سعید 
نجیبا؛ ایده‌ای برای تأمل بیشتر
▬ نهادهای محلی نهادهای واسط مناسبی هستند که از آسیب‌های متداول نهادهای واسط مانند قرار گرفتن تحت سیطره‌ی سهامداران عمده مصونیت بالایی دارند. در واقع، در دوره‌ای که بیش از پیش نهادهای جامعه‌ی مدنی مشروعیت و نمایندگی خود را از دست می‌دهند و تحت سیطره‌ی اتحادهای قدرت قرار می‌گیرند، تقویت نهادهای محلی کمک بزرگی به روش‌های مقابله با سیطره‌ی منابع قدرت اقتصادی و سهامداران عمده‌ای که عملاً احزاب را از کار انداخته‌اند پدید می‌آورد. به علاوه، تقویت و ایجاد هیأت‌های محلی با توجه به زمینه‌های فرهنگی-مذهبی کمک می‌کند تا امکاناتی برای ایجاد محیط‌های نیمه‌صمیمی محلی در دوره‌ای که زندگی مدرن دشواری‌های در برقراری روابط صمیمی ایجاد کرده‌است و هر برنامه‌ی تربیتی را مختل می‌کند پدید می‌آورد.
▬ با ایجاد و تقویت نهادهای محلی، امور هر ناحیه معمولاً، با توجه به امکانات و رعایت پاره‌ای از متقتضات دیگر محلی اداره می‌شود و برنامه‌ها با در نظر گرفتن امکانات محلی تنظیم می‌شود و فشار وارد بر دوش حکومت مرکزی کاهش می‌یابد. لذا، از این نظر، مصارف بودجه دولت مرکزی به میزان قابل توجهی کاسته می‌شود. افکار مردم به طور طبیعی و قهری پرورش می‌یابد و هم‌چنین، حس مسؤولیت را زیادتر می‌کند. ابداع، ابتکار، اعتماد به نفس و علاقه به شناخت سریع و به هنگام نیازها و مشکلات محلی در آنان تقویت می‌شود و تصمیمات سریع‌تر اتخاذ می‌گردد و در پیشبرد هدف‌ها و تحقق آرمان‌های محلی کوشش و پشتکار صمیمانه و بیدریغ ابراز می‌گردد. حکومت‌های محلی آزادی بیشتری کسب می‌کنند و این آزادی باعث مشارکت بیشتر مردم می‌شود. مردم چشمانشان را روی نیازها و مسائل و مشکلات باز نگه می‌دارند، تصمیم می‌گیرند و عمل می‌کنند و بدین صورت تجربه کسب می‌نمایند.
▬ فرض کنیم کوچه کم وسعت آسفالت نشده‌ای وجود دارد که عده کمی در آن ساکن هستند. برای آسفالت کردن کوچه معمولاً، شخص یا اشخاص که از فواید آسفالت کردن اطلاع دارند باید پیشقدم شده و موضوع را با سایر ساکنین کوچه در میان بگذارند. چون مذاکره به طور انفرادی هم موجب اتلاف وقت است، و هم حصول نتیجه را مشکل می‌کند احتمال دارد اشخاصی که پیشقدم شدهاند پس از اطلاع نسبی از نظر مردم کوچه یک دعوت همگانی از کلیه همسایگان به عمل آورند. روز و ساعت تشیکل جلسه و محل آن شفاهاً «یا کتباً» به اطلاع همه می‌رسد و جلسه تشکیل می‌شود. در جلسه درباره فوائد یک کوچه آسفالته صحبت و گفتگو می‌شود و درباره اصل موضوع پس از بحث و مذاکره که ممکن است کوتاه یا طولانی باشد فرض کنیم تصمیم به آسفالت گرفته می‌شود و بعد از اخذ تصمیم باید هزینه آسفالت برآورد شود. اگر در بین اشخاصی که در کوچه ساکن هستند مطلعی پیدا نشود اجباراً عده‌ای مأمور می‌شوند با مقاطعه کار یا مقاطعه کاران مشورت و هزینه آسفالت را برآورد کنند. مشخصات آسفالت تعیین و هزینه آن برآورد می‌شود. سپس، درباره این‌که مخارج آسفالت از ساکنین کوچه به چه نحو و چه نسبتی دریافت شود شاید احتیاج به جلسه مجددی باشد برای این‌که مبالغ مورد تعهد وصول و در یکجا متمرکز گردد یک یا چند نفر تعیین و مسؤولیت امور مالی این برنامه به عهده آن‌ها گذاشته می‌شود ممکن است عده دیگری هم برای نظارت در کار مقاطعه کار گماشته بشوند. کوشش می‌شود امر آسفالت کردن به مقاطعه کاری که بهتر و ارزان‌تر این کار را انجام می‌دهد تفویض شود. بعد از مدتی کوچه آسفالت و حق‌الزحمه مقاطعه‌کار پرداخت می‌شود و کسانی که مسؤول جمع‌آوری پول بودند بایستی به سایر ساکنین کوچه حساب روشنی ارائه و حساب اشخاص را تسویه نمایند.
▬ به این ترتیب، در اثر این همراهی و همکاری ساده نه تنها ساکنین کوچه دارای کوچه آسفالته‌ای شدهاند، بلکه این موضوع سبب شده که همدیگر را بهتر بشناسند و به ارزش وجودی یکدیگر بهتر پی‌برند و به کار دستجمعی عادت کنند. مراحلی که در این کار بسیار ساده از ابتدا تا انتها طی می‌شود همان مراحلی است که در تمام سطح‌های حکومتی وجود دارد و سیاست یا اداره نامیده می‌شود یعنی، در سطح بزرگ مملکتی هم تقریباً، جریان انجام کارها به همین طریق است همین مراحل را می‌پیماید با این تفاوت که نحوه انجام امور به صورت اصول معینی درمی‌آید و از روی نظم و ترتیب خاص و طریقی که قانون تعیین کرده انجام می‌گیرد تا ضمانت اجرا داشته باشد در مسأله آسفالت کردن کوچه کسی که به این فکر می‌افتد و این کار را تقاضا یا پیشنهاد می‌نماید مبتکر است و در اصطلاح سیاسی این عمل را ابتکار می‌گویند. دعوت برای تشکیل جلسه همگانی به منظور بحث در موضوع آسفالت کردن و ابراز نظرات موافق و مخالف همان مجلس برای مشورت است که امروز در جهان مجلس مقننه و تصمیم گیرنده نامیده می‌شود تصمیم برای آسفالت کردن کوچه همان تعیین برنامه است که امروز در تمام سازمان‌ها اعم از دولت مرکزی و محلی و خصوصی کوشش می‌شود که به وسیله اشخاص کاردانی انجام بگیرد برآورد هزینه و سرشکن کردن آن بین ساکنین محل همان تنظیم بودجه برای اجرای برنامه است که امروز به صورت یک مسأله فنی در آمده است. کوشش برای پیدا کردن مقاطعه کار خوب و واجد شرایط همان کوششی است که امروز در سیستم صحیح مدیریت برای سپردن کار به کاردان به کار می‌رود مسأله رعایت حداکثر صرفه‌جویی در رسیدگی به صحت کار مقاطعه کار و امر نظارت و رسیدگی به دریافتی‌ها و پرداختی‌های مسؤول مالی همان ممیزی است.
▬ به طوری که در جریان این کار ساده دیده می‌شود ساکنین کوچه بدون این‌که خودشان متوجه شوند تقریباً، به اصول و فنون سیاست و مدیریت عملاً وقوف پیدا کرده‌اند و طبیعی است که استمرار و مداومت در شرکت و دخالت در امور مختلف محلی به تدریج آن‌ها را به صورت فرد ورزیده‌ای که به اغلب مسائل و موضوعات محلی و کشوری و ملی وقوف دارند درخواهد آورد. شرکت مردم در امور سیاسی که بهتر است ابتدا از واحدهای کوچک ارضی شروع شود، به مردم یک وسیله مؤثر برای خودشناسی می‌دهد. این خودشناسی در نقاطی که دارای هیأت‌های محلی واقعی می‌باشند مقدور است. هیأت‌های محلی می‌توانند با ارائه فعالیت‌های مختلف محلی به مردم و جلب کمک و همراهی آن‌ها فرصت مناسبی برای شرکت در امور محل در اختیار همگان قرار دهند یک سیستم دموکراسی واقعی به بیش از یک رأی‌دهنده عادی که هرچند سال یک بار برای انتخاب نمایندگان مجلس به پای صندوق انتخابات می‌رود احتیاج دارد. اگر در قانون اساسی کشورها پیش‌بینی شده است که سهم مؤثرتری برای شرکت در امور مملکتی و محلی به مردم داده شود برای این است که ایجاد مؤثرترین و بهترین سازمان برای نیل به مقصود یک امر اجتناب‌ناپذیر است و این هدف تحقق نخواهد یافت جز با تمرین مستمر در کار دستجمعی خاصه در واحدهای ارضی کوچک و در سطح محل چون در سطح محل‌ها به سبب این‌که مسائل مطروحه در معرض دید اهالی است مردم با ورزیدگی و تسلط بیشتر به چاره‌جویی می‌پردازند و با علاقه و صمیمیت زیادتر امور مربوط را ارزیابی می‌کنند. مراودت و همکاری همسایگان با یکدیگر به طوری که فوقاً در مسأله آسفالت کوچه دیده شد بدون شبهه معرف یک دسته مهم از این علاقه ابتدایی است. تأمین منافع حیاتی و مستمر مردم در کادر بزرگ کشورها هنگامی بهتر امکان‌پذیر می‌گردد که امور کشوری به موازات تمایلات و خواسته‌های محلی پیش برود و تقویت و توسعه نیروهای محلی از بهترین عوامل تضمین‌کننده منافع ملی و محلی است.
▬ اداره امور محل با مداخله‌ی فعال مردم محل در واحدهای کوچک دارای سوابق ممتد و طولانی در شرق می‌باشد در روستاهای هندوستان از دوران باستان تاکنون، هیأت‌های انتخابی مرکب از معتمدین و ریش سفیدان وجود داشته‌اند که اداره امور روستا را به عهده داشته‌اند و چون معمولاً، تعداد آن‌ها ۵ نفر بوده آن‌ها را پنجایات می‌نامیدند؛ ریشه این حکومت‌های محلی به حدی عمیق و قوی بوده که در طول هزاران سال با این‌که کشورهای مختلفی هندوستان را تسخیر و کوشش کرده‌اند که این سازمان‌ها را محو نمایند، ولی، این هیأت‌های محلی از آمد و رفت این فاتحین به همان اندازه تحت تأثیر قرار گرفته‌اند که صخره‌های سخت از جزر و مد دریا. تا مارس ۱۹۶۴ در هندوستان ۲۴۱۸۹۸ پنجایات وجود داشت که ۹۷ درصد روستاها و ساکنین آن را دربرداشت. به عقیده‌ی هندی‌ها استقلال هندوستان باید از پایین و از کوچک‌ترین واحد ارضی شروع بشود. در کشور فدرال سوییس علاقه به حفظ واحدهای کوچک اجتماعی مانند خانه، خانواده و محله به حدی شدید است که بعضی از سویسی‌ها را نسبت به امور کشور خود و مسائل جهانی دچار اشتباه کرده است. سویسی‌ها عقیده دارند خیلی‌ها این اشتباه را می‌نمایند که چون سوییس دارای ارتشی نیست و به صرف این‌که ما دارای ارتش مجهز نیستیم تصور می‌کنند ما ضعیف هستیم و حال آن‌که ما قوی‌ترین ارتش‌ها را در اختیار داریم چون در موقع لزوم هر فرد سویسی تا سر حد مرگ از خانه و محل خود دفاع می‌نماید فتح سویس با فتح پایتخت یا کانتون سوییس تمام نمی‌شود، بلکه بایستی تمام خانه‌ها که به صورت سنگرهای مجهز در خواهد آمد، نیز تسخیر بشود و احتمال فتح چنین جنگی برای کشورهای دیگر خیلی ضعیف است و چون ما سویسی‌ها این احتمالات را پیش‌بینی می‌کنیم عموماً تعلیمات جنگی فرا می‌گیریم و در منزل خود اسلحه داریم تا در صورت لزوم بتوانیم از آن‌ها استفاده کنیم؛ با این‌که این ادعا کاملاً اغراق‌آمیز است یا تجهیزات مدرن جنگی امروز شاید در عرض چند ساعت کشور سوییس کاملاً اشغال گردد، ولی، حقیقت مهمی در این ادعا نهفته است و آن عبارت از این است که بستگی افراد سوییسی به خانه و محل خود خیلی شدید است و چون در امور مربوط به محل و کانتون و حکومت فدرال دخالت و نظارت و شرکت دارند طبیعتاً احساس علاقه عمیقی نسبت به همه این مؤسسات می‌نمایند و در صورت لزوم از تمام این سازمان‌ها تا سر حد امکان دفاع می‌کنند.
▬ موفقیت یا عدم موفقیت، هیأت‌های محلی تا حد زیادی بستگی به صلاحیت و هوشیاری و کاردانی مردم و افراد شاخص و هم‌چنین، به فرهنگ هیأتی مناسبی که در قالب شهرهای ایران به شکل مناسبی وجود دارد. در واقع، تا اندازه‌ی زیادی موفقیت یا عدم موفقیت پروژه‌ی راه‌اندازی هیأت‌های محلی و، حتی، پروژه‌ی شوراها و از آن بیشتر پروژه‌ی ایجاد یک ساختار سیاسی کارآمد، استفاده‌ی مناسب از زمینه‌های فرهنگی موجود به منظور ایجاد سیاست‌های مساعد و ساز و کارهایی است که در آن افراد و نهادهای بیشتری مساعدت نمایند. این زمینه‌ی فرهنگی در شهرهای مختلف متفاوت است و، حتی، در هر محل انواع مختلفی از هیأت‌های محلی برای ایجاد همبستگی‌های محله‌ای و ایجاد زمینه‌های مشارکت محله‌ای می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
مآخذ:...
هو العلیم
