حامد
دهخدا؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
░▒▓ قضیه
• ساز و کارهای مطمئن و در عین حال کارآمد «تصمیم سازی» یکی از محورهای اصلی فعالیت سیاسی موفق است. چیزی که باعث شاخص شدن جناح‌های سیاسی موفق می‌شود، توان «تصمیم سازی» با کیفیت مناسب و مطلوب است، و در عین حال، سرعت و اثربخشی در پشتیبانی تصمیمات هم به همان میزان اهمیت دارد.
• هیچ تشکل سیاسی نمی‌تواند به حداکثر «ظرفیت» و توش و توان خود دست یابد، مگر این که تصمیمات مناسب، سریع و منسجم اتخاذ کند و آن ها را به شکلی اثربخش پیاده سازی نماید. تصمیم گیری‌های نامناسب، علاوه بر وارد آوردن ضربه به اهداف فعالیت سیاسی، باعث کاهش روحیه و رضایت اعضای جناح سیاسی هم می‌شود، که جبران هر دو دشوار است.
• بنا بر این، یک حزب یا جناح سیاسی باید تصمیم گیری‌های خود را از نظر سرعت، اجرا و پشتیبانی، مورد ارزیابی قرار دهد. بر مبنای این ارزش یابی، یک تلقی واقع بینانه از نقاط ضعف تشکل سیاسی معلوم می‌شود. یکی از راه‌های تسهیل این ارزیابی مصاحبه با افراد مختلف و جمع آوری داده‌ها به صورت متمرکز است. برای این کار، باید به پرسش‌هایی از این دست پاسخ داده شود: گروه سیاسی ما در چند درصد موارد تصمیمات مناسبی می‌گیرد؟ آیا تصمیماتی که در تشکل ما گرفته می‌شود، نسبت به رقبا سرعت و کیفیت بیشتری دارند یا کمتر؟ ساز و کارهای استاندارد تصمیم سازی برای صرفه جویی در فرآیند و هزینه و زمان تصمیم گیری بهینه شده‌اند، یا برای خلق هر تصمیم، ساز و کارهای خلق الساعه پدید می‌آید؟
░▒▓ گام اول: بهبود ساز و کارهای عمومی تشکیلات سیاسی
• این نکته اخیر خیلی مهم است و در بسیاری از گروه‌های سیاسی ما نقطه ضعف اصلی محسوب می‌شود؛ این که ساز و کارهای تصمیم گیری نهادینه نشده اند، و اغلب، قائم به شخص هستند. در این رابطه، باید بررسی کرد که آیا نقش موقعیت‌های سازمانی در حزب، در تصمیم گیری‌های حیاتی مشخص و روشن شده است؟ آیا افرادی که هم اکنون موقعیتی در حزب دارند و اختیار برخی تصمیم گیری ها به آن ها سپرده شده است، دارای مهارت لازم و احساس نیاز به انجام آن تصمیم ها هستند؟ آیا اهداف و انگیزه‌های فعالیت سیاسی، حامی تصمیم گیری‌های تشکیلات هستند، و اجرای خوب و سریع و مناسب آن ها را تضمین می‌کنند؟
░▒▓ گام دوم: بر تصمیمات کلیدی تمرکز کنید
• شمار موارد تصمیم گیری در تشکل‌های سیاسی بزرگ زیاد است، و هیچ تیم رهبری در تشکیلات نمی‌تواند به صورت هم زمان بر همه آن ها متمرکز شود. بنا بر این، گام دوم در فرآیند ما تعیین تصمیمات حیاتی است که بیشترین اهمیت را دارند.
• تصمیمات حیاتی بر دو نوع اند:
• دسته اول، تصمیمات استراتژیک و بزرگی هستند که آشکارا برای جناح سیاسی ارزش محوری دارند، مانند انتخابات مجلس خبرگان، ریاست جمهوری، مجلس، یا شوراهای شهر.
• دسته دوم، تصمیماتی هستند که کوچک مقیاس تر هستند، اما، به خاطر تکرار زیاد، یا حساسیت مخاطبان، یا شمار زیادشان، یا خطری که مغفول داشتن آن ها متوجه تشکل می‌کند، ارزش بسیاری در درازمدت خواهند داشت.
• با تهیه فهرستی از این دو دسته تصمیمات، لیستی از تکالیف حیاتی به دست خواهد آمد که شامل بیست تا سی تصمیم مهم در حزب هستند که پاسخ دادن به آن ها برای موفقیت جناح سیاسی ضروری به حساب می‌آید.
░▒▓ گام سوم: تمرکز بر خود عملیات تصمیم سازی
• چهار بخش عملیات تصمیم سازی حول چهار پرسش قوام می‌گیرد: «چیستی؟»، «کیستی؟»، «چگونگی؟»، و «چه هنگامی؟»:
۱. تعیین چیستی: توصیف درست تمام اطراف صحنه، گام نخست و الزامی تولید راه حل است. پس، ابتدا باید تحقیقی در اطراف موضوع صورت گیرد و تمام جنبه‌های مرتبط با موضوع را در نظر آورد.
۲. تعیین کیستی: باید نقش افراد مختلف در تصمیم گیری روشن باشد. اگر این کار به خوبی انجام گیرد، می‌توان افراد مختلف را نسبت به مسؤولیت‌هایشان مورد پرسش قرار داد.
۳. تعیین چگونگی: باید معلوم شود که تصمیم گیری به وسیله یک شخص انجام می‌گیرد یا در قالب رأی گیری یا اتفاق نظر؟ چه ساز و کاری برای ایجاد اتفاق نظر کارآمد است؟ آیا جناح سیاسی می‌تواند پیش از تصمیم گیری بر سر معیارها به توافق برسد؟ آیا بیش از یک گزینه واقعی، برای تصمیم گیری ارائه خواهد شد؟ پاسخ به این پرسش ها به روان شدن تصمیم گیری کمک می‌کند.
۴. تعیین زمان: هر تصمیم قاعده مند نیازمند جدول زمانی و ضرب الاجل است. زمان بندی تضمین می‌کند که تصمیم گیری گرفتار تسویف و استمهال مکرر نگردد و عملاً تشکل سیاسی بدون تصمیم به دل حوادث نتازد.
░▒▓ گام چهارم: تشکلی بسازید که به خوبی کاتالیزور فرآیند تصمیم سازی می‌شود و تصمیمات را به خوبی اجرا می‌کند
• هدف مدیریت مقتدر یک تشکیلات سیاسی این است که تصمیم گیری مناسب و سریع در تشکل سیاسی نهادینه شود و پشتیبانی اثربخش تصمیمات تحقق یابد، اما، برخی از تصمیمات بسیار مهم گزینه‌های عملیاتی کوچکی هستند که همه روزه به وسیله افراد در سراسر تشکل انتخاب می‌شود. مناسب سازی این تصمیمات نیازمند محیطی است که افراد را در همه سطوح به تصمیم گیری و بهره گیری از تصمیمات توانمند می‌سازد. همه عناصر تشکیلات سیاسی باید از تصمیم گیری خوب و اجرای درست تصمیمات پشتیبانی کنند.
░▒▓ گام پنجم: تثبیت رویه‌های تصمیم سازی موفق و تعریف روندهای بهبود و توسعه رویه‌ها
• مرحله پنجم از این فرآیند، شامل تثبیت و بهسازی مستمر این عناصر است، هم عناصر سخت تشکل سیاسی هم چون ساختار و فرآیندها، و هم عناصر نرم، مانند فعالان و فرهنگ.
• احزاب سیاسی موفق، از طریق تهیه نقشه اهداف آرمانی و درگیر کردن فعالان سیاسی بانفوذ در فرآیندهای تصمیم گیری اثربخش شکل می‌گیرند. این احزاب، رفتارهای مبتنی بر تصمیم گیری مناسب را از طریق کمک به افراد در همه سطوح تشکیلاتی، در بهسازی قابلیت‌های تصمیم گیری خود، و به اشتراک گذاشتن بهترین تجارب و روش‌های موفق، و ردیابی دقیق پیشرفت نهادینه کرده‌اند.
• پیشوایان این تشکیلات موفق و متین، یک رویکرد گام به گام را به وجود می‌آورند که کار را برای هر کدام از بخش‌های کارکردی سازمان‌های سیاسی در حوزه خود آسان تر می‌سازد، و کمک می‌کند تا آن ها بهتر عملکرد خود را در پیشبرد تشکل ایفا نمایند.
░▒▓ فرآیند را رصد کنید و در لحظه، مواظب موانع باشید
• با پیمودن همه گام‌های مذکور، باز هم موانعی وجود خواهد داشت، اما، تشکل‌هایی که عملکرد بسیار خوبی در زمینه تصمیم گیری دارند، از بدترین موانع دوری می‌کنند، و تمرکز ویژه‌ای به حفظ فرآیندهای تصمیم سازی بهینه شده خود دارند. آن ها روش‌های تصمیم گیری مناسب را فقط برای تصمیم سازی‌های دشوار به کار نمی‌برند، بلکه در تمام تصمیمات، می‌کوشند تا رویه‌های درست طی شوند. این گونه تشکل ها از پیروزی ها و شکست‌های خود درس می‌گیرند و از آن ها برای بهبود هر چه بیشتر روندهای خود استفاده می‌کنند (توأم با برداشت‌های آزاد از پایگاه اطلاع رسانی Brain).
ادامه این مباحث را در همین پاورقی‌ها دنبال کنید...
مأخذ:رسالت
هو العلیم
