برداشت آزاد
• ژان ژاک روسو گمان میکند که خروج از وضع طبیعی، از طریق اعمال شوکهای بیرونی به هماهنگی و ثبات وضع طبیعی، اتفاق میافتد.
• تغییرات دراماتیک و نمایان در توازن طبیعت و شرایط آب و هوایی، موقعیت تازهای را ایجاد میکند که در آن، انسان اولیه بایستی خود را با سرما، گرما و تغییر ذخایر غذایی تطبیق دهد.
• اگر طبیعت، دیگر همچون گذشته، مهیای پذیرایی نبود، انسانها باید خود را با آن وفق دهند.
• غریزه بایستی با عقل و اندیشه، و راحتطلبی باید با برنامهریزی هماهنگ و جهانبینی انتزاعی تکمیل و جبران شود. و عقل و اندیشه و برنامهریزی و انتزاع، با زبان و جامعه به دست میآید.
• اینها به نوبه خود، نیازهای انسان اولیه و محیط فیزیکیاش را تغییر میدهند.
• در طول یک دورهی معین، روابط قراردادی شکل میگیرند؛ نیاز به تربیت، تقسیم کار، هماهنگی اقتصادی، مالکیت و در نهایت برپایی قوانین، اصول عدالت و حکومت و فی المجموع جامعه مدنی احساس میشود.