حامد
دهخدا؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
░▒▓ طرح مبحث
■ حزب اسلام گرای عدالت و توسعه ترکیه، در جریان انعطاف‌های فوق العاده توانسته است خود را به نسل پنجم برساند. دموکراسی ها آتش به پا می‌کنند، و ضمن سوزاندن توان ها و ظرفیت ها، تنها برای جریان‌های سیاسی که توان نوآوری فوق العاده خود را حفظ کنند، امکان بقا باقی می‌گذارند.
■ تشکل‌های سیاسی امروزی، چه کوچک و چه بزرگ، تلاش می‌کنند تا میزان نوآوری خود را افزایش دهند، تا بدین ترتیب، در فضای آتشین و هولناک رقابت‌های دموکراتیک، توش و توان بقای خود را حفظ کنند. نکته آن است که در احزاب سیاسی امروز دنیا، شمار اندکی از آن ها توانسته اند در ایجاد و مدیریت ایده‌های نوآورانه موفق شوند، و حزب اسلام گرای عدالت و توسعه ترکیه یکی از آن‌هاست. در واقع، حفظ نوآوری در سطح نیروهای سیاسی کار شاق و دشواری است.
■ با افزایش سهولت طرح ایده‌های نوآورانه سیاسی بر بستر شبکه، کاملاً واضح است که در سیاست عملیاتی، ایجاد تمایز و کسب مزیت رقابتی فقط می‌تواند در سایه نوآوری مستمر ایجاد شود.
░▒▓ فرهنگ تشکیلاتی
■ سازمان‌های سیاسی، با پایبندی‌های قطعی ایدئولوژیک، و برقراری نسبت با احساسات و پایبندی‌های هواداران، راه دشواری برای نوآوری‌های قهرمانانه دارند. از این قرار، بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی تشکل ها برای تبدیل شدن به یک تشکل نوآور، تغییر «فرهنگ تشکیلاتی» فعالان سیاسی برای پذیرفتن نوآوری است.
■ برای موفقیت نوآوری به عنوان یک هدف تشکلی، «فرهنگ تشکیلاتی» باید به گونه‌ای تغییر کند که پذیرای ریسک و عدم قطعیتی باشد که در نوآوری نهفته است؛ این نیز به این نحو میسر است که آن ها بتوانند با مهارت و حکیمانه، مدام، مسائل اصلی را از مسائل فرعی متمایز کنند، و آمادگی پذیرش نوآوری در تاکتیک‌های فرعی را به خود بقبولانند.
░▒▓ چهار گام برای بهبود فرهنگ تشکیلاتی
■ «فرهنگ تشکیلاتی» را می‌توانیم به عنوان مجموعه‌ای از نگرش ها، تجارب، اعتقادات و ارزش‌های تشکیلاتی تعریف نماییم. وقتی یک فعال سیاسی به یک تشکل ملحق می‌شود، معمولاً، خود را با فرهنگ آن تشکل منطبق می‌نماید، و دیگران را نیز جهت انطباق با این فرهنگ تشویق می‌کند. در سایه این فرهنگ است که می‌تواند روابط پایداری با دیگر اعضا برای رسیدن به اهدافش برقرار سازد.
■ در برخی از تشکل ها، این فرهنگ به قدری قوی و تأثیرگذار است که به نوعی، به عنوان هویت افراد تلقی می‌شود. به زبان ساده، یک فرهنگ تشکیلاتی نیرومند، می‌تواند فعالان سیاسی متحد را با مجموعه‌ای از اهداف و ارزش ها یک سو نماید.
■ با پذیرش اهمیت «فرهنگ تشکیلاتی»، چهار گام بسیار تأثیرگذار را برای بهبود «فرهنگ تشکیلاتی» در جهت نوآوری، پیشنهاد می‌نماییم:
░▒▓ ۱. هیأت رهبری تشکیلات باید به نوآوری اعتقاد داشته باشند
■ مهم‌ترین کمک به یک تشکل سیاسی برای دست زدن به نوآوری‌های خیره کننده‌ای از آن دست که در حزب اسلام گرای عدالت و توسعه ترکیه رخ داد، رهبری ارشد تشکل است. آن چه در حزب عدالت و توسعه روی داد، در درجه اول، توان فوق العاده تیم رهبری حزب در حرکت ماهرانه از نجم الدین اربکان تا عبد ا.. گل و رجب طیب اردوغان و احمد داوود اوغلو است.
■ اگر صدر تشکل، به اهمیت نوآوری واقف باشد، و به صورت مداوم، نیاز به نوآوری را تأیید کند، و از ایده‌های جدید حمایت نماید، زمینه‌های فرهنگی در میان هواداران تا حدود زیادی تسهیل خواهد شد.
■ در اغلب تشکل‌های سیاسی، مشکل این جاست که با این که رهبران سیاسی از نیروهای فعال در تشکل، درخواست نوآوری دارند، ولی در عمل، خود در صدر هرم، تغییرات اندکی را می‌پذیرند. بدون تعهد و التزام قوی در نیروهای ارشد تشکل، نوآوری، قوی و ریشه دار نخواهد بود، و یک تمرکز ناپایدار در سرمایه گذاری برای تغییر در ایام انتخابات ملاحظه می‌شود.
■ یکی از دلایلی که رهبران ارشد به گفته خود به حمایت از نوآوری پایبند نیستند، این است که آن ها یک انتظار غیر واقعی از دوره نتیجه بخشی طرح‌های نوآورانه دارند. اکثر طرح‌های نوآوری چند سال نیاز دارند تا توسعه یافته و مراحل بلوغ و رشد خود را طی نمایند، و در نهایت، به نتیجه برسند؛ بنا بر این، به زمان قابل ملاحظه‌ای نیاز دارند، ولی، مدیران ارشد، اغلب، فقط به فکر انتخابات هستند؛ در این گونه موارد، فعالان سیاسی جوان، باید با دید باز و مثبت، به ترسیم خستگی ناپذیر چشم انداز آینده بپردازند، و این برآوردهای خود را مستمراً بروز کنند.
░▒▓ ۲. باید رویه‌های مشخص حمایت از نوآوری تعریف شوند
■ بیشتر تشکل ها، سهواً یا عمداً افراد خلاق و نوآور را دلسرد کرده و روند افزایشی توسعه ایده‌های جدید را تضعیف می‌نمایند، زیرا، رویه‌های واضحی برای حمایت از خلاقیت و نوآوری و پاداش دهی به آنانی که ریسک ایجاد نوآوری را می‌پذیرند وجود ندارد.
■ تشکل‌های سیاسی نوآور به طرز عجیبی در عین نوآوری باید منضبط هم باشند، به این معنا که رویه‌های مشخص و منضبطی برای طرح و پی گیری نوآوری ها داشته باشند. این تشکل ها، انتظار یک همکاری فعال را از کلیه پرسنل داشته و فعالیت آنان را به نحو احسن جبران می‌نمایند.
░▒▓ ۳. باید ارتباطات میان سطوح مختلف حزب تسهیل گردد
■ سومین عاملی که می‌تواند فرهنگ تشکل را تغییر دهد، ارتباطات پایدار در کلیه سطوح تشکیلاتی است. در کنار تعهد و التزام تیم رهبری به نوآوری، ضروری است که این التزام و تعهد به کلیه فعالان تشکل و در تمامی سطوح منتقل شود؛ بنا بر این، گنجاندن نوآوری به عنوان یک هدف تشکیلاتی در قالب چارچوب استراتژی تشکل به عنوان یکی از ارکان اصلی آن و یادآوری دائمی آن به کلیه فعالان به نحوی که ملکه ذهن آن ها شود می‌تواند تأثیر به سزایی داشته باشد.
■ آن چه اهمیت دارد یک ارتباط و یادآوری مستمر است که از طریق تعدادی کانال گوناگون در تشکل صورت پذیرد. به عنوان مثال از طریق نشریه تشکل، روزنامه، گروه‌های پست الکترونیک و کلیپ‌های تصویری. در این صورت، رهبران ارشد می‌توانند به صورت مداوم اهمیت نوآوری و نقش هر یک از کارکنان در نوآوری را در هر جا و مکان یادآوری کرده و از هر فرصتی برای فرهنگ سازی در راستای نوآوری استفاده نمایند. در این صورت، رفتار هیأت رهبری نیز قطعاً با مشاهده و شنیدن نظرات اعضای حزب خود تغییر خواهد کرد.
■ ارتباطات ناپایدار یا فاصله میان رهبران حزبی و فعالان باعث دلسردی فعالان شده و زمانی که این اتفاق بیفتد، قطعاً آن ها به سمت روش‌های ایمن و کم ریسک مشارکت سازمانی در حزب سوق داده می‌شوند و خلاقیت و نوآوری در آن ها کاهش می‌یابد. در این شرایط، حتی ممکن است که نیروهای فعال سیاسی، به افراد منزوی و غیر سیاسی تبدیل شوند.
░▒▓ ۴. نوآوری به آموزش نیاز دارد
■ آموزش یکی از اجزای مهم تغییر فرهنگ است و انتظار تغییر بدون این که ابزار و آموزش‌های لازم به افراد داده شود یک انتظار غیر واقع بینانه است.
■ آموزش به فعالان می‌آموزد که چگونه روش ها، فرآیندها و ابزارها را برای نوآوری مهیا سازند، و به سادگی دلسرد نشوند. در این صورت، آموزش باید بر روش‌های خاصی برای تولید ایده و نقش ها و مسؤولیت‌های جدیدی برای مجسم کردن ایده‌ها و ارزیابی آن ها و نگرش ها و رویکردهای مورد نیاز نوآوری متمرکز گردند.
ادامه این مباحث را در همین پاورقی ها دنبال کنید...
مأخذ:رسالت
هو العلیم
