. ظاهر امر آن است که شبکه‌های اجتماعی به همه فرصت برابر می‌دهد تا شنیده شوند، ولی حقیقت آن است که این شبکه‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که حجم عظیمی از توجهات را نصیب اقلیتی محدود می‌کنند و اکثریت افراد سهم اندکی از این توجهات دارند. این شبکه‌ها فریب‌کارانه رفتار می‌کنند.
▬    تا این‌جا دربارۀ یک جنبه از مفهوم تصویر اجتماعی صحبت کردیم: جایگاه. مفهوم تصویر اجتماعی جنبۀ متمایز دیگری هم دارد که با مفهوم جایگاه ارتباط تنگاتنگی دارد. در بحث از جنبۀ دوم، دیگر بدین موضوع نمی‌پردازیم که فرد خود را در موضع قدرت می‌بیند یا ضعف، بلکه به تعریف افراد از خودشان توجه می‌کنیم.
▬    الیزا سوبو، استاد انسان‌شناسی دانشگاه ایالت سن‌دیگو، با والدینی مصاحبه کرد که از تزریق واکسن‌ امتناع می‌کردند. علت چیست که بسیاری از این افراد که از قضا باهوش‌اند و تحصیلات عالی دارند، این توصیۀ پزشکی را که پشتوانۀ علمی نیز دارد، نادیده می‌گیرند؟ سوبو نتیجه می‌گیرد مخالفت این افراد با واکسن صرفاً یک باور نیست؛ بلکه ‌نوعی «خود‌ابرازگری» است. این کار بیش از آنکه پرهیز از معالجه باشد، وارد‌کردن خود در خیل مخالفان است. این کار مانند آن است که «برای ورود به جمع خلافکاران باید نشانِ گروه را روی بدنتان خالکوبی کنید، یا برای آنکه متأهل شناخته شوید حلقۀ ازدواج به دست کنید، یا یک‌باره همۀ قسمت‌های یک سریال پرطرفدار را پشت‌سرهم تماشا کنید». امتناعْ بیشتر از آنکه نشان دهد «فرد چه کسی نیست و با که مخالف است» نشان می‌دهد «فرد چه کسی هست و با که هم‌ذات‌پنداری می‌کند». به گفتۀ سوبو آن‌ها که واکسن‌ می‌زنند هم به‌نوعی خودابرازگری می‌کنند: اگر نشان دهیم مانند اکثر افراد با تزریق واکسن موافقیم، به‌نوعی نشان می‌دهیم چه کسی هستیم. همین است که بحث و نزاع بین دو طرف به‌سرعت به نزاع بر سر هویت تبدیل می‌شود.
▬    به‌گفتۀ ویلیام داناهیو، عموماً نزاع بر سر هویت است که حاضران در گفت‌و‌گو‌ را به تعارض‌های مخرب می‌کشاند. او می‌گوید «[نزاع بر سر هویت را] در گروگان‌گیری‌ها، در سیاست و در دعوای بین همسران دیده‌ام. [وقتی به شما می‌گویند] این شمایید که هیچ چیز نمی‌دانید، این شمایید که مشکل دارید، این شمایید که بی‌عاطفه‌اید، احساس می‌کنید دیگری دارد به کیستی‌تان حمله می‌کند و بنابراین در دفاع از خودتان وارد عمل می‌شوید و تلافی می‌کنید. اینجاست که نزاع بالا می‌گیرد».
▬    اغلب اوقات هویت و کیستی‌مان با نظرمان گره می‌خورد که ضرورتاً امر ناپسندی نیست؛ اما وقتی تلاش می‌کنیم دیگران را به انجام کاری مجبور کنیم که نمی‌خواهند انجام دهند، باید از این موضوع آگاه باشیم؛ حال چه این کار رأی دادن به کاندیدای مورد نظرمان باشد، چه ترک‌کردن‌ سیگار یا سازگار‌شدن با مهارت‌های جدید کاری. هدفمان باید این باشد که بین هویت فرد و نظر یا عملش تفکیک قائل شویم، یعنی فشار اهرم هویت را کمتر کنیم. آن‌ها که در مخالفت‌کردن با دیگران مهارت دارند، راهی می‌یابند تا فرد مقابل درک کند می‌تواند خودش باشد اما نظر یا عملش متفاوت [از ما] باشد.
▬    یکی از روش‌های رسیدن به این هدف آن است که مخالفت و گفت‌و‌گو را به دور از مخاطب انجام دهید. در ۱۹۹۴، به دنبال تیراندازی به مرکز سقط جنین در بوستون، لارا چِیسِن در حرکتی انسان‎‌دوستانه از شش نفر از فعالان حوزۀ سقط جنین، درخواست کرد به دور از مخاطب عام با یکدیگر گفت‌و‌گو کنند تا شاید به فهمی مشترک دست یابند. این کار دشوار و حتی دردناک بود. این شش زن که سه تن موافق حق حیات جنین و سه تن موافق حق انتخاب مادر بودند، چندین سال به دور از مخاطب با یکدیگر ملاقات کردند. آن‌ها در ابتدا بر مواضع خویش اصرار داشتند و هیچ یک از آن‌ها در موضوعات اساسی تغییر نظر نداد؛ اما با گذر زمان که به درک و شناخت بیشتری از یکدیگر دست یافتند، متوجه شدند می‌توانند با محدودیت‌های کمتر و به روش‌های واقع‌بینانه‌تری فکر، گفت‌و‌گو و مذاکره کنند. مردم هرچه برای حفظ وجهۀ خود در برابر رقبایشان زیر فشار کمتری باشند، احساس می‌کنند انعطاف بیشتری دارند.
▬    از همین اصل می‌توان برای حل تعارضات در محیط‌های کاری سود جست. در جمع همکاران، افراد احتمالاً به تصویری که دوست دارند از آن‌ها دیده شود بیشتر توجه می‌کنند تا به یافتن راه‌حل درست مسئله. اگر برایم مهم باشد دیگران مرا باکفایت ببینند، احتمالاً با هر چالشی در کارم پرخاشگرانه روبه‌رو می‌شوم. اگر بخواهم دیگران مرا فردی خوب بدانند که روحیۀ همکاری دارد، احتمالاً از بیان مخالفتم که به‌شدت به آن معتقدم سرباز می‌زنم و مخالفتم را آنقدر صریح بیان نمی‌کنم که همه متوجه شوند. به همین دلیل است که وقتی در بحث‌های کاری، گفت‌و‌گو به مشکل برمی‌خورد، طرفین اغلب پیشنهاد می‌دهند «فعلاً از آن صرف‌نظر کنیم تا بعد شخصاً دربارۀ آن گفت‌و‌گو کنیم». معنای ظریف‌تر این عبارت این است: «اجازه بده این گفت‌و‌گوی ذاتاً دشوار را جایی ادامه دهیم که وجهه و اعتبارمان کمتر در معرض خطر باشد».
▬    به تعویق انداختن مشاجره کارساز است؛ اما باید به آن به‌عنوان گزینه‌ای نگاه کرد که در درجۀ دوم اهمیت قرار داد؛ بدین معنا که از مزایای گفت‌و‌گوی آزاد چشم‌پوشی می‌کنیم تا افراد کمتری در مسئله‌ای که با آن درگیریم، موشکافانه نظر ‌کنند. بهترین راه برای کاستن از فشار اهرم هویت ایجاد فضایی در محیط کار است که افراد احساس نکنند مجبورند از تصویر اجتماعی خود محافظت کنند؛ فضایی که تنوع آرا را به رسمیت می‌شناسد، اشتباهات و خطاها را بعید نمی‌داند، با اصول رفتاری آشناست و همه اطمینان خاطر دارند دیگران به هدف جمعی اهمیت می‌دهند. در چنین فضایی است که می‌توانید واقعاً حرف دلتان را بیان کنید.
▬    با‌این‌حال، در بیشتر منازعات، تصویر اجتماعی افراد به‌نوعی در خطر است. خارج‌شدن از تیررس مخاطبان فشار اهرم هویت را کم می‌کند، اما راه دیگر آن است که تصویر فرد را به رسمیت بشناسیم، یعنی تصویر ایدئال او از خودش را تأیید کنیم. وقتی نشانم می‌دهید باورم دارید و تصویری را به رسمیت می‌شناسید که می‌خواهم از خودم به نمایش بگذارم، آسان‌تر می‌توانم جایگاهم را بازبینی کنم. اگر خودتان بزرگ‌منشانه رفتار کنید، می‌توانید از منازعه شخصیت‌زدایی کنید.
▬    گاهی اوقات انجام این کار به آسانیِ تعریف‌کردن از فرد مقابل است، آن هم درست زمانی که بیش از همیشه احساس آسیب‌پذیری می‌کند. جاناتان وِندر، افسر سابق پلیس، هم‌بنیانگذار سازمانی به نام پولیس است و به افسران پلیس آموزش می‌دهد چگونه از شرایط تنش‌زدایی کنند. او در کتابی که دربارۀ برقراری نظم و امنیت نوشته است، می‌گوید دستگیریْ فی‌نفسه مظنون را تحقیر می‌کند. وی معتقد است افسران پلیس به هنگام دستگیری متهمان باید به‌گونه‌ای رفتار کنند که فرد دستگیر‌شده احساس خوشایند‌تری به خود داشته باشد.
▬    وی از دستگیری فردی به نام کوین می‌گوید که پلیس احتمال می‌داد عامل یک حملۀ وحشیانه‌ باشد: «من و همکارم هر کداممان یکی از دست‌های کوین را گرفته بودیم و به او گفتیم بازداشت است. شروع کرد به تقلا‌کردن و کاملاً آمادۀ زد‌وخورد بود. با توجه به قد‌و‌قامت بزرگ کوین و سابقۀ خشونت‌ورزی‌اش، نمی‌خواستیم وارد زد‌وخورد شویم که نتیجه‌ای جز زخمی‌شدن او و خودمان نداشت. به او گفتم ’ببین، تو گنده‌تر از آنی که بتوانیم با تو دعوا کنیم‘».
▬    وَندر می‌نویسد: «افسران می‌توانند با تأیید کرامتِ مظنون، به‌ویژه در جمع، از وقوع زد‌و‌خورد احتمالی جلوگیری کنند». به نفع افسر پلیس است که کاری کند که مظنونِ دستگیرشده، حس خوبی داشته باشد، یا حداقل احساساتِ ناخوشایند کمتری تجربه کند. عقل سلیم این‌گونه حکم می‌کند یا حداقل باید این گونه حکم دهد. جالب آن است که مردم اغلب مرتکب خطایی می‌شوند که خطای سلطه‌گر نام دارد: مردم وقتی به قدرت می‌رسند، تلاش می‌کنند منافع خودشان را تأمین کنند و هویت دیگران را جریحه‌دار می‌کنند. شاید این کار رضایتی گذرا نصیبشان کند، اما فرد مقابل را به دشمنی بدل می‌کند که نمی‌خواهند.
▬    زخم‌خورده‌ها خطرناکند. در ممفیس، زمانی که در جلسات آموزشی سازمان پولیس حضور داشتم، مدرس دوره به افسران حاضر در کلاس می‌گفت به چشم خود مأمورینی را دیده است که پس از دستگیری مظنون، آن‌ها را در مقابل دوستان یا خانواده‌شان ‌کتک زده‌اند. وی می‌گفت این کار نه تنها اشتباه بلکه احمقانه است: تحقیر‌کردن کسی که دستبند به دست دارد «ممکن است همکارانتان را به کشتن ‌دهد». زمزمۀ ترسناکی اتاق را فراگرفت. مظنونینی که تحقیر شده‌اند، هرگز رنج آن لحظه را فراموش نمی‌کنند و برخی از آن‌ها سال‌ها بعد، از پلیس‌ها، هر پلیسی، به‌شدت انتقام می‌گیرند. تحقیر‌کردن دامان تحقیر‌کننده و افرادی را که با او در ارتباطند، می‌گیرد. ویلیام زارتمن و یوهانس اوریک، دو دانشمند علوم سیاسی در پژوهشی ده بحران دپیلماتیک بین‌المللی را بررسی کردند. آن‌ها نشان دادند وقتی کشورهای قوی‌تر اعمال قدرت می‌کنند، کشورهای ضعیف‌ موقتاً به این اعمال قدرت تن می‌دهند، اما به‌دنبال روش‌هایی هستند تا بعدها تلافی کنند.
▬    سیاست‌مدار آمریکایی، الکساندریا اوکاسیو کورتز، نشانمان می‌دهد چگونه با کسی که به‌شدت مخالفیم، گفت‌و‌گو کنیم. لازم نیست حتماً به لحاظ سیاسی با او هم‌نظر باشیم تا بر توصیه‌اش صحه بگذاریم:
▬    «یکی از بهترین نصایحی که مشاور و مربی‌ام به من یاد داد این است: ’همواره به افراد فرصت طلایی عقب‌نشینی بده.‘ یعنی در گفت‌و‌گو با آدم‌ها به اندازۀ کافی شفقت به خرج بده؛ به آن‌ها فرصت کافی بده فکرشان را تغییر دهند تا بتوانند وجهۀ خود را حفظ کنند. واقعاً مهم است بتوانید این کار را انجام دهید؛ چون اگر برای مثال بگویید ’حرفت نشان می‌دهد نژادپرست هستی!‘ فرد مقابل را وادار می‌کنید بگوید ’نه، نیستم‘ و فرصت طلایی عقب‌نشینی از دست خواهد رفت. تنها راهی که برای فرد می‌ماند آن است که با سرعت به نظر مخالف حمله کند».
▬    وقتی با کسی بحث می‌کنیم، باید به این فکر کنیم او چگونه می‌تواند هم‌زمان هم ذهنش را تغییر دهد و هم‌ تصویر اجتماعی خود را حفظ کند یا حتی ارتقا ببخشد. اغلب، انجام این کار حین منازعه دشوار است. در لحظۀ منازعه نظر فرد بیش از قبل و بعد منازعه با هویتش گره می‌خورد (نویسنده‌ای به نام راشل کاسک بحث و گفت‌و‌گو را «لحظه‌ای بحرانی» می‌داند که «فرد [در آن لحظه] خود را تعریف می‌کند»). با‌این‌حال، اگر به طرف مقابل نشان دهیم به او گوش می‌دهیم و به دیدگاهش احترام می‌گذاریم، احتمال این که فرد بعداً تغییر موضع دهد، افزایش می‌یابد. اگر و هر زمان که فرد مقابل تغییر موضع داد، نباید سرزنشش کنیم که از ابتدا با ما موافق نبوده‌ است. جالب است بدانیم در بحث‌هایی که دو سر بحث کاملاً با یکدیگر مخالفند، سرزنش‌کردن طرف مقابل به کرات اتفاق می‌افتد. سرزنش‌کردن سبب می‌شود فرد مقابل به‌سختی نظرش را تغییر دهد. به خاطر داشته باشیم، آن‌ها که نظرشان را تغییر می‌دهند به چیزی دست می‌یابند که ما به آن دست نمی‌یابیم: تغییر ذهن.
مأخذ:ترجمان
هو العلیم

 

نمایش ادامه مقاله...

▬    به نظر می‌رسد او هیچکس را دوست ندارد؛ اما ببینندگان جذبش می‌شوند و نبوغ محضش را تحسین می‌کنند. مهم نیست بیشتر بینندگان شطرنج بازی نمی‌کنند، چون صحنه‌های بازی شطرنج چشمان گیرا و کشیده‌، چهرۀ بی‌نقص، و ناخن‌های مانیکور‌شدۀ بث‌ را نشانمان می‌دهند؛ گویی با خیره‌شدن به بدن بث، به‌صورت نمادین قدرت رازآلود مغزش را هم تحسین می‌کنیم. دیگران او را «حیرت‌انگیز» می‌خوانند و دوست دارند در خدمتش باشند و از همین گفته‌هاست که به نبوغش پی می‌بریم.
▬    من هم در حوزۀ کاری‌‌ام با نوابغ روبرو شده‌ام. یک بار نابغه‌ای پس از سخنرانی‌ام سوالی پرسید و پیش از آنکه پاسخم را بشنود جلسه را ترک کرد. در کنفرانسی، نابغه‌ای به خودش زحمت نداد از صندلی‌اش –کنار سخنران- بلند شود و به تلفنش جواب دهد. در مهمانی شام کنفرانس دیگری، نابغه‌ای با من بحث می‌کرد. وقتی با نظرش مخالفت کردم، عصبی‌ شد و شروع کرد به لمس‌کردن بدنم –لمسش جنسی نبود، خشونت‌آمیز هم نبود؛ اما چیزی بود بین این دو- دستش را گذاشت روی دستم، بازوانم و در نهایت گردنم تا تأکید کند نظرش درست است. این کار را در حضور دیگران انجام داد. هیچ‌کس هم مانعش نشد، حتی خودم. یک بار هم نابغه‌ای را برای شام به منزلم دعوت کردم. نه تنها یک ساعت دیر آمد، دوستانش را هم همراهش آورده بود؛ به‌عنوان هدیه هم یک بسته ذرت به من داد که نیمی از آن را خودش خورده بود. وقتی گفت‌وگویمان به موضوعات فلسفی کشید، به دوستانش اشاره کرد ساکت باشند چون این بخش از گفت‌و‌گو دیگر ربطی به آن‌ها ندارد. آن‌ها مانند بسیاری از افرادی که در زندگی بث بودند، از اینکه با آن‌ها مثل نابغه‌ها برخورد شود استقبال می‌کردند و بقیه هم اجازه می‌دادند تا نابغه، هرطور که دلش می‌خواهد، از آن‌ها استفاده کند. آنچه گفتم، گوشه‌هایی از زندگی یک فرد نیست؛ این‌ها روایت‌هایی دربارۀ چهار نابغۀ متفاوت است.
▬    احتمالاً شما هم رفتار این نوابغ و رفتار اطرافیانشان را تقبیح می‌کنید؛ اما به خاطر داشته باشید من مثل سریال «ملکۀ شطرنج»، تصویر دل‌فریبی از استعدادهای این افراد نشان نداده‌ام و نبوغشان را برایتان آشکار نکرده‌ام.
▬    در تمام دوران کودکی‌ام، تصور می‌کردم نابغه‌ای هستم که هنوز کشف نشده است. فقط لازم بود بفهمم در چه زمینه‌ای استعداد دارم. نواختن چند ساز و آهنگ‌سازی را امتحان کردم. باله، ژیمناستیک و اسکی روی یخ یاد گرفتم. در مسابقات ریاضی، مسابقات شبیه‌سازی سازمان ملل و مسابقات پرورش قدرت مناظره‌ بازنده شدم. شعرهایی که می‌نوشتم بد بود. بازیگری و نقاشی و هر هنر دیگری را امتحان کردم. گاهی اوقات اعتماد‌به‌نفس و میل بیش از حدم نتایج خنده‌داری به بار می‌آورد؛ مثل وقتی که توهماتم از مهارتم در اسکی روی آب، سبب شد دو ماه تمام روی آب باشم. هیچ وقت این‌قدر نایستاده بودم. (اساساً، کل تابستان را پشت قایقی سپری کردم که مرا به دنبالش می‌کشید.) شرکت در کلاس‌های رشتۀ معماری آخرین تلاشم برای کشف استعدادهای پنهانم بود: تا اواخر دوران نوجوانی همچنان دوست داشتم با لِگو چیزهایی بسازم. علاوه‌براین، همان موقع‌ها رمان سرچشمه۱ اثر آیِن رَند را خوانده‌بودم و احتمال می‌دادم استعداد نهفته‌ای در زمینۀ معماری دارم. معلمانم چیزی در من کشف نکردند. هر چه‌قدر هم که شکست می‌خوردم، مطمئن بودم فعالیت بعدی استعدادم را آشکار می‌کند؛ با گذر از دوران کودکی، جست‌وجویم برای یافتن نبوغ نیز پایان یافت.
▬    بچۀ بد‌قلقی بودم: رئیس‌بازی در می‌آوردم، خودخواه بودم و به سختی با دیگران می‌جوشیدم. خواهرم از من کوچکتر بود؛ اما راحت‌تر از من با دیگران دوست می‌شد. در تمام دوران کودکی‌مان، هر وقت قرار بود خواهرم با دوستانش بازی کند، والدینم مجبورش می‌کردند مرا هم با خودش ببرد. هنوز به خاطر دارم یکی از مادرها با دیدن جای دندان‌هایم روی کلاه پلاستیکی عروسک یکی از دخترهایش چقدر وحشت‌ کرده بود. (می‌دانستم این کلاه، مارشملو نبود؛ اما خب، خیلی شبیه‌اش بود.) شاید نابغه نبودم، اما قطعاً عجیب‌و‌غریب بودم.
▬    آنقدر کتاب خوانده بودم که بدانم نبوغ، طرحی برای شخصیت‌شویی۲ است. گمان می‌کنم همین فکر باعث ‌شد تصور کنم نابغه‌ام: اگر نابغه بودم، بقیه صف می‌کشیدند تا مطابق خواسته‌هایم با من همکاری کنند و رفتارهای «بد» من، یک‌باره جذابیت پیدا می‌کرد و ویژگی‌هایی خاص تلقی می‌شد.
▬    خیلی طول نکشید که کسی طردم کرد و با تحقیر مرا «گستاخ و احمق» بخواند. تجربه‌ام می‌گوید در مواقع دیگر، افرادی مثل او به«ویژگی‌های خاصم» روی خوش نشان می‌دادند و تحسینم می‌کردند. کودک که بودم این نکته را نمی‌فهمیدم، اما اکنون می‌فهمم این دو واکنش تفاوت چندانی با هم نداشتند.
▬    آدم‌هایی که تلاش می‌کنند خودشان باشند، تحسین ما را برمی‌انگیزند. این افراد را شجاع و مستقل می‌دانیم؛ البته به جز مواقعی که به خاطر خود‌خواهی و خود‌شیفتگی ملامتشان می‌کنیم. به همین نحو، اگر کسی از قوانین پیروی ‌کند می‌گوییم «روحیۀ همکاری دارد»؛ ولی اگر از قاعده‌ای پیروی کند که نمی‌پسندیم، می‌گوییم «هم‌رنگ جماعت شد». عبارت اول مثبت و عبارت دوم منفی است. این دو مفهوم را خطی باریک از یکدیگر جدا می‌کند. با‌این‌حال، جذابیت هر یک از این دو مفهوم به‌شدت با دیگری فرق می‌کند. این مسئله توهمی کلامی ایجاد می‌کند: از آنجا که ناگزیریم کلمه‌ای را برگزینیم، احتمالاً در تعیین جایگاه فرد -و به‌ویژه خودمان- با اعتمادبه‌نفس تمام اغراق‌ می‌کنیم. [دوستانِ آن نابغۀ فلسفی در رفتاری که نابغه با آن‌ها کرد، شریک‌جرم‌اند. دوستان بث نیز در حمایتشان از بث همان‌قدر به خطا رفته‌اند.] فاصلۀ اخلاقی بین «حمایت‌گری» آن‌ها و میزان «همدستی» دوستان آن نابغۀ فلسفی، کمتر از آن است که تصور می‌کنیم.
▬    ممکن است ویژگی‌های فردی من آشفته‌تان کند، آزارتان ‌دهد یا زندگی‌تان را مختل ‌کند؛ [اما آیا با توضیحاتی که دادم] هنوز هم از خودخواهی من شکایتی دارید؟ آیا من هنوز به کوته‌فکری متهمتان می‌کنم؟ عجیب‌و‌غریب‌بودن به شما می‌آموزد این سؤالات ممکن است بی‌پاسخ باشند: یاد می‌گیرید همیشه نمی‌توانید «مقصر واقعی» را شناسایی کنید.
▬    بدترین قسمت عجیب‌و‌غریب بودن تنهایی است. فقط طرد‌شدن نیست که احساس تنهایی را دامن می‌زند. بچه که بودم کودکانه تصور می‌کردم تنهایی محصول طردشدن است. به همین دلیل، تصور می‌کردم اگر نبوغ باعث شود رواداری را بیاموزم، دیگر تنها نخواهم بود و خوشحال‌تر خواهم شد. وقتی دیگران شما را «شجاع و مستقل» می‌بینند و قوانین آسان می‌شوند، این‌طور نیست که معجزه‌وار در جمع افرادی قرار بگیرید که با آن‌ها ارتباط واقعی برقرار خواهید کرد. ارتباط واقعی مستلزم جامعه‌ای اخلاقی است و جامعۀ اخلاقی مستلزم پایبندی به قواعد مشترک است، نه استثنا قائل‌شدن.
▬    باید به این نکته توجه کنیم که هرگز قرار نبود رواداری به معنای نقطۀ پایان باشد. رواداری و انعطاف‌پذیری را می‌توان نوعی پیشرفت تلقی کرد، چرا که با رواداری دیگر کسی را طرد نمی‌کنیم. رواداری به‌نوعی مدیریت نخستین مواجه با امر متفاوت است. اما اگر پوشش و عاداتی را که برای دیگران آسان و طبیعی‌ است، خودسرانه، اجباری، بیگانه یا کاملاً گیج‌کننده می‌دانید –و بله برخی‌ این‌گونه هستند- چاره آن نیست که بگذارید روش خودمان را دنبال کنیم. با این‌کار در حقمان مهربانی نمی‌کنید، بلکه ما را از حقوق اجتماعی‌مان محروم می‌کنید. ما نمی‌خواهیم به حال خود رها شویم. نمی‌خواهیم تنهایمان بگذارند. هیچ‌کس نمی‌خواهد تنها باشد.
▬    مشکل اینجا است که هر قدمی ورای رواداری، فرساینده و ناخوشایند است چون به‌سختی می‌توانیم با یکدیگر هماهنگ شویم. این تلاش‌ها مسئلۀ اصلی را روشن می‌کند. مسئله، فردی با نیت‌های سوء یا آدم‌بد‌هایی نیستند که باید اصلاح شوند. مسئله‌ای که سبب می‌شود در درجۀ اول به‌سمت رواداری حرکت کنیم، ناشی از کوته‌فکری‌ای نیست که باید از آن روبرگردانیم یا متأثر از همکاری‌ای نیست که باید به آن رو کنیم. چیز دیگری در میان است، چیز دیگری بر سر راه است، چیزی که به تلاش‌های فرد برای برقرار‌ی ارتباط با دیگران مربوط می‌شود. تفاوت‌ها مانع می‌شوند فرد با دیگران در یک جمع اخلاقی، یکی شود. این ماجرا تقصیر کسی نیست و نمی‌توان این موانع را کنار گذاشت. برای غلبه بر این موانع هم نمی‌توان دستورالعملی صادر کرد. پذیرش این مسئله سخت‌تر از تحمل‌کردن مردم است. آسان‌تر آن است که رضا دهیم دیگران تحمل و حمایتمان کنند تا اینکه برای یک ارتباط واقعی بجنگیم. هرگاه بیش از حد خسته شویم، یاد می‌گیریم انتظاراتمان را پایین بیاوریم و رواداری از اینجا آغاز می‌شود.
▬    نابغه‌بودن فقط به معنای این نیست که در کاری خیلی خوب باشید. بیش‌رواداری -و تنهایی مطلق- جزء جدایی‌ناپذیر نبوغ است. نبوغ اجازه می‌دهد دیگران نابغه را بی‌نقص بدانند و حلقه‌ای از حمایتگران بله‌قربان‌گو احاطه‌اش کنند. این ویژگی نبوغ است که به فرد اجازه نمی‌دهد دوستان واقعی داشته باشد، مانند بث که دوستی نداشت. بینندگان حتی متوجه نمی‌شوند جاذبۀ بث نمی‌گذارد فکر کنند او چگونه دوستی خواهد بود. آن‌ها صرفاً می‌بینند او به تنهایی در اوج ایستاده است و برای همین تحسینش می‌کنند؛ گویی نداشتنِ دوستْ تواناییِ ویژه‌ای است. اما آیا واقعاً کسی هست که ذهنش آن‌قدر بیگانه باشد که برای شکوفا‌شدن لازم باشد از هنجارهایی رها‌ شود که باقی افراد برای عضویت در جامعه باید به آن‌ها پایبند باشند؟
▬    بهتر است بگوییم نابغه تقریباً معادل «نابغۀ شکنجه‌شده» است. نمی‌توان داستان فردی مانند بث را بدون اعتیاد به الکل، مواد‌مخدر، تنهایی مفرط و خود‌ویرانگری تصور کرد. داستان بث، داستان نابغه‌ای است که کشمکش‌های درونی‌‍‌ شکنجه‌اش می‌دهند، کشمکش‌هایی که ما آن‌قدر باهوش نیستیم تا درکشان کنیم. بنابراین، بهترین کار آن است که از سر راهشان کنار برویم. این ماییم که برای ارضای توهماتمان دربارۀ استقلال و با دسته‌بندیِ بعضی آدم‌ها با برچسبِ نابغه، شکنجۀ واقعی را اِعمال می‌کنیم. نوابغ هیولاهایی هستند که خودمان می‌سازیم.
مأخذ:ترجمان
هو العلیم