کرایج کالهون
در سالهای نخستین سدۀ نوزدهم، مشارکتطلبی، جنبش ضد مشروبات الکلی، و نیز، جنبشهای مختلف مرتبط با رژیمهای غذایی و سبک زندگی، صدها هزار هوادار را در اروپا و امریکا به خود جذب کردند. بیداری دینی، احیا و گسترش دین، روحانیتستیزی و آزاداندیشی موضوعات اصلی این جنبشها بودند. جنبشهای الغای بردهداری غالباً ارتباط نزدیکی با دین داشتند، ولی از هر گونه سازمان دینی خاص جدا و مستقل بودند. آموزش همگانی، هدف مبارزه آنها بود، و در امریکا به موفقیتهای اولیهای دست یافت.
نباید درباره فاصله میان اروپا و امریکا حتی پس از اواسط سده نوزدهم اغراق شود. گفتمان ملیگرای اتحادیه شمالی، قبل و بعد از جنگ داخلی، در مجموع، تفاوتی با گفتمان ملیگرای ژوزهپه گاریبالدی و شبکه اروپای جوان یا ژوزپه ماتسینی نداشت. بومیگرایی، طیفی از حزب سری «زبان نفهمها» تا «عوامگرایان»، مدام طی سدۀ نوزدهم تجدید میشد و خصومتهای نژادی، قومی و دینی که توسط سازمان تروریستی «کو کلاکس کلان» به اوج رسید، کلاً چندان تفاوتی با بیگانهستیزی ملیگرایانه در اروپا نداشت. به علاوه، باید توجه داشت که جنبشهای قومی و ملیگرا، هرگز آن قدر که ملوچی میگفت، یکسره در جنبشهای طبقاتی هضم نشد، بلکه در سراسر مدرنیت در فراز و نشیب بود؛ جنبشهای زنان و ضد مشروبات الکلی باعث تجدید بسیجهایی شدند که ریشه در سدۀ هیجدهم داشتند.
از اوایل سدۀ نوزدهم تا دههی 1960، مستعدترین زمینه برای جنبشهای اجتماعی بود. در واقع، نیاکان بسیاری از جنبشهایی که به خلق مفهوم «جنبشهای اجتماعی نوین» در دهههای 1960 و 1970 منجر گردیدند، در دوره شکوفایی سدۀ نوزدهم برآمدند. در اوایل سدۀ نوزدهم نیز جنبش کارگری، جنبش اجتماعی نوینی بود، ولی در قیاس جنبشهای دیگر مهمترین نبود؛ موفقتر هم نبود. آن موقع، این ایده که یک جنبش متکی به طبقه، میتواند ادعای جهانشمولی کند، چندان شایع نبود. پس، صرفنظر از اینکه جنبشهای اجتماعی نوین، مشخصاً در اواخر سدۀ بیستم کارآیی و شکوفایی یافتند، در عین حال، باید بدانیم ایدههای اصلی «جنبشهای اجتماعی نوین» به اوایل سدۀ نوزدهم بازمیگردد.
در ادامه گفتار، به فهرستی از ابعاد «جنبشهای اجتماعی نوین» در اواخر سدۀ بیست میپردازم که از آنها به عنوان بارزترین جنبههای این جنبشها یاد میشود. در بخش اعظم کار با تأکید بر مثالهایی مختصر نشان خواهم داد که هر کدام از این شاخصها، موضوع یا جنبه شاخصی از جنبشهای اجتماعی اوایل سدۀ نوزدهم بودهاند.