برداشت 
آزاد از گروه تاریخ اقتصاد؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
▬ در پی یک رشته تظاهرات «جمهوری‌خواهان قزاق+انگلیسی» در تهران و شهرهای دیگر که چهار روز طول کشیده بود و تظاهرکنندگان خلع قاجاریه از سلطنت را درخواست کرده بودند، در نیمه اول آبان ۱۳۰۴، مجلس شورای ملی طرح نمایندگان را مبنی بر خلع قاجاریه تصویب کرد که متن طرح با جمله «به منظور تأمین سعادت ملت ایران...» آغاز شده بود. طبق تحقیق برخی از مورخان برپایه خاطرات رجال وقت، تظاهرات چهار روزه با نقشه قبلی و طبق برنامه! صورت گرفته بود.
▬ نمایندگان در همین جلسه، سردار سپه، ژنرال رضاخان پهلوی را با لقب «والاحضرت اقدس» به عنوان رییس موقت کشور تعیین کردند و کار اصلاح قانون اساسی و تعیین تکلیف قطعی ریاست کشور را برعهده مجلس موسسان قرار دادند.
▬ در جلسه مجلس شورای ملی، دکتر مصدق نماینده تهران با دادن سمت ریاست موقت کشور به سردار سپه (رضاخان پهلوی) به دلیل داشتن سابقه قلدری کردن و بی‌اعتنایی به برخی از نظامات مخالفت کرده بود و اصولا سپردن چنین مقامی را در آن وضعیت (درجریان اصلاح و بازنگری قانون اساسی و احتمال اعمال نفوذ و فشار) به یک نظامی، به مصلحت ندانسته بود. با وجود این مخالفت، این طرح فوری فقط پنج رأی مخالف داشت. قبلاً هم دولت با بازگشت سلطان احمدشاه قاجار که در اروپا بود به وطن، مخالفت کرده بود. در آن روز، میان مردم شایع کرده بودند که با خلع قاجاریه، نظام حکومتی ایران جمهوری و رییس کشور انتخابی خواهد شد. قبلاً ژنرال رضاخان هم از جمهوری شدن ایران جانبداری کرده بود. در همین روز و اندکی پس از رای‌گیری در مجلس، این قضیه به سفارتخانه‌ها اعلام شد و بوذرجمهری شهردار وقت تهران تلفن‌های کاخ گلستان (میدان ارگ ۱۵ خرداد) محل اقامت محمد حسن میرزا ولیعهد را قطع و پس از اخراج زنان احمدشاه و خانواده سلطنتی از آن‌جا، درها را مهر و موم کرد. بعداً شهربانی (پلیس تهران) درباریان را بازداشت و دولت با تأمین پنج هزار تومان هزینه، محمد حسن میرزا را روانه اروپا کرد. احمد شاه که در فرانسه بود پس از آگاه شدن از خلع قاجاریه؛ به عمل مجلس اعتراض کرد، ولی، تا آن زمان بسیاری از دولت‌های اروپایی و سایر ملل دولت موقت تهران را به رسمیت شناخته بودند. برای احمدشاه و همراهانش راهی جز درخواست پناهندگی باقی نمانده بود و به این ترتیب، سلسله ۱۳۰ ساله قاجاریه منقرض شد.
برداشت آزاد از دنیای اقتصاد
هو العلیم
