حامد دهخدا؛ فقط ایدهای برای تأمل بیشتر
● اعمال تغییرات سیاسی برای رسیدن به شرایط مطلوب تر، وظیفه اصلی فعالان سیاسی است.
● اغلب، فعالان سیاسی دچار این اشتباه میشوند که فکر میکنند، وقتی تغییر تازهای در محیط سیاسی رخ میدهد، مردم به راحتی آن را میپذیرند و به آن عادت خواهند کرد؛ اما، این اتفاق نادری است. از آن جایی که تغییر به همراه خود حس ترس، نا آشنایی، جابجایی، بیثباتی، نا آرامی و حسهای مشابه آن را میآورد، زمان لازم است تا مردم، اولاً، مفهوم تغییر ایجاد شده را دریابند، و ثانیاً، به آن عمل کنند.
● دانستن این نکته مهم است که مردم در تلاش برای کنار آمدن با تغییر ایجاد شده، به طور ناخواسته مراحلی را پشت سر میگذارند. اگر فعالان سیاسی بدانند این مراحل عادی هستند، میتوانند این تغییر را بهتر مدیریت کنند یا از واکنش تند نسبت به مقاومت ها پرهیز نمایند:
░▒▓ مرحله اول: انکار تغییر
● اولین واکنش افراد متضرر از تغییر اجتماعی و سیاسی، این است که وقوع آن را انکار کنند یا نپذیرند که این روند تغییر در آینده ادامه خواهد یافت. در این مرحله معمولاً، از جملاتی نظیر این ها استفاده میکنند: «قبلاً هم از این چیزها شنیدهام»، یا «قبلیها هم همین حرف ها را میزد و هیچ اتفاقی نیفتاد»، یا «این هم میگذرد»، یا «شرط میبندم این هم مثل اتفاقات قبلی است»، یا «آن ها شلوغ میکنند اما ظرف شش ماه همه چیز به شرایط عادی بر میگردد».
● افراد، در مرحله عدم پذیرش تغییر، تلاش میکنند از مواجه شدن با ترس و ابهامی که در آینده برای آن ها به وجود میآید، اجتناب کنند و امیدوارند که مجبور نباشند خودشان را با تغییر جدید سازگار نمایند.
● گذار از این مرحله بسیار دشوار است، چون وقتی افراد قبول نمیکنند که آینده ممکن است شرایط مطلوب تری برای آن ها رقم بزند، نمیتوان آن ها را در فعالیت مثبت برای آینده بهتر درگیر کرد.
● وقتی نشانههای قابل اطمینان و ملموسی آشکار شود که نشان میدهند این تغییر واقعاً قرار است اتفاق بیفتد، افراد از مرحله انکار آن بیرون میآیند. البته، برخی از آن ها نیز هم چنان آن را نمیپذیرند.
░▒▓ مرحله دوم: رویارویی با تغییر
● وقتی امکان انکار تغییر رخ داده دیگر وجود ندارد، عصبانیت همراه با مقاومت پنهان یا آشکار، در رفتار افراد متضرر از تغییر بروز میکند. فعالان سیاسی و عاملان تغییر، در این مرحله باید کمک کند افراد از عصبانیت گذر کنند و وارد مرحله بعد شوند. این مرحله حساسترین مرحله است. اگر مدیریت تغییر در این مرحله ضعیف باشد، و سیاستمدار نتواند مردم را در مورد تغییر در حال انجام متقاعد کند، خشم مردم در این مرحله ممکن است برای مدتی نامحدود، شاید، حتی، طولانی تر از ماندگاری خود تغییر، ادامه داشته باشد.
● افراد در این مرحله از جملات این چنینی استفاده میکنند: «فکر میکنند کی هستند؟ چرا این قدر ما را اذیت میکنند؟ آنها چطور میتوانند اجازه دهند این اتفاق بیفتد؟»
░▒▓ مرحله سوم: به رسمیت شناسی و پذیرش تغییر
● اگر مدیریت تغییر در مرحله دوم موفق باشد، در مرحله بعد، افراد کم کم از موضع خود کوتاه میآیند، دیگر شرایط جدید را انکار نمیکنند و با این که ممکن است تا حدی عصبانی باشند، اما، این عصبانیت، از نقطه اوج خود فروکش کرده است. بنا بر این، افراد به درک بهتری از معنای تغییر رسیدهاند، و تمایل دارند در مورد آن بیشتر بدانند و تغییر را بپذیرند.
● رفتار مخالفان تغییر، متأملانهتر میشود، و حتی، علاقه مند میشوند که در مورد تغییر صورت گرفته برنامه ریزی کنند، و در فرآیند تغییر سهیم باشند. افراد در این مرحله جملاتی نظیر «شاید بتوانیم از پس آن بر بیاییم و باید کارمان را ادامه بدهیم»، استفاده میکنند.
░▒▓ مرحله چهارم: تعهد به فرآیند تغییر
● این مرحله، مرحله بازدهی فرآیند تغییر است که در آن، مردم به تغییر ایجاد شده متعهد میشوند، و تلاش میکنند آن را به موفقیت برسانند. آنها به این نتیجه میرسند که این یک واقعیت است و خود را برای عملی کردن آن آماده میکنند.
░▒▓ نتیجه...
● چند نکته را به یاد داشته باشید:
۱. برخی تغییرات سیاسی و اجتماعی، هیچ گاه از سوی مردم تأیید نمیشوند، و در این دست موارد، سیاستمدار باید بموقع تشخیص دهد که برای ایجاد تغییر «بسط ید» کافی ندارد و تکلیف از او ساقط است.
۲. پس، وقتی با مقاومت معقولی از سوی مردم مواجه میشوید، واکنش تندی از خود نشان ندهید.
۳. اگر هیچ نحو مقاومتی از طرف مردم ندیدید، آن گاه نگران شوید، مخصوصاً اگر تغییر ایجاد شده مهم و اساسی باشد؛ چون به این معنی است که مردم واکنشهای خود را پنهان میکنند؛ شاید این نشان بدهد که مردم سکوت کردهاند، یا منتظر تغییرات بزرگ تری هستند.
۴. زمان زیادی طول میکشد تا یک فرآیند تغییر در جامعه تثبیت و عملی شود، و فعالان سیاسی نباید بی تابی از خود نشان دهند.
۵. بنا بر این، فعالان سیاسی نباید با این فکر که «همه چیز خودش درست میشود»، مدیریت خود را بر فرآیند تغییر تضعیف کنند.
● ادامه این مباحث را در همین پاورقیها دنبال کنید...
مأخذ:رسالت
هو العلیم