دکتر امیر محبیان؛ فقط ایدهای برای تأمل بیشتر
▬ حملات رئیس جمهور حسن روحانی به دولت پیشین در گزارش صد روزهاش از عملکرد دولت، مبدأ شکلگیری مباحثی شده است که بعید نیست به نقطه عطفی در تحولات آتی سیاسی تبدیل شود.
▬ سکوت رئیس جمهور پیشین، محمود احمدی نژاد در پی این انتقادات شکست و طی نامهای خطاب به روحانی نوشت: «با آنکه اینجانب، حتی، پس از شنیدن گزارش چند روز گذشته شما که بر ”پایه“ ”انتساب عناوین غیرمنصفانه و بیپایه“ به دولتهای نهم و دهم شکل گرفته بود، به اقتضای مصالح کشور، بنا بر سکوت داشته و دارم، لکن به احترام تقاضاهای بیشمار گروههای مختلف مردم و از جمله صاحبنظران سیاسی و اقتصادی، لازم دیدم که از جنابعالی دعوت نمایم تا در فضایی کاملاً دوستانه و صمیمی، در مناظرهای صریح، اصولی و روشنگر در منظر افکار عمومی، ابهامات و حقایق ناب را آن طور که هست، مورد تصدیق و تأکید قرار دهیم تا از فرصت برداشتن گامهای بلند و استوار در مسیر روبه جلوی کشور دریغ نشود».
▬ در بخشی دیگر از نامه، احمدی نژاد تأکید کرده است: «خدا را شاهد میگیرم که این دعوت نه بر اساس یک حس شخصی، بلکه بر مبنای احساس تکلیف دینی و ملی صورت میگیرد».
▬ در پایان نیز نکته مهمی را مورد اشاره قرار داده است که کمتر مورد توجه قرار گرفت: «به عنوان قطرهای از اقیانوس ملت ایران، آمادگی دارم که همه توان و تجربه خود را برای تسهیل و پیشبرد امور در خدمت دولت قرار دهم».
░▒▓
▬ در مقابل، مشاور دکتر روحانی به پاسخ پرداخت؛ ترکان از موضع تحقیر و اهانت گفت: شرط این مناظره آن است که رئیس دولت دهم راستگو باشد و نیز اعلام کرد: حسن روحانی و محمود احمدی نژاد در یک سطح قرار ندارند که بخواهند با هم مناظره کنند.
▬ پیرامون این رفتارهای متقابل ذکر نکاتی لازم است:
░▒▓
▬ ۱. برای نحوه گزارش رئیس جمهور سناریوهایی محتمل بود که ذیلاً اشاره میشود:
• الف: ارائه گزارش بدون اشاره به مشکلات پدید آمده در مسیر که محصول عملکرد دولت پیشین بوده است.
• ب: ارائه گزارش امید بخش به مردم در سیما با اشاراتی کلی به مشکلات از موضع بزرگمنشانه و ارسال گزارش تخصصی از وضعیت کنونی اقتصاد به سران و افراد موثر کشور به صورت مستند و نقل موارد قابل طرح در جمع نخبگان کشور (به عبارتی طرح لایه به لایه مشکلات)
• ج: ترسیم فضایی تاریک از اوضاع و معرفی کردن دولت پیشین به عنوان مقصر برای کنترل توقعات مردم از دولت کنونی
░▒▓
▬ ۲. در میان سناریوهای محتمل سناریوی سوم برگزیده شد که منشأ بحثهای کنونی گشت. عناصر پنهان سناریوی سوم چه بود که جنجال برانگیز شد؟
▬ الف: سناریوی سوم مطلوب اصلاح طلبان تند رو بود که میکوشیدند از احمدی نژاد به دست روحانی انتقام بگیرند؛ زیرا:
- پیش بینی میکردند که احمدی نژاد و نیز اصولگرایان واکنش نشان دهند و در نتیجه، روحانی از اصولگرایان جدا شده و به اصلاح طلبان نزدیکتر شود.
- به دلیل سیاه نمایی موجود در گزارش این امر موجب انتقادات غیر رسمی رهبری شده و روحانی از موضع تبعیت کامل فعلی به موضع تبعیت منتقدانه تغییر مسیر دهد تا در زمان لازم گام دیگری را به عقب برگردد.
- سیگنالی دوگانه به غرب مبنی بر موثر بودن تحریمها و نظام مبنی بر ناگزیر بودن به مصالحه ارسال گردد.
░▒▓
▬ ۳. متأسفانه به دلیل فضای حاکم بر ذهنیت مشاوران رئیس جمهور به رغم منش غالب بر شخصیت روحانی که اعتدال و عقلانیت است؛ سناریوی سوم عملیاتی شد که نتایج زیر بر آن مترتب است:
- با ظهور یک چهره رادیکال و تند در نقد دولت پیشین عملاً بر اساس قاعده «رادیکالها همدیگر را به حرکت در میآورند» بهترین خدمت به رادیکالهای طرف مقابل شد تا میدان را عرصه فعالیت خود کنند.
- اصولگرایان معتدل که به حمایت از دولت فعلی پرداخته بودند یک گام عقب نشستند، زیرا، توجیهی عقلانی برای دفاع از این رفتار دولت نمیدیدند.
- حملات یکسویه به دولت پیشین که فضای مظلومیتی را برای دولت قبل و ضرورت پاسخگویی آنها فراهم کرده بود؛ باعث شد احمدی نژاد هوشمندانه با ابزار مناظره که با کمک آن بر رقبای پیشین سال ۸۴ و ۸۸ پیروز شده بود به میدان بیاید.
- واکنش مشاور آقای دکتر روحانی فاقد حداقل درک از ذهنیت توده مردم و مملو از اهانت و تحقیر به احمدی نژاد بود که این روش در انتخابات ۸۴ باعث ضربه به شخصیت هاشمی و پیروزی احمدی نژاد شده بود و اینان در این دوره نیز با همین روش در حال تخریب روحانی و نه احمدی نژاد هستند.
- مناظره (در صورت برگزاری یا عدم برگزاری) برای احمدی نژاد فرصتی را پدید میآورد که به عنوان رهبر اپوزیسیون دولت فعلی در رسانهها مطرح و به نقطه پیوند همه گروهها و جریانات مخالف دولت فعلی تبدیل گردد.
░▒▓
▬ اما اگر سناریوی دوم انتخاب میشد:
- امید مردم به کفایت دولت برای حل مشکلات کشور مخدوش نمیشد.
- مشکلات به چهرهها و مسؤولان موثر بدون تبعات منفی انتقال مییافت.
- تصور سیاه نمایی که تحذیر سخت رهبری را دارد به اذهان متبادر نمیشد.
- موضع دولت با ادبیات فاخر، بلند همتانه و منشی معتدل و اخلاقی مبتنی بر مروت با ایجاد کمترین موج مخالف بیان میشد.
- هیچ علامت قابل سوءاستفادهای به طرفهای غربی حاکی از ضعف کشور ارسال نمیشد که منطق ضرورت تشدید تحریمها را تقویت نماید.
- رادیکالهای طرف مقابل را تحریک نمیکرد و طبعاً فرصت بیشتری را برای همراهی اصولگرایان معتدل فراهم میکرد.
- تصویر میانه رو را با غلطیدن به دامن سناریوی اصلاح طلبان تند رو مخدوش نمیکرد.
░▒▓
▬ اما دولت دکتر روحانی برای مدیریت برداشت مردم و نخبگان برای کاستن از تبعات اقدام مذکور چه میتواند انجام دهد؟
▬ ۱. مانع اظهار نظرهای ناسنجیده بعضی از مشاوران شده و با ذکر این که «این سخنان موضع دولت و شخص دکتر روحانی نیست» از آثار و تبعات منفی آن فاصله بگیرد.
▬ ۲. برای اتخاذ مسیری میانه، ترکیب مشاوران رئیس جمهور باید متشکل از معتدلین و عقل پیشگان دو جناح باشد؛ لذا، ترکیب مشاوران باید با تصویر مطلوب مورد نظر همخوان باشد. مشاوران تند رو و کینه جو میخواهند با دست روحانی انتقام بگیرند که طبعاً با نفع و شخصیت دکتر روحانی همخوان نیست.
▬ ۳. در مواجهه با پیشنهاد دکتر احمدی نژاد بر بند آخر تأکید گردیده و از پیشنهاد همراهی وی در پیشبرد امور استقبال شده و اعلام گردد «دولت از همراهی و تجربه همه دولتهای پیشین استقبال کرده و رئیس جمهور نشستهایی را در این زمینه با روسای دولتهای پیشین برقرار خواهد کرد بدین وسیله موضع تهاجمی مناظره را به موضع خردمندانه و آرام گفتگو تغییر داده و تصویری مثبت و مطلوب از خود ارائه خواهد داد.
مأخذ:رسالت
هو العلیم