برداشت 
آزاد از گروه تاریخ؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
▬ صرف نظر از آن که جرقه تهاجم مغول، با سبک‌سری عبرت‌آموز سلطان محمد خوارزمشاه، در واقعه قتل ۴۵۰ بازرگان مسلمان مغولی در شهر اترار زده شد، بازرگانان و خطوط بازرگانی، در اصل گسترش دید چنگیز خان مغول، به ماوراء کران‌های مغولستان و چین داشتند.
▬ در کل، بسیار جالب است که تحولات آن مقطع تاریخی را از دید تعامل مثلث «دانش و حکمت و تکنیک متکی به منافع اقتصادی»، «سودجویی و نفع‌طلبی»، و «اقتدارجویی سیاسی» بررسی کنیم. این یک موضوع مطالعه و تحقیق خوب جامعه‌شناختی و تاریخی است.
▬ پس از آن‌که چنگیزخان، در سال ۶۱۲ هجری قمری (۵۹۴ هجری شمسی/ ۱۲۱۵ میلادی)، بر چین شمالی و شهر پکن دست یافت، گروه زیادی از بازرگانان آسیای مرکزی از راه‌های دور عازم مغولستان شدند؛ زیرا، آوازه ثروت و قدرت مغول‌ها و علاقه آنان را به تجارت شنیده بودند.
▬ از دیرباز، بازرگانان چینی و مسلمان، به مغولستان آمد و شد می‌کردند. صنعتگران و پیشه‌وران گوناگون نیز با بازرگانان به مغولستان آمده در اقامتگاه‌های فئودال‌های بزرگ مغول مقیم شده و دستاوردهای تمدن و فرهنگ چین و کشورهای آسیای میانه را در دسترس جامعه چادرنشینان قرار می‌دادند. قبل از آغاز عملیات جنگی، اکتشافات و تجسس عمیق نیروی دشمن، به یاری بازرگانان مسلمان آسیای میانه که در خدمت چنگیزخان بودند و به وسیله کاروان‌ها با چین تجارت می‌کردند به عمل آمد... هم اینان راهنمای ارتش مغول نیز بودند.
▬ بنا به آن‌چه خواجه رشیدالدین فضل‌الله می‌نویسد: «چون اقوام مغول صحرانشین بودند و از شهرهای دور، انواع متاع ملبوس و مفروش پیش ایشان قیمتی تمام داشت و آوازه منافع معاملات با ایشان به غایت مشهور» نخست، سه تاجر بخارایی به حضور چنگیزخان رفتند و چون چنگیز خان آنان را مورد عنایت و عطایای بزرگ قرار داد، عده زیادی از بازرگانان به مغولستان روی آوردند و مورد تشویق و نوازش چنگیزخان قرار گرفتند. چنگیزخان علاقه‌مند بود که مناسبات بازرگانی خود را با ایران و آسیای باختری گسترش دهد و بخشی از نیازهای دولت جدیدالتأسیس مغول را که در درجه اول اسلحه بود، از این مناطق تأمین کند. سلطان نیز متقابلاً رسولی به نام بهاءالدین رازی به شهر پکن فرستاد تا با چنگیز به مذاکره پیرامون گسترش تجارت بپردازد.
برداشت آزاد از دنیای اقتصاد
هو العلیم
