برداشت
از گروه تاریخ؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
▬ در روز پنجشنبه ۱۹ دی سال ۱۲۸۵ هجری شمسی، اولین شماره روزنامه «صوراسرافیل» به سردبیری میرزا جهانگیرخان، با سرمایه میرزا قاسم خان تبریزی و همکاری میرزا علی‌اکبر خان قزوینی (دهخدا) منتشر شد.
▬ این روزنامه در هشت صفحه، به قطع وزیری و با چاپ سربی در چاپخانه سنگی پارسیان به طبع می‌رسید. روزنامه صوراسرافیل از جراید معروف و مهم صدر مشروطیت بود. سردبیر صوراسرافیل، میرزا جهانگیرخان شیرازی فرزند آقا رجبعلی بود.
▬ میرزا جهانگیرخان تحصیلات مقدماتی را در مکتب‌خانه‌های شیراز و تهران گذراند و در ۱۹ سالگی به تهران آمد و در مدرسه دارالفنون به تحصیل علوم جدید پرداخت و هنگامی که زمزمه مشروطه در تهران شنیده شد تحصیلاتش را در دارالفنون تمام کرد و به انجمن‌های مخفی مشروطه‌خواهان پیوست. در همان زمان با میرزا علی‌اکبر قزوینی (دهخدا) و میرزا ابوالقاسم تبریزی آشنا شد. در ربیع‌الثانی ۱۳۲۵ هجری قمری امتیاز روزنامه صوراسرافیل به نام میرزا قاسم خان تبریزی از وابستگان دربار مظفرالدین شاه و محمدعلی شاه صادر شد، ولی، در نهایت میرزا جهانگیرخان شیرازی سردبیری روزنامه را بر عهده گرفت. در دوران انتشار صوراسرافیل، میرزا جهانگیرخان به اتفاق علی‌اکبر خان دهخدا با استفاده از نفوذ میرزا قاسم خان تبریزی، مقالات کوبنده‌ای بر ضد استبداد محمدعلی شاهی می‌نوشتند که هوادار زیادی داشت. علی‌اصغر خان شمیم، مورخ معاصر درباره صوراسرافیل چنین می‌نویسد: «یکی از برجسته‌ترین نشریه‌های دوران مشروطه بود و میرزا جهانگیرخان در دو جبهه با محمدعلی شاه و روحانیون ضد مشروطه مبارزه می‌کرد، این نشریه در حقیقت، در حکم مجله‌ای بود که هفته‌ای یک بار منتشر می‌شد». جذاب‌ترین بخش صوراسرافیل ستون طنز (فکاهی) آن بود که به عنوان «چرند و پرند» به قلم علی‌اکبر دهخدا و با امضای «دخو» نوشته می‌شد. سبک نگارش این ستون در ادبیات فارسی بی‌سابقه بود و مکتب جدیدی را در عالم روزنامه‌نگاری ایران و نثر معاصر پدید آورد. دهخدا مطالب انتقادی و سیاسی را با روش فکاهی طی مقالات خود در آن زمان منتشر می‌کرد.
▬ آخرین شماره صوراسرافیل به مدیریت میرزا جهانگیرخان که در حقیقت، سی و دومین شماره محسوب می‌شد سه روز پیش از بمباران مجلس شورای ملی و چهار روز قبل از اعدام میرزا جهانگیرخان شیرازی منتشر شد. پس از اشغال مجلس، جهانگیرخان به وسیله قزاقان دستگیر و به باغشاه برده شد و به دار آویخته شد. بعد از کودتای محمدعلی شاه، تعطیلی مجلس شورای ملی و قتل میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل، علی‌اکبر دهخدا از کشور خارج شد، ابتدا به ترکیه رفت و از آن‌جا خود را به سوئیس رساند و در شهر «ایوردن» سوئیس نیز سه شماره از «صوراسرافیل» را به کمک میرزا ابوالحسن خان پیرنیا (معاضدالدوله) منتشر کرد.
▬ در آخرین شماره صوراسرافیل، علامه دهخدا شعری در رثای دوست از دست رفته خود جهانگیرخان شیرازی سروده و درباره انگیزه سرودن این شعر می‌گوید: «شبی مرحوم جهانگیرخان را به خواب دیدم در جامه‌ی سپید و به من گفت» چرا نگفتی او جوان افتاده. من از این عبارت چنان فهمیدم که می‌گوید چرا مرگ مرا در جایی نگفته یا ننوشته‌ای و بلافاصله در خواب این جمله به خاطر من آمد: یاد آر زشمعِ مُرده یاد آر.
برداشت از دنیای اقتصاد
هو العلیم
