دکتر حامد حاجیحیدری
← اسلام، در فرجام طریق ادیان ابراهیمی، منادی كمال و اتمام دركی از جهان است كه اقلاً از ابراهیم خلیل (حدود 2000 ق.م.) تا كنون، همچنان پابرجای و مقتدر باقی مانده است. این جهانبینی، چهل قرن است كه توان سازماندهی درك منسجمی از جهان را نزد جمعیت انبوهی از مردم در خود محفوظ داشته است. تا كنون میلیاردها انسان بر اساس این درك، زندگی شخصی و فرهنگ خود را سامان دادهاند. تاریخ تمدن ادیان ابراهیمی نشان داده است كه پایبندان به این سنت دینی نیرومندترین پایههای تمدن را بنیاد كردهاند. چه در این پایهها هست كه آن را تا بدین سطح توانمند میسازد؟
← اندیشۀ اجتماعی متفكران مسلمان، اندیشه اجتماعی است كه از زمینه فرهنگی اسلامی برخواسته باشد.
← سنتهای فكری را شامل میشود كه بر پایۀ این جهاننگری ارزشمند، البته با افت و خیزهای اندیشۀ بشری، بنیاد شده است. برخورد تمدن اسلامی و تمدن غربی در قرن یازدهم میلادی (با آغاز نبردهای صلیبی)، تأثیر متقابلی بر هر دو تمدن داشته است و آنچه امروز به عنوان تمدن جهانی شناخته میشود، حاصل تعامل این دو تمدن بوده است.
← اكنون در فرجام قرن بیستم و آغاز هزارۀ جدید، صورتبندی تازهای در تعامل میان غرب و تمدن اسلامی مورد انتظار است كه در درجۀ نخست، از دانشجویان ایرانی توقع پیشبرد آن میرود.
← مهمترین منظور، علاقمندسازی دانشجویان به تفکر اجتماعی اسلامی است تا انرژی لازم را برای تداوم مطالعات خود در طول دورۀ تحصیل به دست آورند. ما بیشتر سؤال ایجاد خواهیم كرد؛
← هدف دیگر، به دست دادن تصویری از تیپها و انواع عمده تفکر اجتماعی اسلامی و اهم مفاهیم آن است؛ این تصویر، به شما كمك میكند تا برنامههای پژوهشی خود را با دید بازتری انتخاب كنید.
← انتظار بر این است كه این دوره، درك عمومی و در عین حال اصولی از نظریه اجتماعی را در دانشجو پایه بگذارد.
← تفهیم مطالب به دانشجویان محترم، به شیوههای ارائه مطالب و زمینههای اصلی، بحث در كلاس، مطالعات دانشجو، ارزیابی مطالعات دانشجویان، و مشورت با استاد صورت میگیرد.
█ برنامه دوره
← اعلام برنامه دوره/ كلیات/درآمد تاریخی و مفهومی
← چرا تفكر اسلامی مهم است؟ (سید حسین نصر)
← آغاز زودهنگام سیاق فكری مدرن (عبدالرحمنابنخلدون؛ تیپ پذیرندگان مدرنیت)
← مدرنیت مهم است، ولی نه در فاز فرهنگی )الهامات سید جمالالدین اسدآبادی؛ تیپ منتقدان اخلاقی مدرنیت)
← مدرنیت در قامت یك بحران کامل عیار (محمد اقبال لاهوری؛ تیپ منتقدان بنیادین مدرنیت)
← سرگشتگی در بحران (عبدالکریم سروش؛ تیپ پذیرش عمومی بحران در معرفت)
← تلاش برای خروج از بحران (کمک گرفتن از ابونصر فارابی؛ تیپ حكمت شرقی)
█ منبع اصلی
← ارزشیابی پایان دوره، بر مبنای صفحات برگزیده از درسنامه «تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام»، نسخه 1-90-1389، شامل متون کارگاهی برگزیده از سید حسین نصر، حنا الفاخوری، خلیل الجر، حمید عنایت، عبدالکریم سروش، و علی اکبر علیخانی، و همچنین، مباحث کلاس صورت خواهد گرفت.
█ منبع جنبی
← برای مرور انتقادی مأخذ گرانقدر علیاکبر علیخانی(ویراستار) (1386)، ”روششناسی در مطالعات سیاسی اسلام“،تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)، 5 نمره فوقالعاده در نظر گرفته شده است.