دکتر
سعدالله زارعی؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
░▒▓ به نظر شما در اوضاع کنونی مصر، وقوع چه سناریوهایی محتمل است؟
▬ با نگاهی به تحولات در مصر، می‌توان گفت که سه سناریو احتمالاً، در آینده در این کشور اتفاق می‌افتد؛ گزینه‌ی اول، توافق است که براساس آن، اخوان المسلمین و ارتش (که در حال حاضر نیروی اصلی تعیین‌کننده در صحنه‌ی سیاسی امنیتی مصر به حساب می‌آید) با تنزل از خواسته‌های خود و عبور از خواسته‌های حداکثری، به یک توافق نسبی تن می‌دهند و همه چیز بر مبنای یک گفت و گوی جامع تعیین شده، روند آینده را شکل می‌دهد. البته، این موضوع نیز قابل توجه است که به دلیل اتفاقات رخ داده طی حدود ۵۰ روز گذشته (از زمان برکناری مُرسی تاکنون) ، که منجر به کشته شدن تعداد زیادی از نیروهای اخوانی شده است، احتمال توافق بین نیروهای اخوان و ارتش را باید تا حد زیادی منتفی دانست.
▬ احتمال دوم این است که با توسعه‌ی هرج و مرج فعلی در مصر، اوضاع کاملاً از کنترل ارتش و اخوان خارج گردد که در این صورت، وضع امنیتی مصر به نحو فزاینده‌ای به سمت عدم اطمینان پیش خواهد رفت و مصر دچار یک فروپاشی جامع امنیتی، سیاسی و اجتماعی می‌گردد. طبیعتاً در این فضا، نیروهای گریز از مرکز، افراط‌گراها و نیروهای شبه نظامی رشد کرده و عمده‌ی کارها در مصر، توسط این نیروها رقم خواهد خورد. متأسفانه به نظر می‌رسد این احتمال بسیار قوی‌تر است و شرایط فعلی چنین چشم اندازی را نشان می‌دهد.
▬ احتمال سوم هم این است که شرایط داخلی مصر و کشمکش‌های کنونی و توسعه‌ی ناامنی‌ها و احساس تهدیدی که کشورهای همسایه از اوضاع امنیتی مصر می‌کنند، در نهایت شورای امنیت و غربی‌ها را به دخالت امنیتی در مصر تشویق کند و غربی‌ها به نام حمایت از امنیت و ایجاد ثبات در مصر، وارد عمل شده و اهداف خود را که در رأس آن‌ها تثبیت موقعیت رژیم صهیونیستی و خاموش کردن شعله‌های انقلاب در منطقه‌ی شمال افریقاست، محقق نمایند. متأسفانه در حال حاضر برای این احتمال که مکمل احتمال دوم است، نشانه‌های بسیار زیادی به چشم می‌خورد.
░▒▓ چه اتفاقاتی رخ داد تا مصری که انقلاب در آن رُخ داده بود، به جایی رسید که ما باید بگوییم در حال فروپاشی است؟
▬ به نظر من به طور صریح باید گفت که طرفین در مصر دچار جمع‌بندی غلط شدند؛ اخوانی‌ها گمان کردند که می‌توانند مصر را بدون موافقت گروه‌های سیاسی دیگر پیش ببرند و لذا، توجه آن چنانی که باید را به جلب نظر موافق گروه‌های دیگر نکردند. از سوی دیگر، ارتش گمان کرد که می‌توان به راحتی اخوان را از میدان بیرون کرده و صحنه را در کنترل خود قرار دهد، حال آن‌که اخوانی‌ها یک گروه کارکشته‌ی قدیمی با طرفداران مشخصی هستند و نتایج انتخابات دو سال اخیر نشان می‌دهد که به هر حال، اخوانی‌ها بزرگ‌ترین و مؤثرترین گروه سیاسی حال حاضر مصر هستند که می‌توانند تا حد زیادی در فضای سیاسی این کشور تأثیرگذار باشند.
▬ خطای دیگر، خطای کشورهای عربی بود؛ آن‌ها گمان می‌کردند که بازی با کارت مصر به راحتی امکان‌پذیر است و لذا، آن‌ها به جای این‌که به ثبات در مصر کمک نمایند، تلاش کردند تا منافع خاصی را برای خود طراحی کنند و در واقع، می‌توان گفت که با منافع مصریان بازی کردند. همان طور که می‌بینیم، امروز نتیجه‌ی این سیاست‌ها در واقع، به یک آنارشی لجام گسیخته تبدیل شده که بر فضای مصر حاکم است و در حقیقت، منافع همه‌ی این گروه‌ها را توأمان تهدید می‌کند.
░▒▓ با این رویکرد، اتفاقات رخ داده در مصر و تحولات اخیر، چه تأثیری بر اوضاع محور مقاومت (کشورهایی نظیر جمهوری اسلامی ایران، لبنان، سوریه و...) خواهد داشت؟
▬ طبیعتاً ایجاد ناامنی و تولید نوعی از آنارشی برای هیچ‌کدام از کشورهای منطقه مفید نیست و نخواهد بود؛ به طبع آثار ناشی از بی‌ثباتی در کشور مصر در کشورهای دیگر و سایر بخش‌های مختلف منطقه ظاهر می‌شود. ما نیز چه از منظر جمهوری اسلامی و چه از منظر محور مقاومت، به طور طبیعی از تبعات چنین رخدادهایی در امان نیستیم. لذا، برای محور مقاومت هم در این تحولات نه تنها سودی وجود ندارد، بلکه در حقیقت، روند پیش رو در مصر یک ضرر مشترک است که کل منطقه و طرف‌های مختلف متحمل آن خواهند شد.
▬ از سوی دیگر، در عرصه‌ی بین‌المللی این بی‌ثباتی می‌تواند تهدیدآمیز هم باشد؛ چرا که، تبعات بحران در شمال افریقا را هیچ کشوری نمی‌تواند کنترل کند. بر همین اساس آثار ناشی از این بی‌ثباتی در مدیترانه برای همه‌ی کشورهایی که در حاشیه آن هستند یا کشورهایی که می‌خواهند از این آب راه استفاده نمایند از جمله برای غرب بسیار خطرناک است. هم چنین این اوضاع برای کشورهای عرب متحد امریکا نیز خسارت بار خواهد بود، چرا که، تحولات مصر می‌تواند برای آن‌ها آثار منفی بر جای بگذارد و آن‌چه را که امروز در مصر شاهد آن هستیم، در این کشورها نیز قابل تکرار نماید.
▬ بر این اساس، به نظر نمی‌آید که اصولاً در روند کنونی مصر منفعتی برای هیچ کشوری قابل تصور باشد؛ کما این‌که جبهه‌ی مقاومت نیز از این بی‌ثباتی آسیب می‌بیند و مشاهده می‌شود که حضور جنبش مقاومت (چه مقاومت فلسطین و چه مقاومت لبنان) در همین حوزه‌ی مدیترانه است که آن‌ها نیز از شرایط آنارشی به وجود آمده که در آن وضعیت غیرقابل محاسبه خواهد بود آسیب دیده و می‌بینند و در آینده ممکن است دچار مشکل‌های بیشتری هم بشوند.
مأخذ: نماینده
هو العلیم
