فیلوجامعه‌شناسی

تخته سیاه شماره ۳ متفكران اجتماعی مسلمان: آغاز زودهنگام سياق فكري مدرن

چهارشنبه, 15 اردیبهشت 1389 ساعت 15:48 مدیر سایت شمارگان بازدید از منبع : 3622

عبدالرحمن‌بن‌خلدون؛ پوزیتیویسم زودهنگام در جامعه‌شناسی
← زمینه‌ها
← برخوردهای فكری میان دانشمندان اسلامی
← برخورد ابن‌رشد و امام محمد غزالی از دو سوی جهان اسلام و فرجام این برخورد در نابودی فلسفه در غرب جهان اسلام
← چكیده‌ای از آثار ابن‌رشد به وی منسوب است
← تأثر ابن‌خلدون از غزالی
← پوزیتیویسم ابن‌خلدون: ضدیت ابن‌خلدون با فلسفه و همراهی با منطق
← برتری منطقی كار ابن‌خلدون نس بت به مساعی بعدی افرادی چون ویكو. كندرسه، و اگوست كنت، و حتی هربرت اسپنسر و امیل دوركیم
← در تحلیل حوادث جز علل طبیعی هیچ سبب و علت دیگری را نمی‌پذیرد
← اختلاف اندیشه و پدیده‌های روانی بین مردم از اختلاف ایشان در تأمین معاش ناشی می‌شود

علم عمران
← تاریخ العبر
← كتاب اول: «مقدمه» شامل علم عمران
← كتاب دوم: شامل تاریخ اعراب و شرق
← كتاب سوم: شامل تاریخ بربرها و غرب
← مقدمه‌:
← اثر مهم وی که او را به عنوان پیشوای «جامعه‌شناسی نوین» معرفی می‌کند
← صرفا به ضبط نام‌ها و حوادث نپرداخته بلکه در پی کشف قوانین تاریخی نیز بوده است
← اجتماعی بودن یکی از جنبه‌های مهم مقدمه است
← در صدد وضع نظریه‌ای کلی بود تا در پرتو آن، اصل و امتداد حکومت‌ها را در زمان و مکان مورد تحقیق قرار دهد

مفهوم مهم عصبیت
← عصبیت در اصل یعنی آدمی از حریم سرور خود حمایت کرده و برای پیروزی او بکوشد
← انسجام قومی و نژادی
← هر چه خویشاوندی نزدیکتر باشد عصبیت قوی‌تر خواهد بود
← هیچ هدفی از اهداف سیاسی و اجتماعی بدون عصبیت تحقق نمی‌یابد
← ابن خلدون معتقد است دعوت دینی بدون عصبیت امکان پذیر نیست؛ چرا که هر امری که باید مردم را بدان وادار کرد به عصبیت نیاز دارد
← خداوند هیچ پیامبری را برنینگیخت مگر اینکه در میان قوم خود شرکت داشت
دولت
← تنها بر پایه عصبیت برپا می‌شود
← عمر هر دولت سه دوره‌ی چهل ساله
← اوج عصبیت: انسانها در این دوره همچنان بر قاعده‌ی بدویت و خشونت و دوری از لذات زندگی هستند
← زوال و ضعف عصبیت: گرایش به شهرنشینی، خودکامگی و تن‌آسایی
← شهریان بی‌اخلاق‌تر و ترسوتر از عشایرند
← نابودی عصبیت و متعاقبا نابودی دولت

منابعی برای مطالعه افزون
← ماجد فخري (1382)، سير فلسفه در جهان اسلام، ترجمه گروه مترجمان، تهران، مركز نشر دانشگاهي، صص.56346.
← Charles Issawi and Oliver Leaman (1998), “Ibn Khaldun, Ábd al-Rahman (1332-1406)”, in Edward Craig, Routledge Encyclopedia of Philosophy, © Routledge 1998.
← محسن مهدی (1365)، “ابن‌خلدون”، ترجمۀ حسین معصومی همدانی و حسن انوشه، در میان محمد شریف، تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمه گروه مترجمان، تهران، مركز نشر دانشگاهی، صص.42423 و 31509.
← تقي آزاد ارمكي (1374)، انديشۀ اجتماعي متفكران مسلمان؛ از فارابي تا ابن خلدون، تهران، سروش، صص.326-279.