برداشت آزاد از جرج مککارتی؛ ایدهای برای تأمل بیشتر
☱ ماکس وبر، وقتی متولد شد که کارل مارکس، در حال نگارش «سرمایه» بود.
☱ وبر، همچون مارکس در فضای الهامات سنت کلاسیک یونان و روم به آلمان قرن نوزدهم پرورش یافت.
☱ وبر، از چهارده سالگی، سر در ادبیات و تاریخ روم و یونان داشت؛ بدان پایه که آثار هومر، هرودت، ویرژیل، لیوی، سیسرو و سالوست را به زبان اصلی خواند.
☱ در «ژیمنازیوم»، به تحقیق در آثار کلاسیک ادامه داد، و با کارهای مورخان کلاسیک معروف نظیر ارنست کروتیوس، تئودور ممسن و هاینریش فون تریشکه نزدیک شد.
☱ در ۱۸۸۲، به دانشگاه هایدلبرگ وارد شد، و در درسهای امانوئل بکر و رومن لاو، برهارد ارماندز دورفر دربارهی تاریخ قرون وسطی شرکت کرد. در همین زمان، در مکتب فردریش لانگه در موضوع تاریخ ماتریالیسم و درسهای کارل نایس درباره اقتصاد تاریخی، و نیز درسگفتارهای کانو فیشر دربارهی هگل شرکت داشت.
☱ در ۱۸۸۴، هایدلبرگ را به قصد دانشگاه برلین ترک گفت، و در آنجا، به تعمیق دانش و مهارت خود در فن وکالت و رشتهی حقوق مدنی، حقوق اساسی، قانون اداری پروس، و تاریخ حقوق آلمانی با تلمذ نزد جرج بزلر، لودویگ آجیدی، رودولف فون ژنست، هاینریش برومر، و اتو فون گریک پرداخت.
☱ افزون بر این، او تحت تأثیر برخی از مورخان کلاسیک برجسته نظیر ممسن، فون تریش، لوین گلداشمیت، و آگوست میتزن که در دانشگاه برلین تدریس میکردند، بود.
☱ در همین زمان، اقتصاددانان اجتماعی آلمانی مختلف، و نمایندگان مکتب تاریخی آلمان مانند آدلف واگنر و گوستاو اشمولر را ملاقات کرد.
☱ این فهرست افراد، گویای رابطهی نزدیک وبر با خروش فکری عظیم آلمان در قرن نوزدهم است که عمده آن، مرهون میراث کلاسیک بود.
░▒▓ ایدۀ ”سرمایهداری باستان“
☱ وبر، تز اول دکترای خود را در ۱۸۸۹، دربارهی تاریخ سازمانهای تجاری قرون وسطی کامل کرد، و دو سال بعد، تحت نظارت میتزن، توان خود را در تحقیق دربارهی «کشاورزی در جمهوری اولیه رومی» در تز دوم خود به نام «تاریخ کشاورزی رومی و الزامات آن برای دولت و حقوق خصوصی» نشان داد.
☱ وبر، در تز اول، کوشید تا مبانی تاریخی حقوق مالکیت در نهادهای تجاری مدرن، مانند شرکتهای تجاری و شرکتهای با تعهد محدود را ریشهیابی کند. این نهادها، تبدیل به ابزارهای حقوقی و مالی کلیدی برای سرمایهداری تجاری و بنگاههای مدرن شدند.
☱ تز دوم وبر، در راستای همان تز اول است. او در آن تز، جایگزینی کشاورزی خصوصی به جای کشاورزی اشتراکی را در متصرفات روم باستان بررسی میکند. نوعی نزاع سیاسی میان اشراف زمیندار و دهقانان مستقل در مورد تقسیم و واگذاری زمینهای عمومی (ager publicus)، و تبدیل آنها به ملک خصوصی و املاک کشاورزی بزرگ (لتیفوندیا:latifundia) در گرفت. این جدال، پس از نبرد دوم کارتاژ بر ضد هانیبال، و ضمیمه شدن امپراطوری عظیم کارتاژ به روم شدت یافت.
☱ وبر نوعی «سرمایهداری باستان» (ancient capitalism) را تشخیص داد که در آن، رانت سرمایه که به اتکاء مالکیت خصوصی پدید میآید، شکل میگیرد؛ حتی مدعی میشود که این «سرمایهداری باستان»، گستردهترین و لجامگسیختهترین جایگزینی سرمایهداری به جای کشاورزی اشتراکی بوده است.
☱ این، ادعای ویژه و مهم وبر در تز دوم دکترای تخصصیاش بود.
مآخذ:...
هو العلیم