برداشت 
آزاد از محمد اسماعیل رضوانی؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
▬ کتاب‌هایی که درباره تاریخ عریض و طویل ایران، آن‌چه از آغاز تاکنون، تألیف شده است همه تاریخ سیاسی و دیپلماسی و در پایان شرح حالی کوتاه از علما، وزرا، شعرا و هنرمندان است.
▬ مورخان ایرانی چه مورخانی که برحسب فرمان شاه یا حاکم و چه به قصد راه‌یابی در دل فرمانروای وقت و دریافت جایزه و انعام و تحصیل قوت لایموت و چه از سوز دل به قصد بیرون ریختن عقده‌های درون و انتقام گرفتن از بیدادگری بیدادگران قلم به دست گرفته‌اند و به تاریخ نوین پرداخته‌اند هیچ کدام جامعه را محور تاریخ قرار نداده‌اند، هم‌اکنون، نیز چنین است. ما نیز جریانات روز، ارتباطات اجتماعی، آداب و عادات و رسوم، سازمان زندگی، نوع زندگی، نوع ساختمان و نوع مبلمان خانه و قواعد دید و بازدید و آداب پذیرایی و میهمانی، انواع نام‌ها و غذاها، آداب و مراسم عروسی و دامادی، روابط همسایگان با یکدیگر و غیره را قابل تحریر نمی‌دانیم و نگارش آن‌ها را از مقوله توضیح واضحات می‌شمریم!
▬ علت این‌که در مراکز پژوهش و تحقیقات تاریخی در ایران نوشته‌های شاردن، تاورنیه، پیترو دلا واله، مادام دیولافوا و ده‌ها سیاح دیگر اروپایی بیش از نوشته‌های مورخان ایرانی در خلال سطور مقالات تحقیقی جای می‌گیرد منحصراً این است که آنان همان جریان‌های روزانه را که در نظرشان تازگی داشته به رشته تحریر کشیده‌اند و ما اکنون، برای رفتن به درون جامعه نابوده شده عصر صفویه و افشاریه و قاجاریه نوشته‌ای جز نوشته‌های آنان در دست نداریم.
▬ اینک به نقل از کتابچه ایاب و ذهاب عهد ناصری خواننده را در جریان روز شنبه، سه ارديبهشت هزار و دویست و شصت و شش، سی رجب هزار و سیصد و چهار، و بیست و سه آوریل هزار و هشتصد و هشتاد و هفت (نه سال مانده به پایان زندگانی ناصرالدین شاه) قرار می‌دهیم که در این روز، از دروازه‌های تهران چه افرادی وارد شده و چه افرادی به چه منظور خارج شده‌اند و مقدار واردات شیر، ماست، پنیر، هیزم، کاهو، سبزی‌جات، روغن، قند، نخود، تخم کدو، تخم‌مرغ، آرد، انار، برنج، نمک و غیره چقدر بوده و چه بهایی داشته است.
░▒▓ کتابچه روزنامه دروازه‌های دارالخلافه الباهره تهران
▬ به تاریخ شهر رجب المرجب یک هزار و سیصد و چهار
░▒▓ دروازه حضرت عبدالعظیم
░▒ اشخاص مترددین
▬ علی محمد خان سرتیپ، در درشکه از ارض اقدس وارد شده است. قهوه‌چی‌باشی همایونی، سواره به استقبال علی محمد خان سرتیپ رفته و مراجعت نموده است. آجودانباشی در درشکه از حضرت عبدالعظیم وارد شده است. عیال علی محمد خان سرتیپ در کجاوه از ارض اقدس وارد شده است. میرزا شفیع خان سرتیپ در کالسکه به اسمعیل‌آباد رفته است. محمد حسن میرزای مهندسی و علی خان نقشه‌کش سواره از علی‌آباد به شهر آمده‌اند. زن وزیرمختار انگلیس در درشکه به تفرج رفته است. نایب غلامحسین سواره از ارض اقدس وارد شده است. حاجی ابراهیم با عیال در کجاوه به ارض اقدس رفته است. میرزا محمد با عیال در کجاوه از ارض اقدس وارد شده است. مشهدی محمد با عیال در پالکی از ارض اقدس وارد شده است. سید حسین از نیشابور سواره وارد شده است. سید نصیر اله و میرزا رحیم سواره از قم وارد شده‌اند. آقا محمد ابراهیم وزیر اندرونی با دو کلفت اندرون در کجاوه به ارض اقدس رفته‌اند. مشهدی ابوالقاسم سواره قم رفته است. حاجی علی محمد سواره از قم وارد شده است. علی اکبر بیک فراش جناب وزیر نظام جهت بردن دروازه‌بان خدمت جناب وزیر نظام، به دروازه آمده مراجعت نموده است. کربلایی علی شربت‌دار همایونی پیاده قصابخانه رفته مراجعت نموده است. مهدی خان و اصغر خان سواره تفرج رفته مراجعت نموده‌اند. میرزا مهدی و حاجی حسین سواره حضرت عبدالعظیم رفته مراجعت نموده‌اند. رضا قلی و محمدعلی بیک غلام سواره فیلستان رفته‌اند. عبدالحسین و یوسف تبریزی سواره از ارض اقدس وارد شده‌اند. حضرت قلی و شعبانعلی تبریزی سواره از ارض اقدس وارد شده‌اند. خیر اله و عبدالعلی تبریزی سواره از ارض اقدس وارد شده‌اند. حاجی سید اسمعیل در پالکی به ارض اقدس رفته است. یوسفعلی و حاجی رحیم تبریزی به ارض اقدس رفته‌اند. محمد ابراهیم و آقا داداش سواره به ارض اقدس رفته‌اند. آقا شیخ محمد پیش‌نماز سواره حضرت عبدالعظیم رفته مراجعت نموده است. تقی بیک سواره محمودآباد رفته است. عبدالحسین بیک غلام سواره تفرج رفته است. مشهدی رمضان سواره به ارض اقدس رفته است. حاجی عبدالله سواره حضرت عبدالعظیم رفته مراجعت نموده است. میرزا یوسف سواره به قریه گل تپه رفته است. حاجی کریم سواره حضرت عبدالعظیم رفته مراجعت نموده است. میرزا رضا خان پیاده تفرج رفته مراجعت نموده است. محمد خان و تقی خان سواره تفرج رفته مراجعت نموده‌اند. عباسقلی خان و تقی خان سواره تفرج رفته مراجعت نموده‌اند. ناظر عزت الدوله سواره حضرت عبدالعظیم رفته مراجعت نموده‌اند. محمد باقر سواره حضرت عبدالعظیم رفته است. حاجی یوسف سواره دماوند رفته است. میرزا اسمعیل سواره تفرج رفته مراجعت نموده است. میر محسن سواره از قریه امامزاده جعفر وارد شده است. حاجی عباس و میرزا محمد سواره از جعفر عبدالعظیم وارد شده‌اند. میرزا حسن و میرزا یوسف سواره حضرت عبدالعظیم رفته مراجعت نموده‌اند. مشهدی حسن و مشهدی طاهر پیاده قصابخانه رفته مراجعت نموده‌اند.
░▒ واردات
▬ گندم جهت فروش از ده خبر به توسط ملک و غیره (۱۱ بار) الاغی متفرقه (۱۵۵ بار)
▬ کاه و یونجه از ورامین و پشاویه و غیره (۸۳ بار) هیزم ایضاً (۲۲ بار)
▬ شیر و ماست و پنیر تازه (۳۸ بار) سبزی‌جات (۱۲ بار).
░▒▓ دروازه گمرک
░▒ واردات
▬ گندم (۵۲۳ بار)
▬ از اشتهارد، جهت جناب وزیر نظام. شتری (۵۵ بار)
▬ از خمسه، جهت فروش، شتری (۴۸ بار)
▬ از قزوین، جهت فروش، شتری (۴۷ بار)
▬ از مهربان، جهت فروش، شتری (۳۵ بار)
▬ از همدان، جهت فروش. شتری (۴۷ بار)
▬ از قزوین، فروش. شتری (۴۸ بار)
▬ از درجزین، جهت فروش. شتری (۳۴ بار)
▬ از ساوج، فروش. شتری (۲۷ بار)
▬ از گروس، جهت فروش. شتری (۶۷ بار) ایضاً از گروس. شتری (۳۵ بار)
▬ از خمسه، فروش. شتری (۴۲ بار)
▬ از چراغان، فروش. (۳۸ بار)
▬ بار تجارت و گمرکی (۳۳۲ بار)
▬ قند از قزوین، جهت فروش. شتری (۳۷ بار)
▬ نفت از بادکوبه. شتری (۳۴ بار)
▬ کشمش از شهریار. الاغی (۲۴ بار)
▬ مس از زنجان. الاغی (۱۴ بار)
▬ ماهی از گیلان، شتری (۲۷ بار)
▬ شکر از همدان. شتری (۳۸)
▬ برنج از گیلان. شتری (۴۳ بار)
▬ شیرین بار از مزلقان. الاغی (۲۴ بار)
▬ توتون از زنجان. قاطری (۲۸ بار)
▬ قماش از تبریز. شتری (۳۴ بار)
▬ جنس عطاری، از قزوین شتری (۱۲ بار)
▬ چای از تبریز. شتری (۲۵ بار)
░▒ متفرقه
▬ کاه و یونجه و هیزم (۲۳۸ بار)
▬ کاه از حصار مهتر و بچه‌آباد و شهریار الاغی (۶۵ بار)
▬ یونجه از ایران حیملکو و علی آباد. الاغی (۳۸ بار)
▬ هیزم از زرند و شهریار و کن. الاغی (۱۳۵ بار)
▬ شیر و ماست و پنیر بی‌نمک از حسن‌آباد و علی‌آباد و بچه‌آباد و هاشم آباد و غیره (۱۰۲ بار)
▬ شیر، الاغی (۴۵ بار)
▬ ماست، الاغی (۳۲ بار)
▬ پنیر بی‌نمک، الاغی (۲۵ بار).
برداشت آزاد از دنیای اقتصاد
هو العلیم
