برداشتآزادازملویندفلور و اِوِرِتدنیس؛ فقط ایدهای برای تأمل بیشتر
▬ تقریباً تا ۵۰۰۰ سال، قبل هیچ گونه سیستمی برای کتابت وجود نداشت. با وجود این که فرهنگ انسانی در روندی شتابان، رو به پیشرفت داشت، هنوز هیچ گونه وسیله ارتباطی که بر زمان و مکان غلبه کند، اختراع نشده بود، به استثنای چند وسیله مصنوعی و اغلب هنری که در موارد خاصی برای برقراری ارتباط به کار میآمد، وسایلی مانند پرچمها، دود یا طبلها.
▬ همه جوامع قبل از اختراع خط، تقریباً وابسته به قدرت صدای انسان بودند، تا بر فاصله غلبه کنند و تنها وسیله ضبط هم حافظه بشری برای نگهداری محفوظات در طول زمان به حساب میآمد.
▬ نبود کتابت، واقعاً کمبود مهمی بود. در جوامعی که به ارتباطات شفاهی محدود شده بود، قصهگویان، اسطورهها و حماسهها و قصهها را سینه به سینه به نسلهای جدید یاد میدادند، تا بدین وسیله تاریخ جمعیت آنها حفظ شود. از آنجا که همه افکار بدین وسیله برای همیشه ضبط نمیشد، جوامع مختلف با این مشکل روبرو شدند که چگونه فناوریهای یا فرهنگ پیچیده خود را حفظ کنند. علاوه بر این، بدون نوشتن، هیچ قبیله و ملتی نمیتوانست هنگامی که پیروزی بزرگی به دست میآورد و بر قومی دیگر پیروز میشد، اقوام مغلوب را اداره کند و از پیروزی خود بهرهمند شود. پیروزمندان بیسواد نمیتوانستند بر جمعیتهایی که دور از دسترس و دید مستقیمشان بودند حکومت کنند و در نتیجه، به دلیل محدودیتهایی که ارتباطات شفاهی دارا هستند، پیشرفتهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بسیار نا چیز بود.
░▒▓
▬ کتابت، همه این معیارها را تغییر داد؛ نوشتن، در واقع، دومین انقلاب بزرگ ارتباطی بود که بعد از اختراع کلام و زبان در حدود چهل و اندی هزار سال قبل ظاهر شد. در واقع، اختراع یک سیستم نوشتاری مؤثر زمان زیادی برد.
▬ اولین محملی که مردم برای نوشتن از آن استفاده کردند، سنگ بود که بسیار دست و پاگیر بود. اسنادی که بر روی سنگ نوشته میشد به سادگی قابل جابهجایی نبود.
▬ در طول چند قرن، به هر حال، وسایل ارتباطی یا محملهای نوشتاری قابل حملتری به وجود آمدند. جوامع قدیمی برای نگهداری اسناد خود، به استفاده از طومارها و الواح روی آوردند. برای اولین بار، امکان حفظ و ارسال مدارک به فواصل دور دست با به کارگیری همین الواح و طومارها، امکان پذیر شد و حکومت بر سرزمینهای فتح شده آسانتر گشت.
▬ امپراتوریهای بزرگتر و وسیعتر پایه گذاری شدند و تجارت، زمینه ارتباط ملل ناهمگون را فراهم آورد. تأثیرات کتابت فرهنگ را غنیتر ساخت و تغییر و تحولات اجتماعی را سرعت بخشید.
▬ قرنها بعد، وقتی کتاب به صورتی عرضه شد که ته صفحات، به صورت شیرازه بسته شده بود، قابلیت حمل آن بمراتب افزایش یافت. با وجود آن که کتب اولیه بسیار مؤثرتر از انواع طومارها بودند ولی تهیه یک نسخه از روی کتاب، کار طاقتفرسایی را طلب میکرد. به کار بردن شاهپر پرندگان به جای قلم و همراه دوات توسط یک نسخهبردار ماهر، کاری شاق محسوب میشد و حداقل یکسان و شاید هم بیشتر وقت میبرد. در نتیجه، کتاب در نسخههای فوقالعاده محدودی عرضه میشد و تعداد خیلی کمی میتوانستند آن را تهیه کنند و تنها تعداد کمتری از مردم قادر بودند این کتب را بخوانند.
░▒▓
▬ صنعت چاپ، از نوع فشاری و چرخشی ارتباطات را با انقلاب مواجه ساخت و سومین انقلاب ارتباطی را بعد از تکلم و کتابت به وجود آورد. امروزه ما بسختی میتوانیم تشخیص دهیم که صنعت چاپ چه تحولات عظیمی را در جامعه موجب شده است. در مقایسه با رنگهای جذاب و تصاویر متحرک تلویزیون یا صفحات کامپیوتری، یک کتاب چاپ شده ممکن است کسالتآور جلوه کند. اختراع کتابت و چاپ کتاب یکی از مؤثرترین اختراعات در کل تاریخ انسانها محسوب میشود. بعد از زبان و کلام، هیچ تحول دیگری به اندازه کتاب، چنین نقش عظیمی در توسعه انسانی بازی نکرده است.
▬ ظرف چند سال بعد از معرفی صنعت چاپ، میلیونها نسخه کتاب از چاپخانههای اروپایی بیرون آمد. تاریخ غنی و پربار کتاب، از الواح و طومارها تا صنعت معاصر چاپ کتاب، مرحلهای مهم و حیاتی از تکامل فرهنگ انسان به حساب میآید. کتاب، به صورت یک منبع مهم ارتباطی هنوز هم مورد توجه و احترام است. کتاب، قابلیت حملونقل، انعطاف و سادگی خاص خود را دارد. کتابها را میتوان براحتی انبار کرد و برای استفادههای بعدی نگهداری نمود. حتی امروزه هم وسایل ارتباطی الکترونیکی نمیتوانند با وجود آن که فوقالعاده پیشرفته به نظر میرسند مجموعه این امتیازات را در اختیار ما بگذارد.
مآخذ:...
هو العلیم